اجرای پروتکل و فراپروتکل هیچ دستاوردی برای ما نخواهد داشت

به گزارش خبرگزاری مهر، همزمان با دور جديد مذاكرات هسته اي و تلاش دو طرف بر نگارش متن توافق‌نامه نهایی، پذيرش پروتكل الحاقی و بازديد از مراكز هسته‌ای و نظامی به يكی از موضوعات روز تبديل شده است. شب گذشته، برنامه "متن حاشيه" با حضور مهدی فضائلی و حسن بهشتی‌پور دو تن از كارشناس مسائل هسته‌ای، به بررسی بايدها و نبايدهای پروتكل الحاقی و نظام بازرسی‌ها پرداخ

در ابتدای این برنامه، حسن بهشتی پور تحلیلگر مسائل هسته‌ای درباره ویژگی‌های توافق خوب گفت: یکی از دلایلی که ۱۲سال این مذاکرات طول کشیده، قبول نکردن هر توافقی است چرا که هدف، رسیدن به توافقی است که در آن تمام حقوق مردم ایران حفظ شود.

وی افزود: مهم ترین مسئله درباره حقوق هسته‌ای ایران هم این است که چرخه کامل سوخت هسته ای را در اختیار داشته باشیم. با توجه به مزاحمت هایی که در این روند برای کشور ما رخ داده، این مذاکرات صورت گرفت تا بدون مزاحمت این روند ادامه پیدا کند و از طرف دیگر بهانه استفاده از سلاح هسته ای را از طرف غربی بگیرد. این روند باید طی شود تا بتوان گفت به یک توافق خوب و برد برد دست یافته ایم.

مهدی فضائلی دبیرکل انجمن روزنامه‌نگاران مسلمان نیز با اشاره به موافق بودن همه مردم با مذاکره برای رسیدن به توافق خوب بیان کرد: مذاکره بحث دیروز و امروز نیست و سال‌هاست که ما در مذاکرات هستیم و این نشان می دهد که کسی مخالف مذاکره نیست؛ اما نکته ای که محل بحث است چگونگی رسیدن به توافق و محتوی توافق خوب است که در حال حاضر نیز درباره برخی از بندهای توافق ژنو و بیانیه لوزان بحث و سوال وجود دارد.

وی افزود: مذاکره‌کنندگان ایرانی در همه دوره‌ها و این دوره کار بسیار سختی در پیش داشته و دارند و ان‌شاءلله بحث‌هایی هم که در این‌گونه برنامه‌ها می‌شود باعث ملول شدن تیم فعلی مذاکرات نشود و این صحبت‌ها کمکی در جهت رسیدن به توافق خوب باشد.

عنوان "بی‌سابقه‌ترین نظام بازرسی" صرفا جنبه تبلیغاتی و رسانه‌ای دارد

بهشتی‌پور درباره نظام بازرسی‌هایی که از آن به عنوان بی‌سابقه‌ترین بازرسی یاد شده و طرف غربی خواهان آن است، اظهار کرد: از لحاظ حقوقی واژه‌های بازرسی و بازدید و دسترسی و نظارت تفاوت های بسیار زیادی با هم دارند. در رسانه ها این واژه ها به جای هم استفاده و مطرح می شوند.

وی با بیان اینکه متن پروتکل الحاقی ۱۸ صفحه دارد که متن اصلی آن ۲.۵ صفحه است و حدود ۴۰ صفحه هم توضیحات راجع به واژگان دارد، افزود: اینکه اوباما یا جان کری اظهاراتی را بیان می‌کنند صرفا جهت استفاده تبلیغاتی است و ما نیز باید از همین مذاکرات و توافقات استفاده تبلیغاتی به نفع خود کرده‌ایم.

بهشتی پور گفت: نظام بازرسی درباره بررسی روند انجام فعالیت ها و جزئیات آن است، اما نظام بازدید تنها به نظارت و بازدید از روند فعالیت هاست. باید دید این بازرسی‌هایی که بیان می‌شود تنها مختص ایران است و در هیچ کشور دیگری اجرا نمی‌شود یا خیر و تا آن جایی که من می‌دانم جمهوری اسلامی هرگز زیر بار هیچ اتفاق خاصی که مختص ایران باشد و در دنیا مرسوم نباشد نمی‌رود.

در ادامه این مناظره، مهدی فضائلی بیان کرد: همیشه می گویند تا وقتی که توافق نهایی صورت نگرفته، هیچ تعهدی صورت نگرفته و از این منظر عملا ما هر چیز بگوییم می گویند هنوز توافقی نشده که بخواهید اظهار نظر کنید.

