بررسی ابعاد بیانیه لوزان در مناظره شفیعی و آقامحمدی در ایسنا

سوال: این صحبت‌های شما در حالی مطرح می‌شود که مقام معظم رهبری در بیانات‌شان به این موضوع اشاره کردند این بیانیه که آنها منتشر کردند که اسمش را فکت‌شیت می‌گذارند در اغلب موارد خلاف واقع است. با توجه به این صحبت‌ها چرا باید به فکت‌شیت آمریکایی‌ها استناد کرد؟

وزارت خارجه با انتشار فکت شیت ایرانی موارد خلاف واقع را منتشر کند

آقامحمدی: مقام معظم رهبری در این صحبت‌ها نفرمودند که همه فکت‌شیت خلاف واقع است بلکه بخشی از آن خلاف واقع است. بر همین اساس حرف ما این است که وزارت خارجه فکت‌شیت ایرانی را منتشر کرده و در آن توضیح دهد که چه مواردی در فکت‌شیت آمریکایی خلاف واقع است. وزارت خارجه باید در چند مورد خاص به فکت‌شیت آمریکایی جواب دهد؛ یکی از آنها مربوط به سانتریفیوژهاست، آقای ظریف در صحبت‌هایشان مطرح کرد که محدودیت برای نسل‌های مختلف سانتریفیوژ یعنی از IR1 تا IR8 نداریم اما آنها در فکت‌شیت‌شان می‌گویند که فقط ایران اجازه تولید سانتریفیوژ نسل اول را دارد. موضوع دیگر در مورد تحریم‌هاست که وزیر خارجه می‌گوید تحریم‌ها یکجا لغو می‌شود و فکت‌شیت آمریکایی می‌گوید که تحریم‌ها گام به گام و نه یکجا برداشته می‌شود. موضوع تحقیق و توسعه نیز این گونه در فکت‌شیت آمریکایی مطرح شده که در عرض پانزده سال ایران منع می‌شود اما ما می‌گوییم که چنین چیزی درست نیست. در موضوع بازرسی‌ها نیز تفاوتی در بین بیانیه و صحبت‌های آقای ظریف وجود دارد که حداقل در این چهار مورد باید آقای ظریف توضیحات محکم و واضحی را ارائه کند تا همه چیز روشن شود.

سوال: در زمان پخش تلویزیونی قرائت بیانیه اتفاقی که رخ داد مترجم متن بیانیه‌ای که خانم موگرینی را قرائت می‌کرد به اشتباه ترجمه کرد و به جای استفاده از واژه برداشتن یک باره تحریم‌ها از واژه گام به گام استفاده کرد. از طرف دیگر خانم موگرینی نماینده 1+5 است و طبیعتا صحبت‌های ایشان و نه آقای جان کری باید به عنوان سند قرار گیرد. متنی که ایشان قرائت کرد کاملا با آنچه وزیر خارجه قرائت کرد تطابق دارد. حال سوال این است که معیار ما اظهارات طرف آمریکایی است و یا بیانیه‌ای است که 1+5 به نمایندگی موگرینی قرائت کرده است؟ ضمن آنکه مقام معظم رهبری نیز فرمودند این بیانیه بعد از توافق نهایی به عنوان یک سند مطرح می‌شود و هنوز اتفاقی نیفتاده و نه مخالف و نه موافق هستم.

