شیعیان، قربانیان مظلوم توسعه طلبی فرقه ای آل سعود

زهرا رمضانی
نزدیک به دو هفته پیش طی یک عملیات انتحاری،نمازگزاران شیعه در مسجدی در قطیف مورد حمله قرار گرفتند. 21کشته نتیجه عملیات انتحاری ای بود که داعش مسئولیت آن را بر عهده گرفت.این واقعه اولین حادثه تروریستی علیه شیعیان عربستان نبود اما اولین اتفاقی بود که گواه نفوذ داعش تا سرحد انجام عملیاتی در این کشور محسوب می شود.

داعش طی یک بیانیه بعد از واقعه،مجددا اعلام کرد که شیعیان روزهای سخت تری در این کشور در پیش خواهند داشت.حال سوالی که مطرح می شود این است شیعیان عربستان در چه شرایطی به سر می بردند و با توجه به روند وقایع چه آینده ای در انتظار آنهاست؟

برخورد با شیعیان عربستان و در نظر نگرفتن آنها در معادلات قدرت در حالیکه ده درصد جمعیت این کشور را به خود اختصاص داده اند و در نفت خیز ترین منطقه عربستان به سر می برند یکی از اصلی ترین و نمودار ترین جبنه های ضد حقوق بشری و ضد انسانی رژیم سعودی است. تعطیل کردن نمازخانه شیعیان ساکن استان الخبر و بازداشت تعدادی از آنها،اقدام مسلحانه علیه شیعیان عزادار در عاشورا،بازداشت و صدور حکم اعدام برای شیخ نمر تنها بخش های  دیگری از سناریو و ظلم و ستمی است  از رفته بر شیعیان عربستان است.

محمد بن عبدالعزیز در سال 1913 محل استقرار شیعیان را تصرف کرد اما تا اوائل دهه 60 برخوردهای حادی با شیعیان که عمدتا در منطقه شرقیه قرار داشتند، صورت نگرفت.از سال 1997 همزمان با وقوع انقلاب اسلامی در ایران،سرکوب شیعیان در عربستان نیز تشدید یافت.این اقدامات با ظهور جنبش شیعیان در شرق عربستان،وضعیت متفاوتی را به وجود آورد.جنبش های شیعه بعدها در روند مذاکرات میان دولتمردان و رهبران شیعه عربستان رو به افول گذاردند و عربستان کوشید تا با جذب شیعیان از یک سو و سرکوب جنبش های آنان از سوی دیگر مانع تبدیل موضوع به یک بحران اساسی شود.

امضای قرارداد میان ملک فهد و رهبران گروه های شیعه از جمله شیخ صفار در سال 1993 موجب شد تا رویکرد شیعیان به سمت مذاکره برای تامین حقوق خود به عنوان یک گروه اقلیت مطرح شود. سیاست های ملک عبدالله نیز به گونه ای بود که با اعطای برخی حقوق اجتماعی،سیاسی و دینی به شیعیان مانع بسترسازی در مناطق شرقیه به عنوان مرکزی برای ایجاد بحران گردد. چندین سال بعد با توجه به شرایط شیعیان در عربستان ،ملک عبدالله در سال 2002 انجام گفت و گوهای ملی برای اصلاحات را ضروری دانست و گروهی از روشنفکران،اساتید دانشگاه و روحانیون میانه رو را مامور کرد تا با تشکیل جلساتی به ارائه دیدگاه های مشورتی خود بپردازند. با به راه افتادن تحولات عربی در منطقه، شیعیان عربستان نیز همراه با این موج برخاستند؛ اما موج سرکوب البته در این مناطق به میزان افزایش نارضایتی ها افزایش یافت.

شیخ نمر به عنوان رهبر شیعیان که بارها از سال 2006 تا به این سو بازداشت شده بود و هم اکنون با حکم اعدام در زندان به سر می برد،بعد از 2011 بیش از پیش مورد اذیت و آزار قرار گرفت.تبعیض در خصوص اقلیت شیعه صرفا به مسائل سیاسی ختم نمی شود .سازمان مدافع حقوق بشر طی گزارشی اعلام کرد که مقامات سعودی به شدت از به خدمت گرفتن و استخدام شیعیان در برخی پست ها و مشاغل عمومی و دولتی تنها به دلیل مذهب شان امتناع می کنند،مگر اینکه آیین و مذهب خود راپنهان کنند،چه در غیر این صورت و در صورت فاش کردن اعتقادات و آیین خود در معرض اخراج از محیط کار و بازداشت قرار می گیرند.به طور خلاصه شیعیان در این حاکمیت مورد ظن و بدبینی هستند.شیعیان عربستان نسبت به سایر اعراب شیعی،به کمترین میزان در جامعه سنی ادغام شده اند به نحوی که از آنان با عنوان مسلمانان فراموش شده یاد شده است.

بعد از حادثه مسجد قطیف و بلافاصله پس از آن رفتار عربستان در مقابله با شیعیان الخبر و به تعطیلی کشاندن مسجد و بازداشت مسئول آن شاید در نگاه اول ادامه روند برخورد مذهبی و فشار به شیعیان ارزیابی شود اما آنچه که موجب نگرانی بیشتر می شود، ادبیات متفاوت به کار گرفته شده در اعلام موضع به این حادثه تروریستی است.رهبران مذهبی برهم زدن نظم و امنیت عربستان را محکوم کردند و سخنگوی وزارت کشور عربستان با اعلام اینکه این خطر از سوی داعش،تقسیم و تجزیه عربستان به 5 منطقه را نشانه رفته است ، نزاع فرقه ای را اسباب دست داعش برای پیشرفت و افزایش متصرفات خود در منطقه بیان کرد .
آنچه که مسلم است این است که چه آنکه عربستان در راستای منازعات رقابتی منطقه ای که به راه انداخته است ،در داخل رفتار کند و چه آنکه داعش از بستر کینه و تفرقه مذهبی که بستر آن در عربستان وجود دارد کار خویش را پیش ببرد،شیعیان اولین نقطه این سیبل برای حمله خواهند بود.

عربستان روندی را در پیش گرفته است که خواه ناخواه نزاع فرقه ای و مذهبی در افق سیاسی آن دیده می شد، (علی الخصوص پس از تحولات عربی 2011 و علیرغم وجود تمام محدودیت های سیاسی در داخل این کشور)؛اما می توان گفت به این نزاع فرقه ای و مذهبی به صورت محدود و شاید به عبارتی قابل کنترل بود اما امروز و با توجه به وجود پدیده غیرقابل کنترلی مانند داعش،به طور قاطع می توان گفت این نزاع مذهبی به آتشی مبدل خواهد شد که در وهله اول شیعیان ،قربانی آن خواهند بود.

4949