طرح ارتش مشترک عربی قابل اجرا نیست/علل عادی‌سازی روابط حماس و مصر

به گزارش خبرگزاری مهر، مصر با گذشت یک سال از ریاست جمهوری «عبدالفتاح السیسی» وزیر دفاع سابق و رئیس جمهوری کنونی این کشور تحولات مختلفی را به خود دیده است.

ارائه و حمایت از طرح تشکیل ارتش مشترک عربی، تروریستی خواندن جریان اخوان المسلمین و حماس و پس از آن لغو تروریستی خواندن حماس، صدور حکم اعدام برای «محمد مرسی» رئیس جمهوری برکنار شده و بیش از یکصد نفر  از رهبران اخوان المسلمین مصر، از جمله مهمترین تحولات اخیر مصر محسوب می شود. در همین راستا با « عبدالهادي الصالح» وزیر مشاور اسبق کویت به گفتگو نشستیم که مشروح آن از نظر می گذرد.

دادگاه جنایی مصر حکم تروریستی خواندن حماس را لغو کرد. این اقدام با استقبال حماس مواجه شد و این جنبش اعلام کرد که سیگنالهای مثبتی از سوی مصر برای عادی سازی روابط  با حماس دریافت کرده و برای گسترش روابط با قاهره در تلاش است. به اعتقاد شما چرا قاهره اخوان المسلمین را یک گروه تروریستی می نامد و همزمان حکم تروریستی خواندن حماس را لغو می کند؟

در چارچوب تحولات منطقه ای میان برخی از کشورهای حاشیه خلیج فارس و دولت داود اوغلو در ترکیه توافقاتی درخصوص بازنگری در روابط خود با جریان اخوان المسلمین مصر صورت گرفت.

بر اساس توافقات صورت گرفته پس از برکناری اخوان المسلمین از قدرت در مصر و تروریستی خواندن این جریان توسط دولت جدید، نقش جدیدی به این جریان اعطا شد بویژه آنکه اخوان المسلمین طی دوره اخیر همفکری و همکاریهایی را با برخی گروهها و کشورهای عربی در خصوص تحولات اخیر منطقه به ویژه در سوریه و یمن صورت می دهد.

از سرگیری روابط میان قاهره و حماس به قاهره در زمینه سرکوب گروههای تکفیری کمک می کند. تکفیریهایی که از تنشهای بوجود آمده در روابط مصر و حماس نهایت سوء استفاده را می کنند. به ویژه تروریستهایی که در منطقه سیناء در شمال مصر و همجوار با پایگاه اصلی حماس در غزه قرار دارند.

علاوه بر این حماس از بحرانهای سیاسی و مالی که در نتیجه  شرایط موجود گریبانگیر آنها شده است رنج می برد. شاید بازگشت حماس به سمت کشورهای عربی با هدف تلاش برای قطع روابط آن با جمهوری اسلامی ایران صورت می گیرد که همواره مسئله فلسطین از اولویتهایش بوده است.

بازتاب صدور حکم اعدام «محمد مرسی» رئیس جمهوری برکنار شده مصر از سوی دستگاه قضایی این کشور چیست؟ آیا به نظر شما این امر موجب دامنه دارتر شدن فعالیتهای زیر زمینی اخوان المسلمین نخواهد شد؟

تجربه نشان داده که سرکوب و قلع و قمع نتیجه عکس بر روی اخوان المسلمین دارد پس از ترور حسن البنا بنیانگذار اخوان المسلمین در سال ۱۹۴۶ و اعدام سید قطب در سال ۱۹۶۶ جریان اخوان المسلمین نه تنها خاموش نشد بلکه در مصر بیش از پیش ریشه گرفت و تفکرات این جریان به مناطق دیگری در دنیا صادر شد.

چه بسا پس از اعدام مرسی اخوان المسلمین به خشونت و اقدامات مسلحانه روی بیاورد که این امر تهدید مضاعفی برای امنیت ملی مصر محسوب می شود که هم اکنون نیز در معرض عملیاتهای تروریستی متعدد قرار دارد.

آیا مرسی اعدام می شود؟

اعدام مرسی به دلیل فشارهای خارجی و داخلی که وجود دارد بسیار بعید به نظر می رسد و شاید اظهارات اخیر السیسی در برلین که اعلام کرده بود «حکم اعدام مرسی و چند تن از رهبران اخوان المسلمین تنها احکام قضایی بدوی(ابتدایی) هستند» تلاشی بود در راستای آنکه وی این اطمینان را بدهد که احتمال اعدام نشدن مرسی وجود دارد.

مقامات مصری بارها اعلام کرده اند که امنیت خلیج فارس و مصر به هم مرتبط است به نظر شما چرا مصر تلاش می کند که وارد خاورمیانه شده و در این منطقه نقش آفرینی کند؟

صرف نظر از مسائل سیاسی، مصر پایتخت تاریخی عربیت محسوب می شود، افزون بر این مصر منبع اصلی نیروی انسانی حرفه ای، نخبگان علمی و مرکز فعالیتهای فرهنگی، ادبی و هنری در جهان عرب محسوب می شود.

کشورهای عربی حوزه خلیج فارس یک منبع مهم مالی برای مصر به شمار می آیند؛ حال این کمکهای مالی چه از طریق وام باشد چه کمکهای بلاعوض. بنابر این قاهره ناگزیر به همراهی و اتخاذ مواضع همسو با کشورهای عربی حوزه خلیج فارس در عرصه جهانی است و حتی گاهی مجبور به رعایت برخی ملاحظات و محافظه کاری ها در تحولات و بحرانهای موجود می شود.

قاهره طرح تشکیل ارتش مشترک عربی را ارائه کرده است به عقیده شما اهداف مصر از ارائه و حمایت از این طرح چیست؟

ایجاد ارتش مشترک عربی یک رویای قدیمی است که کشورهای عربی از دیرباز سودای آن را در سر دارند.

این طرح از زمان ایجاد اتحادیه عرب و توافق بر ایجاد سامانه دفاعی مشترک میان کشورهای عربی مطرح شد اما به دنبال وجود درگیریهای عربی- عربی و به دنبال تهدید «عبدالکریم قاسم» رهبر عراق مبنی بر انضمام کویت به عراق پس از استقلال این کشور در سال ۱۹۶۱، این طرح تنها در حد نوشته ای باقی ماند.

مردم کشورهای عربی و فلسطینیها همواره امیدوار به اجرایی شدن این طرح علیه رژیم صهیونیستی بودند که کشورهای عربی جز با برگزاری نشستها و صدور بیانیه های در محکومیت این رژیم عملا اقدامی در این راستا انجام نداده اند.

با توجه وجود اختلاف در منافع کشورهای عضو  این توافقنامه و تباینات موجود این طرح نمی تواند عملی شود و تاکنون نیز کشورهای عربی موفق به عملی شدن طرح تشکیل ارتش مشترک عربی نشده اند چنانکه طبق برخی دستور العملها آغاز جنگ جز در چارچوب اقدامات ملی سخت و پیچیده امکان پذیر نیست. افزون بر این باید گفت که ائتلافها و فشارهای منطقه ای اجازه استقلال در عملکرد را به هیچ نهاد و گروه عربی نمی دهد.

گفتگو: فاطمه درخشان