توقف تحریم‌ها به معنای فرش پهن کردن روی آب است

آقامحمدی: استناد ما به صحبت‌های آقای ظریف است، ولی باز هم اختلاف در گفتار وجود دارد؛ به طوری که آقای ظریف گفت که تحریم‌ها یکجا حذف می‌شود و خانم موگرینی گفت که این تحریم‌ها گام به گام برداشته می‌شود. موضوع دیگر قطعنامه شورای امنیت است که آقای ظریف گفتند باید صادر شود اما خانم موگرینی گفته که در صورت ضرورت این قطعنامه صادر خواهد شد. آقای ظریف در قرائت بیانیه این موضوع را مطرح کرد که اتحادیه اروپا تمام تحریم‌های اقتصادی و مالی مرتبط با موضوع هسته‌ای را خاتمه خواهد داد و ایالات متحده نیز اجرای تحریم‌های مالی و اقتصادی ثانویه مرتبط با هسته‌ای را همزمان با اجرای تعهدات عمده هسته‌ای برمی‌دارد؛ یعنی ما قلب راکتور اراک را برمی‌داریم. در نطنز فقط 5000 سانتریفیوژ می‌گذاریم و بقیه را در انبار تحت نظر آژانس گذاشته و پلمب می‌شود به نحوی که توسط آژانس راستی آزمایی شود. این یعنی فردو هم تعطیل می‌شود و در نهایت تحریم‌های آمریکا متوقف خواهد شد؛ پس تحریم لغو نخواهد شد. بین توقف و لغو نیز تفاوت وجود دارد. بنده این موضوع را در کمیسیون امنیت از آقای ظریف پرسیدم که ایشان نیز باز هم گفتند تحریم متوقف می‌شود. در پاسخ من به ایشان گفتم که این به معنای فرش پهن کردن روی آب است چون قرار نیست تحریم‌ها لغو شود و متوقف خواهد شد. این یعنی راستی آزمایی برای طرف مقابل رخ نمی‌دهد و تنها ما راستی آزمایی انجام می‌دهیم؛ چون ما تا زمانی که راستی آزمایی نکنیم آنها تحریم‌ها را متوقف نمی‌کنند.

شفیعی: از خبرگزاری ایسنا برای برگزاری این مناظره تقدیر و تشکر می‌کنم. تنویر افکار جزو شرح وظایف شماست و ما هم تا جایی که ممکن باشد برای روشنگری توضیحات را ارائه می‌دهیم.

مخالفت‌های منفی باعث تقویت تیم مذاکره‌کننده در مذاکرات خواهد شد

با صحبت‌های مقدماتی آقای آقامحمدی موافقم؛ چون اگر کسی صحبت می‌کند دغدغه‌ای دارد. این دغدغه هم اینطور نیست که الزاما بار منفی داشته باشد. اتفاقا سودمند نیز هست. فرض کنید اگر همه ما می‌گفتیم مذاکرات و بیانیه خوب است طرف مقابل چه فکری می‌کرد؟ آن زمان که می‌گوییم خوب است آنها واکنش نشان نمی‌دهند، ولی زمانی که مذاکرات برای نگارش متن شروع می‌شود واکنش‌های آنها نیز آغاز شده و به سمت سختگیری بیشتر می‌رود بنابراین مخالفت‌هایی که می‌شود به ظاهر در داخل بازخورد منفی دارد، اما در برآیند کلی بازخورد مثبت دارد. این بدان معناست که مخالفت‌های منفی باعث تقویت تیم مذاکره‌کننده در پای میز مذاکرات خواهد شد.

از طرف دیگر اگر قرار است اتفاقی حادث شود باید آن را ارزیابی و نه الزاما نقد و تایید کنیم. حال اگر قرار به ارزیابی موضوعی است یعنی کار درستی را می‌خواهید انجام دهید مگر آنکه از پیش مفروضاتی داشته باشید. در اصل باید پدیده را ارزیابی کرده که قسمت منفی آن نقد و قسمت مثبت تایید می‌شود. این موارد در روش‌شناسی بحث بسیار مهم است؛ چون خیلی از اشکالات و سوء تفاهمات از همین نقطه ناشی می‌شود.

