نشست اندیشه‌ورزی همایش حقوق مردم و حکومت دینی در اندیشه امام خمینی (ره)

نهمین نشست اندیشه‌ورزی ماقبل همایش بین المللی حقوق مردم و حکومت دینی در اندیشه امام خمینی با ارائه بحث حجت الاسلام والمسلمین دکتر نجف لک زایی استاد دانشگاه باقر العلوم و رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در محل دفتر مرکزی کمیسیون حقوق بشر اسلامی ایران برگزار شد.

به گزارش گروه دریافت خبر خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، حجت الاسلام والمسلمین لک زایی در ابتدای طرح بحث خود به دو نکته روش شناسی اشاره کرد: اول این که متاسفانه در مطالعات مربوط به امام خمینی با این آسیب روبرو هستیم که اغلب به بررسی لایه های ظاهری دیدگاهای امام که بیشتر در مجموعه صحیفه نور منعکس شده بسنده می شود و کمتر تلاش می گردد تا لایه های عمیق اندیشه های امام و مبانی نظری آن شناسایی شود. دوم اینکه در آرای امام بحث نظری مربوطه را با کلید واژه صرف امنیت یا حق بر امنیت نمی توان بررسی کرد؛ چرا که درک ابعاد مختلف دیدگاه امام نیازمند بررسی اجتهادی عمیق است.

وی رویکرد بررسی خود برای ارائه دیدگاه امام در حیطه حق بر امنیت را تمرکز بر لایه‌های عمیق اندیشه ای بنیانگذار انقلاب اسلامی دانست و گفت: برخی از آثار تالیفی امام که سال‌ها قبل از انقلاب اسلامی نوشته شده‌اند حاوی داده های مهمی برای شناخت مبانی نظری دیدگاههای امام در زمینه امنیت هستند که از جمله آنها کتاب های چهل حدیث و شرح جنود عقل و جهل است. امام هم چنین کتاب خواجه عبدالله انصاری با عنوان منازل السائرین را به عنوان منبع درس اخلاق خود قبل انقلاب در قم تدریس نموده اند که در آن درس 100 منزل برای سیر و سلوک یک انسان به سمت انسان کامل شدن مطرح شده که در مجموع این اثر نیز مانند دو اثر پیش گفته حاوی دلالت های مهم امنیتی هستند و برای شناخت مبانی نظری آرای امام راجع به امنیت و نظریه ایشان در مورد حق مردم در برخورداری از امنیت راهگشا می باشد.

لک زایی در ادامه اعلام کرد که امام یک فرا نظریه دارد که سایر نظریه های ایشان در بحث امنیت تحت تاثیر این فرانظریه قرار دارند و آن فرانظریه دو فطرت است که در برخی آثار امام به ویژه شرح جنود عقل و جهل تبیین شده است.

وی پس از مقدمات یاد شده، یادآوری کرد که مفاهیم امنیت و حق از جمله مفاهیم ساده و بسیط نیستند بلکه به اعتقاد وی آنها مفاهیمی سازه ای هستند که درون یک سازه معین باید معنا شوند. مفهوم حق با شایستگی و استحقاق یک فرد یا گروهی از افراد نسبت به امری یا چیزی دیگر معنا پیدا می کند. همچنین باید توجه داشت که امنیت را نباید فقط به صورت سلبی معنا کرد و مثلا گفت که فقدان خشونت و نا امنی و امثالهم امنیت است، بلکه باید توجه داشت که بخش اصلی امنیت، ایجابی است و قابل ارتقا یا کاهش است، یعنی افراد یا یک جامعه می توانند امنیت را توسعه ببخشند یا تقلیل دهند.

لک زایی در ادامه به بررسی مبانی نظری حق بر امنیت بر اساس شرح حدیث هفتم از کتاب چهل حدیث امام پرداخت. حدیث یاد شده در مورد غضب است که امام در شرح آن نکات مهمی را بیان داشته و مشخص نموده که معنای مثبت غضب یعنی شجاعت و اقتدار و قاطعیت بجا و متناسب برای ارتقای یک جامعه و تامین امنیت و توسعه رحمت در جامعه مورد نیاز است و جنبه منفی غضب یعنی خشمگینی، عصبانیت و پرخاشگری و خشونت و ظلم برای فرد و جامعه مضر است و برای امنیت عنصر تخریبی محسوب می شود.

