مطهرنیا: ایران گردنه هسته‌ای را رد کند، ترکیه با آن هماهنگ خواهد شد

زهره نوروزپور:  انتخابات پارلمانی ترکیه در راه است و احزاب مخالف اردوغان تمام تلاش خود را برای غلبه بر رئیس جمهور این کشور از ماهها قبل به کار بسته اند. انتخابات پارلمانی ترکیه از اهمیت زیادی برخوردار است چرا که حزب حاکم این کشور با قوت هرچه تمامتر بر رقبای خود می تازد و در نظر دارد با تصاحب دو سوم ارای کرسی های پارلمان قانون اساسی این کشور را تغییر دهد.

خوابی که اردوغان برای آینده سیاسی کشور ترکیه دیده، مخالفان و فعالان ترک را آشفته کرده است. تا جایی که خیابان های آنکارا و استانبول صحنه تظاهرات آرام نسبت به تصمیم رئیس جمهوری این کشور بود . فعالان ترکیه در نظر دارند با تبلیغات خود مانع از پیروزی اردوغان شوند اما مهدی مطهرنیا، کارشناس مسایل ترکیه و روابط بین الملل در گفتگویی با خبرآنلاین عنوان کرد: « اردوغان در مسیر احیای اتاترک گام برداشته است و می خواهد نام خود را در تاریخ نهادینه کند. رئیس جمهور ترکیه در این انتخابات پیروز می شود اما این پیروزی در آینده ایی نزدیک شکننده است».

مشروح گفتگوی خبرگزاری خبرآنلاین با مهدی مطهرنیا را از نظر می گذرانید:

تحرکات حزب اردوغان نشان می دهد که رئیس جمهور این کشور به دنبال تصاحب دو سوم رای پارلمان است که در این صورت می تواند اختیارات رئیس جمهوری را افزایش دهد و قانون اساسی را تغییر دهد. تحلیل شما در این زمینه چیست؟

اردوغان به دنبال ایجاد یک فضایی در قانون اساسی ترکیه است که بر اساس آن بتواند محور تحرکات خود را با ریاست قوه مجریه دنبال کند. از این جهت خواهان ایجاد فضای مثبت برای ارای بیشتر است.

دهه گذشته حزب مطبوع او توانست در ابعاد گوناگونی موفقیت های قابل تأملی را به دست آورد. اما به همان میزان موفقیت هایی که در یک اقلیت تاثیر گذار به دست آورده است، مخالفان جدی را بر خود برانگیخته است. حزب گولن و دیدگاه های آنها همچنین از احزابی که رویکردهای سکولار و لیبرالیستی شفاف تری نسبت به حزب او را دنبال می کنند در این زمینه در برابر اردوغان چالش های قابل تامل تری را برانگیخه اند. آرام آرام باید بگوییم که با رویکردهایی که اردوغان در جهت کشش و حفظ جایگاه شخصیتی خود ایفا می کند بر آن است که بر هر پست، در بالاترین میزان قدرت در ساختار حکومتی که قرار می گیرد آن پست را در بالاترین میزان قدرت در ساختار حکومتی ترکیه قرار دهد.

 آیا اردوغان به دنبال ایجاد نوعی قدرت ملی در عرصه منطقه و بین الملی است یا می خواهد از این قدرت بین المللی و ملی در جهت تثبیت خود در جایگاه متفاوت سود برد؟
بله، این تردید را در داخل ترکیه به وجود آورده است که رجب طیب اردوغان به دنبال قهرمان شدن در جامعه بین الملی و مخصوصا منطقه است. با توجه به پیشینیه موفق اردوغان و عقبه بسیار محکمی که در چارچوب فعالیت حزبی و همچنین اقتصادی به دست آورده است، هم اکنون باید گفت تردیدهای موجود تا حدود بسیاری به شکل یک چالش نه به شکل یک بحران، در برابر اردوغان جلوه نماید. در عین حال تردیدی به موفقیت اردوغان در آینده نزدیک وجود دارد. اما در همین آینده نزدیک با توجه به پیشگام های موجود و سیگنال های مختلفی که از منظر اجتماعی، سیاسی و اقتصادی باید به آن توجه کرد، او امکان دستیابی به یک پیروزی شکننده را خواهد داشت.

