ظریف: امروز بیش از هر زمان نیاز به رجوع به اندیشه های امام داریم

وزیر امور خارجه کشورمان گفت: جهان امروز ما به دلیل اشغال‌های خارجی و ساختار ظالمانه نظام بین‌المللی بیش از هر زمان دیگری زشت‌ترین چهره بکارگیری خشونت را به نمایش گذاشته است. محمدجواد ظریف به دلیل کسالت نتوانست در افتتاحیه نهمین همایش سیاست خارجی حضرت امام (ره) حضور یابد.

بنابراین؛ متنی که از سوی وزیر امور خارجه کشورمان برای حاضرین در همایش قرائت شد، به شرح زیر است: سالگرد رحلت حضرت امام خمینی (ره) را به تمام حق‌جویان جهان از جمله مسلمانان و مشتاقان آن امام راحل تسلیت می‌گویم و اعتقاد دارم که با وجود آن‌که نزدیک به ربع قرن از درگذشت آن بزرگوار می‌گذرد اندیشه‌های تابناک و انسان دوستانه ایشان همواره چراغ راهی برای هدایت فرد و جامعه بوده و مرگ و گذشت زمان نتوانسته است در وی از درخشانی و اثرگذاری آن بکاهد.

با توجه به این‌که عنوان این همایش نفی خشونت و افراطی‌گری در دیدگاه امام خمینی (ره) انتخاب شده است؛ باید بگویم برگزیدن عنوان نفی خشونت و افراطی‌گری در دیدگاه امام خمینی (ره) انتخابی شایسته و با درک صحیح از شرایط کنونی منطقه و نظام بین‌المللی محسوب می‌شود؛ زیرا ما بیش از هر زمان دیگری برای کمک به ساخت دنیایی عاری از خشونت و افراطی‌گری و برقراری صلح نیازمند رجوع به اندیشه‌های مصلحین بزرگی چون امام خمینی(ره) هستیم.

من عمیقا اعتقاد دارم که اندیشه‌های عملی آن بزرگوار بر این بنیاد استوار بوده و پرداختن به آن می‌تواند شیوه‌هایی را برای جلوگیری از افتادن در ورطه افراط و تفریط هم برای حکومت‌ها و هم برای جوامع مسلمان به دنبال داشته باشد. سال گذشته جمهوری اسلامی ایران این افتخار را داشت که میزبان نخستین کنفرانس بین‌المللی جهان علیه خشونت و افراطی‌گری باشد و حضور گسترده و استقبال جهانی از این کنفرانس نشان داد که نه تنها فرهیختگان که بسیاری از سیاستمداران دوراندیش جهان نیز به درستی از خطری که خشونت و افراطی‌گری برای جهان امروز پدید آورده آگاهی دارند اما برای غلبه بر آن لازم است قدم‌های بلندی با همکاری همدیگر برداشته شود.

با وجود آن‌که خشونت و افراط در ساختار نظام بین‌الملل همواره بحث جدایی‌ناپذیر از سیاست قدرت‌های بین‌المللی را برای پیشبرد اهداف و منافع خود بوده اما جهان امروز بیش از هر زمان دیگری زشت‌ترین چهره بکارگیری این شیوه را به نمایش گذاشته است.

شرایط کنونی جهان حاکی از این واقعیت است که گسترش خشونت و افراط نه تنها معلول اشغال خارجی، ساختار ظالمانه نظام بین‌المللی و بسترهایی است که در درون جوامع برای آن وجود داشته و دارد بلکه نتیجه غرض‌ورزی برخی از رهبران سیاسی است که با سرمایه‌گذاری و افراد و جریان‌های افراطی همچنین با مشروعیت‌بخشی به رفتار آن‌ها تلاش کرده‌اند از آن‌ها برای پیشبرد اهداف سیاسی خود بهره گیرند و به آن‌ها این امکان را بخشیده‌اند تا با تکیه بر ابزار خشونت و ایجاد ترس در جوامع مختلف در شرق و غرب عالم به ویژه در منطقه ما صلح و آرامش را از میان بردارند و همین شیوه برخورد است که موجب شده تا خشونت و افراطی‌گری مرزها را درنوردیده و برای تمامی خطوط سیاسی و اجتماعی خود را به نمایش بگذارد. امسال در حالی همایش بین‌المللی بزرگداشت امام خمینی(ره) را برگزار می‌کنیم که موجی از خشونت و افراطی‌گری جهان را فرا گرفته است.

