اوکراین هرگز عضوی از ناتو نخواهد بود/ ایران و ۱+۵ قادر به توافقند

به گزارش خبرگزاری مهر، پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) که در سال ۱۹۴۹ و به منظور ایجاد سپر دفاعی در برابر اتحاد جماهیر شوروی از سوی آمریکا و کشورهای متحد اروپایی آن کشور تشکیل شد، در تمامی دوران جنگ سرد با اتحادیه نظامی رقیب خود -پیمان ورشو- در حالت رویارویی قرار داشت، هر چند که این رویارویی هیچ گاه به برخورد نظامی منتهی نشد. با این حال، از همان نخستین روزهای پس از فروپاشی شوروی و انحلال پیمان ورشو، ضرورت ابقای ناتو مورد بحث محافل سیاسی-نظامی و آکادمیک قرار گرفت. انتظار همگان این بود که با از میان رفتن دلایل وجودی ناتو به فعالیت این سازمان نظامی نیز خاتمه داده شود، اما تحولات بعدی در دهه ۱۹۹۰، به ویژه درگیری‌های بالکان موجب شد که نه تنها این پیمان کماکان به حیات خود ادامه دهد، بلکه در سال ۱۹۹۹ با الحاق سه کشور چک، مجارستان و لهستان گسترش نیز پیدا کند و متعاقب آن در یک حرکت دیگر در خصوص گسترش به سمت شرق در سال ۲۰۰۴ هفت کشور بلغارستان، استونی، لتونی، لیتوانی، رومانی، اسلواکی و اسلونی را به عضویت خود بپذیرد.

گسترش ناتو به سمت شرق و ارائه تعریف جدیدی از وظایف و برنامه‌های این پیمان واکنش شدید روسیه را برانگیخت، اما وقوع حوادث ۱۱ سپتامبر و همسویی روسیه با آمریکا در مبارزه با تروریسم بین‌الملل، روسیه را به همکاری با پیمان ناتو در چارچوب «شورای روسیه و ناتو» سوق داد. به این ترتیب‌، فعالیت‌های ناتو در حوزه کشورهای آسیای مرکزی و قفقاز تسهیل شد. تحول مهمتر در این رابطه، گسترش فعالیت‌های ناتو در افغانستان و پذیرش فرماندهی نیروهای سازمان ملل متحد «ایساف» در سال ۲۰۰۳ در آن کشور بود. در واقع، این اقدام نخستین فعالیت ناتو در منطقه‌ای خارج از حوزه سنتی این پیمان در اروپا به شمار می‌رفت.

متعاقب بحران اوکراین روابط روسیه و ناتو رو به تیرگی گذاشت. متعاقب این بحران دولت اوکراین بارها از تمایل کشورش برای ورود به این پیان دفاع مشترک نظامی سخن گفته است؛ موضوعی که با واکشنهای تند روسیه همراه بوده است.

«رابرتز ادواردز هانتر» که در دولت «بیل کلینتون» و بین سال های ۱۹۹۳ تا ۱۹۹۸ میلادی، نماینده و سفیر ویژه آمریکا در ناتو (شورای آتلانتیک شمالی) بود در خصوص این موضوع که آیا اوکراین به ناتو خواهد پیوست گفت: اوکراین هرگز عضوی از ناتو نخواهد بود و لذا جایی برای طرح این پرسش باقی نمی ماند.

ایالات متحده آمریکا آماده تضمین امنیت کشورهای عرب خلیج فارس در سطح ناتو نیست

وی در خصوص این موضوع که اگر اوکراین به عضویت ناتو دربیاید، آیا روسیه به دنبال بلوک بندی های جدید خواهد رفت و یا سازمان همکاری شانگهای را به معاهده امنیت جمعی ترغیب خواهد کرد نیز تصریح کرد: پاسخ همان است که پیشتر گفتم اما روسیه ممکن است به هر حال به دنبال تشکیل یک بلوک جدید بین المللی باشد.

مشاور سیاست خارجی سناتور ادوارد ام. کندی در خصوص این موضوع که چرا آمریکا در کمپ دیوید حاضر به امضای پیمان دفاع جمعی با کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس نشد تصریح کرد: ایالات متحده آمریکا آماده تضمین امنیت کشورهای عرب خلیج فارس در سطح ناتو نیست و کنگره هم چنین موضوعی را نمی پذیرد. البته آمریکا برای حمایت از امنیت این کشورها تلاش خواهد کرد اما نه تحت عنوان یک قرارداد الزام آور.

کشورهای حاشیه خلیج فارس نیازمند اصلاحات سیاسی هستند

در داخل آمریکا و حتی در برخی دیگر از کشورها انتقادهایی به دلیل حمایت آمریکا از کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس وجود دارد. برخی معتقدند که اگر سیاست خارجی آمریکا در ادامه سیاست داخلی این کشور است و چنانچه سیاست داخلی از ارزش های لیبرال پیروی می کند، پس چطور ممکن است که این سیاست خارجی از کشورهایی با سیستم های سیاسی بسته دفاع کند؟ هانتر در این خصوص با مرتبط کردن موضوع ایران با سنخ نظام سیاسی بسته این کشورها گفت: اگر ما در پی حصول توافق هسته ای با ایران یقین حاصل کنیم که این کشور تهدیدی برای اعراب خلیج فارس محسوب نمی شود، می توانیم از آن پس تاکید بیشتری بر روی ضرورت مدرنیزه کردن سیستم های سیاسی کشورهای حوزه خلیج فارس داشته باشیم. همه این کشورها در جهت تامین منافع آتی مردمشان نیازمند این تغییر هستند.

