"نوریا" در شب‌های برات

‌ماه شعبان و شادمانی‌هایش برکات فراوانی برای زندگان و حتی مردگان به همراه دارد و برات این ماه و سنت‌هایش بسیار شنیدنی است.

‌به گزارش خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)- منطقه خراسان، روشن کردن چراغی از نوع نوریا بر سر خاک اموات در شب‌های برات را چراغ‌برات نامیده‌اند و راضی نگه داشتن اموات به هر بهانه برای زندگان دلگرمی‌ است تا شاید آنچه در مدت زندگی‌شان کوتاهی کرده‌‎اند، جبران شود.

‌

این مراسم مردمانِ ایران قدیم، با بیش از هزار سال قدمت، امروزه با رویکرد اسلامی پیوند خورده و در خراسان و بردسکن کمتر کسی است که بدان پایبند نباشد و این شب‌ها را بر مزار اموات خود حاضر نشود.

‌

یک پژوهشگر فرهنگی در بردسکن در گفت‌وگو با ایسنا، منطقه خراسان گفت: استان‌های خراسان خصوصاً خراسان رضوی سه شب قبل از نیمه شعبان را "شب‌های برات" می‌نامند.

مجتبی نظام‌آبادی افزود: این که این مراسم و سنت از کجا و چه تاریخی و دقیقاً توسط چه کسی یا گروهی خاص شروع شده است، جای تحقیق منطقی و صحیح دارد و به راحتی نمی‌توان در این مورد اظهار نظر کرد، اما واکاوی و جستاری اگر به سنت‌های این مرز و دیار داشته باشیم و ژرفای حکمت و دلیل این‌گونه آداب و سنت‌ها را بنگریم به این نقطه مشترک خواهیم رسید که در تمام این سنت‌ها رسیدن به وحدت، صله رحم، تجدید دیدار، یاد کرد، بزرگداشت و یادمان ارزش‌های اجتماعی و احترام به پیشینیان و... از مهم‌ترین بهانه‌ها و اهداف این سنت‌هاست.

وی با بیان اینکه همزمانی نیمه شعبان و تولد حضرت مهدی(عج)، دلیل اصلی پایبندی و اقبال امت اسلامی به این آیین است، ادامه داد: در این سنت و رسم چراغ برات اکثر مردم خصوصاً در شهرستان بردسکن به زیارت اهل قبور می‌روند و با نذورات و گذاشتن نقل و خرما و پختنی‌های مختلف سنتی در مزارها، دیگران را دعوت به برداشتن آورده‌های خود می‌نمایند تا بدین طریق ضمن قرائت سوره و اخلاص، فاتحه و آرزوی رحمت و آمرزش برای اموات، بقای عمر زندگان و عبرت از پیشینیان و خفتگان در خاک را نیز داشته باشند.

نظام‌آبادی تصریح کرد: تمام آداب و سنت‌ها به ویژه این سنت برات که به چراغ برات، شب‌های برات، برات‌ها، براتا معروفند باید آسیب‌شناسی شده و از فرم‌های غیر رایج، نذورات و پخش شیرینی‌های آن‌چنانی، بسته‌های مختلف اهدایی، مزین کردن قبور به انواع فرش‌ها، مراسم ویژه بر مزارها که اکثراً جنبه خودنمایی دارد باید پرهیز شود و از این که این شب‌ها برای بعضی سودجویان طعمه‎ای به حساب آید، جلوگیری شود.

‌وی ادامه داد: امروزه نباید از جایگاه گلزار شهدا که روشنی‌بخش شب‌های براتند، غافل شد.

‌نظام‌آبادی افزود: شهدا و اموات در کنار هم، مردم را به درستکاری، سعادت‌جویی و تقوای الهی و معاد دعوت می‌کنند؛ باشد که پندگیران و موعظه‎کنندگان در کنار این خفتگان خموش اما عبرت‌دهنده به خود آیند.

‌ابوریحان بیرونی دانشمند ایرانی در کتاب التفهیم خود می‌گوید: «سیزدهم و چهاردهم و پانزدهم این ماه ایام البیض نام دارد و شب پانزدهم این ماه شب بزرگ است و لیله الصک و لیله البرات نام دارد‌ و عوام مردم بر این عقیده‌اند که صورت افرادی را که در آن سال باید بمیرند، خداوند در آن شب به ملک‌الموت نشان می‌دهد. از سویی زیارت اهل قبور مورد توجه اسلام و ائمه و روایاتی است که بر همگان توصیه می‌کند در حالت شادی و ناراحتی و حزن شایسته است انسان به قبرستان برود تا حقیقت مردن و رفتن از این سرا را حس کند. آیین چراغ برات در ماه‌های مبارک رمضان و شعبان یک سنت پسندیده است».

‌در بردسکن در کوچه و خیابان نقل و خرما و شیرینی و... به رهگذران تعارف می‌کنند و این یعنی به یاد مردگان بودن جا و مکان خاصی نمی‌خواهد.

‌

انتهای پیام