در غرب رشد جناح‌های افراطی دست راستی و احزاب پوپولیستی به مهاجرستیزی، اسلام‌ستیزی، خشونت و تولید و صدور ترور منجر شده است و بخش‌هایی از جهان اسلام نیز به صحنه جنایات بی‌پایان و کشتار روزانه انسان‌های بیگناه تبدیل شده است. علاوه بر این گروه‌های تروریستی با نام دین وحشتناک‌ترین جنایت‌ها را علیه‌ها انسان‌های بیگناه مرتکب می‌شوند و پیوستن صدها نفر با گرایش‌های افراطی از کشورهای مختلف به آن‌ها هسته وحشتناکی‌ از جنایات علیه بشریت در منطقه تشکیل داده است.

امروز در کمتر جایی از کره زمین است که نتوان رگه‌هایی از خشونت و افراطی‌گری علیه انسان‌های بیگناه را نیافت. مردم بیگناه سوریه، عراق، یمن، بحرین، فلسطین و لبنان همگی در آتش فتنه افراطیون و تکفیری‌ها می‌سوزند و دلارهای نفتی آتش تهیه سلاح‌هایی است که هیچ تمایزی در انتخاب هدف ندارند و زنان، کودکان و غیرنظامیان را به سخت‌ترین روش‌ها نشانه می‌روند. در چنین شرایط و فضایی بازگشت به ایده‌ها و اندیشه‌های امام خمینی (ره) می‌تواند آموزنده‌ترین درس‌های نفی خشونت و بردباری را برای هر فرد و جامعه‌ای به همراه داشته باشد. امام خمینی (ره) از کم‌نظیرترین شخصیت‌های تاریخ بشریت است که با اندیشه‌های بلند الهی و همچنین تلاش‌های صادقانه خود مسیر تاریخ را دگرگون کرد.

او نمونه شخصیتی جامع است که یکی از اصل‌ترین انقلاب‌های تاریخ را به پیروزی رساند و نظامی بی‌بدیل را پایه‌ریزی و رهبری کرد. آنچه امام (ره) را رهبری ممتاز و بی‌نظیر کرده مجموعه‌ای از ویژگی‌های فردی، سیاسی، اجتماعی و عرفانی است که وی را هم رهبری روحانی و هم مصلحی اجتماعی به جهان معرفی کرده است. اندیشه و سیره سیاسی امام (ره) بر جهان‌بینی توحیدی، پیوند دین و سیاست، عقلانیت دینی، توجه به مقتضیات زمان و مکان و لزوم تامین مصالح جامعه اسلامی استوار بوده و بر همین اساس هم وی بر خلاف آموزه‌های رایج در جهان که سیاست را امری بشری و در نتیجه آن را غیردینی معرفی می‌کردند، دین، اخلاق و معنویت را هم به عنوان ارزش و هم به عنوان شیوه حکومت‌داری برگزیده و به جهان معرفی کرده است.

از این منظر امام خمینی (ره) چارچوب سیاست را از تلاش برای قدرت و اخلاق و معنویت دینی تغییر می‌دهد و اعتدال اسلامی که نص صریح آیه‌ای از قرآن است را به عنوان آرمان و چارچوب اصلی سیاست حکومت اسلامی در تمام سطوح داخلی و خارجی انتخاب می‌کند. بالاترین مشخصه اندیشه سیاسی امام خمینی (ره) درک سریع و زود هنگام ماهیت انتقالی شرایط نظام در حال دگرگونی بین‌المللی است. در اندیشه امام خمینی (ره) نفوذ از طریق صدور پیام و ارزش‌های انسانی انقلاب به شمول فرهنگ، مقاومت، شهادت و پیروزی خون بر شمشیر و نه از طریق تقدیس خشونت متقارن و یا نامتقارن حاصل می‌شود.