ایران و ۱+۵ قادر به توافق جامع هسته ای هستند

طراح دکترین کارتر در خلیج فارس در ادامه این گفتگو در خصوص این موضوع که آیا ایران و کشورهای ۱+۵ قادر به دستیابی به یک توافق جامع هسته ای خواهند بود گفت: پاسخ به این سوال شما مثبت است.

وی در پاسخ به این پرسش که آیا پس از حصول توافق احتمالی، سیاست آمریکا نسبت به منطقه خلیج فارس تغییر خواهد کرد نیز تصریح کرد: در این خصوص باید بگویم که امکانات جدیدی برای برقراری رابطه با ایران وجود خواهد داشت که تا حد زیادی به عملکرد این کشور بستگی دارد و مسلما شامل عملکرد ایران در رابطه با حزب الله و با اسرائیل نیز می شود.

برخی کشورها مخالف هرگونه تغییر در روابط ایران و آمریکا هستند

عضو کاخ سفید در دوره ریاست جمهوری «لیندون جانسون» با اشاره به اینکه برخی کشورها مخالف هرگونه تغییر در روابط بین ایران و آمریکا هستند تأکید کرد: اما قطعا منافع دو کشور در برخی از حوزه ها با یکدیگر سازگار است که از آن جمله می توان به افغانستان، تسهیل تجارت در خلیج فارس و تنگه هرمز، مقابله با داعش و شاید هم تلاش برای برقراری ثبات در عراق اشاره کرد.

«رابرت ادواردز هانتر» عضو ارشد مرکز «روابط ترانس آتلانتیک» در دانشگاه «جانز هاپکینز» است. وی در کارنامه خود سوابقی چون مدیریت مرکز «مطالعات استراتژیک ترانس آتلانتیک» در دانشگاه دفاع ملی آمریکا و سمت مشاور ارشد اندیشکده «رند» را دارد. وی در زمان ریاست جمهوی «جیمی کارتر» بین سال های ۱۹۷۷ تا ۱۹۷۹ میلادی مدیریت امور اروپای غربی و سپس در سال های ۱۹۷۹ تا ۱۹۸۱ میلادی مدیریت امور خاورمیانه در شورای امنیت ملی را بر عهده گرفت. هانتر در دولت «بیل کلینتون» و بین سال های ۱۹۹۳ تا ۱۹۹۸ میلادی، نماینده و سفیر ویژه آمریکا در ناتو (شورای آتلانتیک شمالی) بود. از وی در این دوره به عنوان معمار و مذاکره کننده اصلی «ناتوی جدید» در دوره پس از جنگ سرد یاد می شود. وی در زمان «لیندون جانسون» به عنوان ۳۶ امین رئیس جمهور آمریکا از کارمندان کاخ سفید بود. وی از سال۱۹۸۱ تا ۱۹۹۳ در سمت های مختلف از جمله، مشاور ویژه رئیس مجلس نمایندگان آمریکا در امور لبنان و مشاور ارشد کمیسیون ملی دو حزبی آمریکای مرکزی (کمیسیون کیسینجر) فعالیت می کرد. از سمت ها و مسئولیت های دیگر وی در دوه های مختلف می توان به این موارد اشاره کرد: مشاور سیاست خارجی سناتور ادوارد ام. کندی (از سال۱۹۷۳ تا۱۹۷۷)، محقق ارشد شورای توسعه خارجی (از سال۱۹۷۰ تا۱۹۷۳)، محقق مؤسسه بین المللی مطالعات استراتژی([span dir='LTR']  (IISSاز سال۱۹۶۷ تا۱۹۶۹، مشاور سیاست داخلی و خارجی هیوبرت هامفری (Hubert Humphrey) معاون رئیس جمهور، فعالیت در بخش های گوناگون کاخ سفید از جمله بهداشت، آموزش و تحصیل، رفاه اجتماعی و کار در زمان ریاست جمهوری جانسون (۱۹۶۴ و ۱۹۶۵) و پروژه پولاریس (Polaris) نیروی دریایی، عضو هیأت سیاست دفاعی «ویلیام کوهن» وزیر دفاع بیل کلینتون (رئیس جمهور سابق آمریکا)، معاون انجمن پیمان آتلانتیک (از سال۱۹۹۸ تا ۲۰۰۱)، محقق مرکز علوم و امور بین الملل بلفر در دانشگاه هاروارد، عضو شورای روابط خارجی و عضو انجمن کنترل تسلیحات و انجمن علوم سیاسی آمریکا .

گفتگو:جواد حیران نیا-مریم خرمایی