وی افزود: از منظر دیگر اتفاقاتی در طول این ۲ سال اخیر اتفاق افتاده و چیزهایی به عنوان طرح اقدام مشترک در ژنو و بیانیه لوزان امضا شده و یک مجموعه اظهاراتی در ارتباط با مذاکراتی اخیر داریم.

دبیرکل انجمن روزنامه‌نگاران مسلمان اظهار داشت: اگر بخواهیم بر اساس چیزهایی که تا الان منتشر شده اظهار نظر کنیم با صحبت‌هایی که آقای بهشتی‌پور گفتند، متفاوت است. روابط کشورها با آژانس دو حالت دارد. حالت اول توافقنامه پادمان و کشورهای عضو NPT که ما تا الان توافقنامه پادمان را امضا و اجرا کردیم. نوع دوم بحث پروتکل الحاقی است که برای بالا بردن میزان نظارت ها در مورد کشورهایی که می توانند بپیوندند و امضا کنند که اختیاری است که ما تا الان به صورت رسمی نپذیرفته ایم، البته در دوره‌ای به صورت داوطلب آن را اجرا کردیم و بعد از آنکه در سال ۸۵ پرونده ایران به شورای امنیت منتقل شد طبق مصوبه مجلس پذیرش و اجرای پروتکل الحاقی، اول تعلیق و سپس ممنوع شد.

پذیرش پروتکلی الحاقی خلاف مصوبه مجلس است

مدیرعامل اسبق خبرگزاری فارس در ادامه سخنان خود با اشاره به خلاف قانون بودن پذیرش پروتکل الحاقی، افزود: بحث دیگری که باید روشن شود، تعهدات فراپروتکلی است که در بیانیه لوزان مطرح شده است. دلیل این که می گوییم اقدامات فراپروتکلی است این است که اگر قرار بود در چهارچوب پروتکل الحاقی صورت بگیرد، دلیلی نداشت که در بیانیه لوزان که این‌قدر مختصر است تکرار شود. دلیل بسیار خوب دیگر برای اینکه این موضوع مورد سوال است، اظهارات اخیر دبیرکل سازمان ملل است که درخواست هایی مثل اطلاعات و اسناد و دسترسی به سایت ها و پرسنل و افراد داشت که این ها هیچ ربطی به پروتکل الحاقی ندارد.

اجرای مسائل فراپروتکلی را پذیرفته ایم

در ادامه حسن بهشتی‌پور به عنوان مدافع روند فعلی مذاکرات هسته‌ای، ضمن تأیید فرواپروتکلی بودن برخی مفاد بیانیه ژنو و لوزان اظهار داشت: آژانس می‌گفت ایران باید به ۱۸ سوال پاسخ بدهد و پس از پاسخ ایران آژانس اعلام کرد ۱۶ پاسخ مورد قبول است و ۲ سوال هنوز بی پاسخ مانده‌است.  این دو مورد دقیقا جزء موارد فراپروتکلی است. این موضوع نه ربطی به توافق ژنو دارد و نه ربطی به بیانیه لوزان دارد. این تنها به توافق بین ایران و آژانس دارد و کسانی که به این موضوع انتقاد دارند باید زمانی که این توافق بین آژانس و ایران امضا شد به این مسئله واکنش نشان می دادند.

وی افزود: در سال ۲۰۰۷ البرداعی موضوعی را تحت عنوان مطالعات ادعایی مطرح کرد که در سال ۲۰۱۱ آمانو این مسئله را به عنوان اتهامات ادعایی بیان کرد و در ذیل این گزارش ۵۳ بند راجع به اقداماتی که در زمینه نظامی ایران می خواهد انجام بدهد اضافه کرد. این اتهامات دروغ را مطرح کردند تا بتوانند به وسیله آن به ایران فشار بیاورند. این ادعا درباره سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۳ مطرح شده در حالیکه از ۲۰۰۳ تا امروز ۱۲ سال می گذرد و ۲ بار مراکز اطلاعاتی آمریکا اظهار کردند که ایران اقدامات نظامی انجام نداده است. این ادعاهای دروغین را مطرح کردند و ایران را وادار به پاسخگویی در این باره می‌کنند و این موضوعات فراپروتکلی است.

این کارشناس مسائل سیاسی افزود: موضوع PMD  یک دروغی است که درباره ایران مطرح کرده اند و ایران را مجبور به پاسخگویی می کنند اما پروتکل الحاقی یک سند بین المللی است که ۱۴۷ کشور آن را امضا و ۱۲۵ کشور آن را اجرا کرده اند. این دو موضوع نباید با هم اشتباه گرفته شود.