پس از پیروزی انقلاب نیز سیره و سلوک ایشان به عنوان شخص اول نظام اسلامی ایران و رهبری که میلیون‌ها مسلمان در سراسر جهان وی را الگوی خود قرار داده بودند تغییر نکرد و با گسترش آن به سیاست بین‌الملل و مخالفت با ساختار خشونت‌آمیز نظام بین‌الملل را در پیش گرفتند. سیاست خارجی امام خمینی (ره) مبتنی بر مبانی اخلاقی در سیاست بود.

این نوع نگاه ایشان به سیاست بین‌الملل در عرصه‌های مختلف نمود یافته که مهم‌ترین آن شکل‌یابی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران بر بنیادهایی چون حفظ صلح و امنیت بین‌المللی، عدم تجاوز، حسن همجواری با همسایگان و تقویت همکاری با دولت‌ها بر مبنای احترام متقابل است. همچنین در دیپلماسی حضرت امام (ره) اخلاق بر گرفته از اعتقادات اسلامی را بستر رفتارها معرفی نموده که این خود سرآغاز شکل‌گیری ارتباط جمهوری اسلامی ایران با ملت‌ها در کنار دولت‌ها بود.

در صحنه عمل نیز شاهد بسیاری می‌توان بر تاثیرگذاری ایده نفی خشونت و افراطی‌گری در سیره امام یافت. تاکید ایشان بر جنگ عادلانه و رعایت حقوق بشر دوستانه علیرغم اعمال روش‌های غیرانسانی طرف مقابل و پرهیز از ایران از عمل متقابل در موضوعاتی چون جنگ شهرها و کاربرد سلاح شیمیایی نمودهایی از این دست به شمار می‌آیند. بازخوانی اندیشه‌های بنیانگذار جمهوری اسلامی در نفی خشونت و افراطی‌گری در شرایط امروز که سمت و سوی تحولات در جهان اسلام و ترکیب آن با ایده‌های مروج خشونت و افراطی‌گری که مبتنی بر قرائت نادرست از دین است، اسلام را به عامل خشونت و افراط در جهان معرفی می‌کند بسیار ضروری است.

امام خمینی (ره) اعتقاد داشتند که دین الهی مبتنی بر فطرت است که سرشتی خداجو و عدالت‌طلب دارد و میانه‌ای با خشونت نیز ندارد. همچنین هرگونه تلاش برای ایجاد پیوند میان دین و خشونت چه در سطح فردی، چه اجتماعی و چه در نظام بین‌الملل را اقدامی محکوم به شکست می‌داند. پیام اسلام و آرمان امام خمینی (ره)، دوری از خشونت و تاکید بر صلح و همزیستی به عنوان پایه‌های استحکام تسامح در جامعه بشری است. ما در شرایطی قرار داریم که دغدغه اصلی نظام بین‌الملل، افراط و خشونت نیست بلکه دغدغه بزرگ این است که خشونت، قتل و افراط از سوی افراد و گروه‌هایی امری عادلانه و اخلاقی تلقی می‌شود.

برخی از دولت‌ها منابع مادی و معنوی خود را در ترویج این ایده و حمایت از این جریان‌ها به کار می‌گیرند. این وضعیت اگرچه تهدیدی عظیم را متوجه جامعه جهانی می‌کند اما می‌تواند فرصتی باشد تا جامعه جهانی چشم خود را به شرایطی که دیده نشده و محرک افراطی‌گری موجود است، باز و برای آن چاره‌جویی کند.» این متن توسط زهرانی مدیر کل دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت خارجه قرائت شد.

52308