انتقال آب برای شرب ضرورت دارد، برای کشاورزی نه!

یک کارشناس حوزه آب، ایران را در حال عبور از گذر خشکسالی به ترسالی دانست و بهترین راه مواجهه با بحران کم‌آبی را ذخیره آب در این دوره عنوان کرد.

علیرضا الماسوندی در گفت‌وگو با ایسنا، ایران را دارای اقلیمی نیمه‌خشک دانست و بیان کرد: ما در حال حاضر در یک دوره 15 ساله خشکسالی هستیم. همین گذر خشکسالی را در سال‌های 1330 هم داشتیم. دوره‌های خشکسالی ممکن است 10 تا 15 سال طول بکشند و پس از آن دوره‌های متوسط و ترسالی است. از 56 سال دوره آماری ثبت‌شده، 30 سال آن شامل دوره متوسط و ترسالی بوده است.

وی با بیان اینکه این دوره‌های خشکسالی و ترسالی همواره تکرار می‌شوند، راهکار مواجهه با بحران کم‌آبی را ذخیره آب در گذر ترسالی دانست و افزود: پیش‌بینی این است که ما وارد دوره متوسط و ترسالی می‌شویم. بنابراین برای برخی آبهایی که وارد کشور می‌شود، باید ذخیره مناسب و سدسازی وجود داشته باشد. بدین صورت آب ذخیره‌شده در دوره نیاز گیاه و پیک مصرف مردم در تابستان تامین می‌شود.

وی 35 تا 40 درصد از منابع زیرزمینی را استفاده از منابع سدها اعلام کرد و گفت: کشوری که همراه با سیلاب است، نیاز به ذخیره کردن دارد، مثل کشورهای ترکیه و عراق.

الماسوندی با اشاره به بر هم خوردن تعادل آبخوانها در دوران خشکسالی بیان کرد: در این دوران از منابع زیرزمینی بیشتر برداشت می‌شود و مردم و کشاورزها به منابع آب استراتژیک یا زیرزمینی هجوم می‌آورند.

وی با بیان اینکه باید سیلابها را ذخیره و در جهت تعادل به آبخوانها تزریق کرد، افزود: از 609 دشت مطالعاتی، حدود 296 دشت دارای پتانسیل آبی قابل ملاحظه هستند و دشت‌هایی مثل تهران، ورامین، قزوین، اصفهان، مشهد و ... دچار افت سطح آب زیرزمینی‌ و حتی فرونشست زمین هم شده‌اند.

الماسوندی راندمان آبیاری را حدود 33 درصد اعلام کرد و گفت: ما در مزارع راندمان بیش از 60 درصد نداریم و مطلوب است این درصد را حداقل به 50 برسانیم، یعنی آن را 17 درصد ارتقا دهیم. باید با روش‌های بارانی، قطره‌ای، آب زیرسطحی، کشت‌های گلخانه‌ای، بذرهای اصلاح‌شده و روش‌هایی که نیاز آبی کمتری دارند، سیاست‌هایی که راندمان آبیاری و بهره‌وری است را عملی کنیم.

وی همچنین نرخ آب و قیمت‌گذاری آن را در ایران پایین دانست و گفت: در هیچ کشوری، نرخ بهای آب در بخش شرب، صنعت و کشاورزی به اندازه کشور ما پایین نیست و باید سیاست‌هایی اعمال شود که نرخ بها به نرخ معمول برسد.

آب نباید خیلی مفت باشد

وی با بیان اینکه «آب نباید خیلی مفت باشد» گفت: قوانین توزیع ناعادلانه آب مربوط به قبل از انقلاب است، البته راه‌حل حذف همه سوبسیدها نیست، اما نباید طوری باشد که آن را مثل بنزین سابق هدر دهیم و این مبنا باید در برنامه ششم توسعه مطرح شود.