اردوغان به چه دلیل قصد تغییر قانون اساسی را دارد؟
قصد اردوغان ایجاد فضایی است که رئیس جمهور از اختیارات بیشتری برخوردار شود تا در مقام رئیس جمهور بتواند اثر گذاری خود در مسیر ترکیه اینده را افزایش ببخشد. رئیس جمهور ترکیه بر این باور است که وی در واقع سازنده ترکیه جدید است و به نوعی قصد دارد خود را جانشین اتاترک در تاریخ به ثبت برساند. اگر ترکیه مدرن پس از عثمانی توسط اتا ترک بنیان گذاشته شده است، ترکیه نو مدرن یا بهتر است بگوییم ترکیه ایی که بار دیگر به تجدید حیات قدرت خود در حوزه داخلی و منطقه ایی می پردازد و تاثیر گذار در حوزه بین المللی است.
اردوغان به گونه ایی این روند را هدایت می کند که نام او در مسیر تاریخ باقی بماند. او تصور می کند با تغییر قانون اساسی و افزایش اختیارات رئیس جمهور در این زمینه می تواند امیال خود را دنبال کند. تا حدودی اردوغان یک دیدگاه های شخصی را وارد حوزه عمل سیاسی کرده است و چالش هایی در برابر خود از این جهت خواهد داشت.

نخست وزیر با اختیارات کم در جایگاه خودش باقی می ماند؟ یا کلا نخست وزیر حذف می شود؟
حذف نمی شود به دنبال آن است که با کاهش اختیارات نخست وزیر و افزایش اختیارات رئیس جمهور تا حدود زیادی جایگاه رئیس جمهوری را درساختار قدرت، در ترکیه اینده افزایش دهد.

منظور شما از اینکه می گویید اردوغان امیال خود را دنبال می کند چیست؟
اردوغان نه تنها در بعد داخلی بلکه در بعد منطقه ایی نیز اروزهای خاصی را داشته است. روزی تلاش می کرد قهرمان جهان اسلام لقب بگیرد و به خاطر مقابله با اسرائیل در نشست داووس مورد تمجید ازادی خواهان جهان واقع شد. اما شاهد بویدم که شخص اردوغان بود که دست در دست اسرائیل به طرف ایجاد یک فضای منفی در حرکت منطقه ایی مانند بحران سوریه همراه شد. حتی به مرزهای کمکی داعش نیز توسل جست.  لذا باید گفت آرزوهای اردوغان، اروزهای بلندی است که گام های متفاوتی را برای رسیدن به آنها در سطح بین المللی و سیاست داخلی خود برمی دارد.

این پرسش مطرح است که آیا تلاش تمامیت خواهانه او در عرصه داخلی نیز به سرنوشتی مشابه تلاش های او برای استیلاف منطقه مواجه خواهد شد؟

بخش عظمیمی از مردم ازادی خواه و فعالان ترکیه در مقابل اقدامات وی مقاومت می کنند. اما میزان مقاومت انان در برابر اقدامات اردوغان بیشتر تابع فعالیت اقتصادی حزب متبوع او در موفقیت های ده ساله اش است. انچه که تحت عنوان فساد مالی در دستگاه حزبی و دولتی او مطرح شد تا حدودی می تواند پیشگامی موثر اردوغان را کاهش ببخشد.

آیندۀ مناسبات ترکیه با ایران چگونه پیش بینی می کنید؟
انچه که مسجل است ایران به دنبال ایجاد فضایی مثبت در جهت تعامل سازنده در بعد منطقه ایی و بین المللی است. اگر این وضعیت ادامه داشته باشد به هر ترتیب ترکیه در این معنا باید به رویکرد مثبت و گفتمان مثبتی که ایران در عرصه سیاست خارجی، به جای گفتمان سلبی ایجاد کرده است پاسخ در خور دهد. فلذا باید بگویم تا حدود زیادی باید منتظر وضعیت اینده شد. بر این باورم که ایران اگر بتواند از گردنه پرونده هسته ایی عبور کند تحرکات ترکیه در یک اینده همسان ساز و هماهنگ کننده با ایران پیش خواهد رفت.

49310