بیانیه لوزان، راه را برای ادعاهای جدید غرب باز گذاشت

مهدی فضائلی در پاسخ به اظهارات بهشتی پور گفت: اینکه ایشان می فرمایند موضوع ربطی بیانیه لوزان و مذاکرات ندارد و فقط بین ایران آژانس است باید در پاسخ به متن بیانیه لوزان مراجعه کنیم که درآن آمده "مجموعه اقداماتی برای نظارت بر اجرای مفاد برنامه جامع اقدام مشترک شامل کد اصلاحیه ۳.۱ و اجرای پروتکل الحاقی مورد  توافق قرار گرفته است. آژانس انرژی اتمی اجازه استفاده از فناوری های مدرن بازرسی را خواهد داشت و از دسترسی های بیشتری که مورد توافق قرار گرفته از جمله به منظور شفاف سازی درباره مسائل گذشته و کنونی برخوردار خواهد بود."

وی ادامه داد: بر اساس این متن، اولا هم بحث پروتکل الحاقی و هم بحث دسترسی‌های بیشتر مطرح شده است. دوما شفاف‌سازی مسائل گذشته و کنونی بیان شده که مسائل گذشته بحث PMD است، اما مسائل کنونی شامل چه مواردی می شود؟ مسائل کنونی یعنی حرف‌ها و ادعاهای جدید که با این متن یعنی راهی بازگذاشته شده جهت مطرح کردن ادعاهای جدید برای طرف مقابل.

اجرای پروتکل الحاقی مختص ایران نیست

بهشتی پور در ادامه اظهار داشت: بین ایران و آژانس موضوعات حقوقی و فنی زودتر از اینها قابل حل شدن بود، اما از وقتی سیاسی شد گره کور ایجاد شد. این مسائل از قبل به مذاکرات آورده شده و از چندین سال پیش مطرح شده است. مسائل گذشته مربوط به PMD است و مسائل کنونی مسائلی که بین ایران و ۵+۱ مورد بحث است و تا ۱۲ روز دیگر مشخص می شود.

وی ادامه داد: باید به این نکته توجه کنیم که موضوع پروتکل الحاقی و PMD با هم تفاوت دارند و پذیرش و اجرای پروتکل الحاقی توسط ایران مصیبت عظما نیست. ۱۴۷ کشور پروتکل را امضا و ۱۲۵ کشور آن را اجرا کرده اند هرچند عده ای می گویند ۱۲۵ کشور هسته ای نیستند اما واقعیت این است که در این جمع کشورهای هسته ای نیز وجود دارند.

در ادامه فضائلی گفت: اگر واقع بینانه نگاه کنیم نمی توانیم بین آژانس و ۵+۱ تفکیک قائل شویم. در لوزان پذیرفته‌ایم که آنان مسائل جدیدی را مطرح کنند.

بهشتی پور در ادامه اظهار کرد: در پروتکل اشاره ای به محدودیت ۲۰ درصد در غنی‌سازی و یا تبدیل به اکسید، نشده و اینها تعهدات فراپروتکلی است اما چرا برخی دوستان این مسئله را فراپروتکلی نمی‌دانند اما بازرسی‌ها و دسترسی ها را فراپروتکلی تعریف می کنند؟

وی افزود: برای اینکه دروغ دشمنان را ثابت کنیم مجموعه اقداماتی را انجام می‌دهیم و این مسیر حق است. آمریکایی ها از زبان آمانو درباره پروتکل چیزی را با عنوان دسترسی در هر مکان و هر زمان مطرح می کنند که این تعریف خودشان از پروتکل است اما ما نباید تعریف آنان را در این باره تکرار کنیم به ویژه اینکه برخی کشورها قسمت هایی از پروتکل را در اجرا مستثنی کرده اند و مجلس ما نیز می تواند دولت را در اجرای ترتیبات پروتکل درباره مسائل نظامی و دسترسی به افراد و دانشمندان مستثنی کند.

بهشتی پور با اشاره به اجرای پروتکل الحاقی در ۱۲۵ کشور افزود: نباید پروتکل الحاقی را به طور مطلق رد کنیم چرا که ۱۲۵ کشور بدون اینکه حاکمیت ملی‌شان آسیب ببیند آن را اجرا می‌کنند اما ما می‌توانیم مراکز نظامی و دانشمندان را مستثنی کنیم. ۴۳۸ راکتور در ۳۰ کشور فعال است که از این ۳۰ کشور ۲۸ کشور پروتکل الحاقی را امضا  و اجرا کرده اند و از بین ۱۹۳ کشور عضو سازمان ملل ۴۶ کشور، نه آن را امضا و نه اجرا می‌کنند. پروتکل الحاقی نظارت کامل بر تأسیسات هسته ای است که بر فرانسه و آلمان، ژاپن و آمریکا هم نظارت می‌کند.