وی در ادامه ضمن بحث تفصیلی در مورد ابعاد نگرش امام در تبیین غضب به معنای مثبت و منفی و اثر آن بر امنیت فردی و گروهی، یادآوری کرد که به اعتقاد امام امر به معروف و نهی از منکر، اجرای حدود اسلامی و سایر نظامات قهریه، جهاد با دشمنان دین، حفظ جان و مال و ناموس وجهاد با نفس جملگی با بهره مندی درست از شجاعت یا مفهوم مثبت غضب تامین می شود.

این استاد حوزه و دانشگاه در جمع بندی بحث خود بیان کرد: حق بر امنیت یعنی استحقاق بقا برای فردی که از ضوابط شجاعت و بقیه ضوابط مثبت پیروی کند؛ فلذا فرد یا جامعه می توانند امنیت خود در ابعاد مختلف را به‌نحو ایجابی ارتقا دهند. بدین ترتیب، حق بر امنیت از دیدگاه امام دارای مراتب و درجاتی است و هرچه تلاش فردی یا اجتماعی برای تولید یا حفظ امنیت بیشتر باشد، بهره مندی از این حق ارتقا می یابد.

لک زایی در پایان بحث خود ابراز امیدورای نمود که پژوهشکده‌های امنیت و مطالعات حقوقی در کشور تمرکز خود را بر شناخت دقیق امنیت از دیدگاه اسلامی قرار دهند؛ چرا که نظریه اسلامی امنیت حاوی نکات مهمی برای صیانت از کرامت انسانی است و کوچک ترین اِهمال بر خلاف حق مردم را نمی پذیرد و آرامش و کمال نوع بشر در آن مطرح است. حتی نظریه اسلامی امنیت که در مبانی نظری دیدگاهای امام خمینی نیز منعکس شده فراتر از دنیا را نیز مد نظر دارد چنانچه برای امنیت اخروی نیز فرمول ها وتوصیه های رفتاری متعدد ارائه میدهد تا حیات ابدی انسان نیز در شرایط مطلوب وبهره مند از نعمات الهی باشد.قرآن کریم ایمان به علاوه پرهیز از ظلم به خود ودیگران وطبیعت را برابر با تامین امنیت اعلام نموده است که این مبنای مهم در آرای حضرت امام بخوبی مورد شرح وبسط قرار گرفته است.

پس از ابراز دیدگاه دکتر لک زایی اساتید حاضر در جلسه از جمله دکتر بهرام مستقیمی عضو هیئت علمی دانشگاه تهران، دکتر صحرایی استاد حقوق عمومی، دکتر باقر انصاری عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی پرسشها و نقدهایی بر دیدگاه وارده مطرح نمودند و مجددا دکتر لک زایی به نظرات مطرح شده پاسخ داد.

دبیر کمیسیون حقوق بشر اسلامی ایران نیز در جمع بندی مباحث پایان جلسه ضمن تشکر از ارائه کننده بحث ، یاد آوری نمود که برای شناخت دیدگاههای امام خمینی در حیطه امنیت در چهار سطح می توان تلاش نمود: مبانی نظری امنیت از دیدگاه امام، تجلی مبانی مورد پذیرش امام در آثار و آرای فقهی ایشان، انعکاس دیدگاههای امام در قواعد حقوقی نظام سیاسی اجتماعی که امام شکل دادند ودر نهایت نوع توجه به نظریه امنیت در سازوکارها و اقدامات عملی انجام شده از سوی امام در دوره مدیریت عالی جمهوری اسلامی ایران.

وی ابراز امیدواری کرد که این امکان فراهم شود تا در همایش آتی همه ابعاد یاد شده به دقت مورد بررسی قرار گیرند تا با بهره مندی از دیدگاههای بنیانگذار انقلاب اسلامی خلاءهای موجود و نارسایی‌های مربوط به حق مردم در بهرهمندی از امنیت مرتفع گردد و شاهد هیچ تبعیضی بین شهروندان نباشیم و امنیت در ابعاد فردی، اجتماعی، ملی ومعنوی و انسانی توسعه مستمر پیدا کند.

انتهای پیام