این کارشناس حوزه آب با توضیح مصرف آب در بخش کشاورزی گفت: در کشور ما از 100 میلی‌متر مکعب آب مصرفی، 91 میلی‌متر مکعب، یعنی حدود 90 درصد آن صرف کشاورزی و مابقی در شرب و صنعت مصرف می‌شود، در حالی که در کشورهای توسعه‌یافته این میزان کمتر است.

الماسوندی سهم متوسط جامعه در کشورهای توسعه‌یافته در ارتباط با توزیع آب را 75 درصد اعلام کرد و افزود: در کشوری مثل ژاپن که وضعیت آبی خوبی هم دارد، مصرف متوسط آب در بخش کشاورزی 53 درصد است و ما ناچاریم حداقل سهم آب کشاورزی را از 91 درصد در برنامه‌های توسعه، به متوسط جهانی برسانیم.

وی همچنین حفاظت کیفی از منابع زیرزمینی را دارای اهمیت دانست و گفت: اگر ما همین منابع محدودی که داریم را آلوده کنیم، از آنجا که از نظر سلامت نمی‌شود مردم را تهدید کرد، هزینه‌های زیادی به نظام وارد می‌شود و وزارت نیرو باید تاکید خاصی روی این موضوع داشته باشد.

الماسوندی متوسط بارندگی کشور را 243 میلی‌متر در سال اعلام و بیان کرد: در نواحی غربی که شامل سلسله رشته ‌کوه‌های زاگرس می‌شود، میزان متوسط بارندگی از 400 تا 450 میلی‌متر است، در حالی که در مناطق مرکزی مثل سمنان و کرمان، این متوسط به 90 میلی‌متر هم می‌رسد که یک چهارم مناطق غربی است و در مناطق شرقی هم 220 تا 230 میلی‌متر است.

وی همچنین انتقال آب بین‌حوزه‌ای را لازم دانست و با بیان اینکه نمی‌توان ساکنین مناطق مرکزی را از بهداشت و شرب محروم کرد، گفت: در مناطق مرکزی که مشکل کمبود آب وجود دارد باید انتقال آب صورت بگیرد. رفع نیاز شرب از اولویت‌های نظام است و ما نمی‌توانیم بهداشت و شرب مناطق خشک کشور را با ریال جایگزین کنیم.

وی در ادامه انتقال آب بین‌حوزه‌ای را برای مصارف کشاورزی مردود دانست و بیان کرد: انتقال آب برای شرب ضرورت دارد، اما اگر این انتقال به این منظور صورت بگیرد که کشاورزی از یک ناحیه به ناحیه‌ای دیگر منتقل شود صحیح نیست.

وی در خصوص امنیت غذایی و خودکفایی در جهان گفت: آنچه جهان به عنوان سیاست دنبال می‌کند امنیت غذایی است، که در این زمینه بخشی را با تولیدات استراتژیک در داخل کشور، بخشی را با سرمایه‌گذاری در کشورهای دیگر و بخشی را از طریق واردات محصول تامین می‌کند.

الماسوندی با بیان اینکه بخش عمده‌ای از محصولات پرمصرف باید از طریق واردات تامین شود، گفت: محصولاتی که نیاز آب بالایی دارند باید وارد شوند، برای مثال چغندرقند محصولی است که مصرف آب زیادی دارد و ترجیح به وارد کردن آن است تا کاشتن آن. یا کشت نی‌شکر که 4 تا 5 برابر کشت‌های معمول آب مصرف می‌کند، ضرورتی ندارد. در مقابل غلات و جو که مصرف کمتری دارند و یا محصولاتی که کشت دیم دارند را می‌توان جایگزین کرد.

وی با اشاره به صادرات هندوانه به کشورهای حاشیه خلیج فارس گفت: کشاورزها ممکن است به دلیل دریافت دلار و سود بیشتر اقدام به این کار کنند، اما از بُعد پایداری منابع آب و سیاست‌های کلان کشوری این کار اشتباه است.

انتهای پیام