مهدی فضائلی در پاسخ به مسائل مطرح شده توسط بهشتی پور گفت: اینکه چند کشور در دنیا پروتکل الحاقی را امضا کرده و اجرا می کنند مهم نیست. نکته اصلی این است که اولا چند کشور سراغ داریم که مشابه توان هسته‌ای ایران پروتکل را پذیرفته اند؟ کشورهایی مثل مصر، برزیل و آرژانتین با وجود فشارها زیر بار آن نرفتند و در دنیا کشورهای زیادی هستند که توان هسته‌ای دارند ولی پروتکل را نپذیرفتند.

 وی افزود: به طور مثال آرژانتین و برزیل و چند کشور دیگر که پروتکل الحاقی را قبول ندارند، با هم پیمانی دارند که بر اساس آن بر یکدیگر نظارت می‌کنند.

این کارشناس مسائل هسته‎ای در ادامه گفت: اگر پروتکل در کشورهایی که دارای فناوری هسته ای و حتی توان نظامی هسته‌ای هستند به درستی اجرا شده، چرا بمب‌های اتمی آمریکا افزایش یافته و به کشورهای دیگر علی‌الخصوص رژیم صهیونیستی نیز سلاح اتمی داده شده است.

وی با اشاره به اینکه کشورهایی که پروتکل را پذیرفته اند به چند دسته تقسیم می شوند، افزود: بخشی از کشورهایی که پروتکل را پذیرفته اند انحراف اتمی دارند و این امر جنبه تشریفاتی دارد و آژانس در اختیار این کشورهاست. گروهی نیز مثل برخی کشورهای اروپایی دارای سلاح اتمی نیستند اما به دلیل موقعیت آنها، آژانس به خود اجازه بازرسی از آن ها را نمی‌دهد. گروه سوم چیزی ندارند که بخواهد درباره آنها بازرسی شود. ضمنا گروهی هم هستند که پروتکل را امضا کرده اند اما اجرا نکرده و نمی‌کنند. پس باید توجه داشته باشیم که با دشمن زرنگی طرف هستیم و از تعابیر و واژگان به نفع خود برداشت می کند بنابراین باید در مذاکرات درباره کلمات، واژگان و عبارات بسیار دقت کنیم.

فضائلی یادآور شد: در پروتکل اشاره ای به دسترسی به افراد نشده اما در خواسته های فراپروتکلی به این امر اشاره شده است. این ربطی به بحث غنی سازی ۲۰ درصد و مسائلی از این دست هم ندارد و این امر به حوزه های دفاعی و نظامی ما می شود.

تجربه اجرای پروتکل الحاقی، طرح تحقیرآمیز سه کشور اروپایی بود

وی همچنین افزود: باید یادآور شوم اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی از سال ۸۲ تا ۸۴ نتیجه اش طرحی بود که سه کشور اروپایی به ایران ارائه کردند که بسیار تحقیرآمیز و سخیف بود تا جایی که آقای روحانی در کتاب امنیت ملی و دیپلماسی هسته ای خود این طرح را مداخله جویانه، همانند کاپیتولاسیون و توهین به ملت ایران می داند و خواستار عذرخواهی سه کشور اروپایی می شود. باید ببینیم چه اتفاقی افتاده که اجرای پروتکل الحاقی که نتیجه اش طرح تحقیرآمیز سه کشور اروپایی اما امروز می گویند ۱۴۸ کشور جهان آن را پذیرفته اند. اگر قرار است دوباره به سال ۸۴ برگردیم، پس این همه مذاکره برای چیست؟

وی در انتها با تاکید بر این مسئله که استثناء بودن کشور در اجرای پروتکل و مسائل فراپروتکلی یک توهین است بیان داشت: اجرای پروتکل و فراپروتکل هیچ دستاوردی برای ایران نخواهد داشت چرا که سال های ۸۲ و ۸۴ نتایجش برای ما مشخص شد و  پذیرش آن تهدیدات امنیتی از جمله در زمینه موشکی برای کشور دارد. اینکه پذیرفته ایم در نظام بازرسی ها و دسترسی ها کشور خاصی باشیم ما را از حقوق مسلم در NPT محروم کرده است و پیامد منفی دارد.