منتقدان فقط نیمه خالی لیوان را می بینند

داشتن نگاه ایدئولوژیک به موضوع، بد است

دوستان تحت عنوان مخالف عمدتا نقد می‌کنند یعنی فقط نیمه خالی لیوان را می‌بینند؛ یعنی به ندرت کسی از دوستان حتی در مجلس و کمیسیون امنیت را می‌بینیم که به دستاوردهای موافقتنامه اشاره کرده باشند. من به هیچ گروه و جریانی تعلق ندارم و مستقل هستم به طوریکه در همان زمان که اشکال ترجمه وجود آمد اولین فردی که این موضوع را مورد اشاره قرار داد بنده بودم. بین متنی که ترجمه شد و آنچه آقای ظریف قرائت کرد از لحاظ حقوقی انواع و اقسام تفاوت وجود داشت.

از طرفی نگاه دوستان منتقد ما نگاهی ایدئولوژیک است؛ به طوریکه در جایی فردی که منتقد بیانیه بود گفت که تیم مذاکره‌کننده در مسیر براندازی نظام کار می‌کند یعنی بیانیه لوزان بیانیه براندازی نظام است. حال سوال این است که چطور خودمان تیمی را معرفی می‌کنیم که پروژه براندازی نظام را اجرا کند؟ این یک نگاه افراطی به موضوع است که تیم مذاکره کننده و ساختار نظام و دولت را دچار تزلزل روحی برای ورود به مذاکره می‌کند. آن هم در شرایطی که تیم مذاکره‌کننده و رییس‌جمهور انسان هستند و تعامل خارجی و مذاکرات تعامل بین انسان‌هاست. بر همین اساس است که داشتن نگاه ایدئولوژیک به موضوع نگاه بدی است.

برخی مخالفت‌ها بوی جناح بندی می‌دهد

نکته بعدی این است که گاهی مخالفت دوستان آنقدر ایدئولوژیک است که بوی جناح‌بندی می‌دهد؛ یعنی گاهی برداشتم به عنوان ناظر بی‌طرف این است که اگر کسی مخالفت می‌کند مخالفتش به خاطر این نیست که بیانیه و توافقنامه احتمالی مشکل دارد بلکه به خاطر این است که چرا موفقیت در عرصه سیاست خارجی عاید جناح دیگری شود، اما اگر دلمان واقعا برای نظام و کشور می‌سوزد باید ملی نگاه کنیم.

نکته بعدی این است که منتقدان عمدتا نگران آینده هستند؛ حال اینکه اگر بخواهیم قضاوت کنیم باید درباره حال قضاوت کنیم. البته بر اساس تجربیات تلخ گذشته باید دل‌نگران باشیم و دغدغه داشته باشیم ولی با توجه به اینکه متنی نوشته نشده است داریم قضاوت می‌کنیم.

گفته شده کار چهار مرحله دارد؛ یک مرحله توافقنامه ژنو، مرحله دوم بیانیه لوزان، مرحله سوم توافقنامه نهایی و مرحله چهارم اجرای توافق است. ما الان پیشاپیش به جای آنکه روی بیانیه لوزان بحث کنیم راجع به احتمالاتی که ممکن است در توافقنامه آینده باشد بحث کنیم حال اینکه قرار است سه ماه راجع به این موضوعات بحث کنیم البته باز هم این موضوع را مورد تاکید قرار می‌دهم که ذکر دغدغه‌ها این حسن را برای تیم مذاکره‌کننده دارد که بیشتر تمرکز داشته باشند و بدانند مطالبات داخلی مطالبات جدی و مهمی است و به سادگی نمی‌توان از کنار آن رد شد.

آینده روشن است

نباید فکر شود که ما به طور دائم با اروپا و آمریکا قهر هستیم

از طرف دیگر این نگرانی نسبت به آینده توام با سوء ظن است؛ یعنی آینده را آینده تاریک می‌بینیم؛ حال اینکه این آینده می‌تواند روشن باشد؛ یعنی این مذاکرات ممکن است حاوی دستاوردهایی باشد که برای کلیت نظام و کشور سودمند باشد.

از 12 سال پیش که موضوع هسته‌ای مطرح شد طرفین یاد گرفتند که هر کدام نسبت به چه چیزی حساس هستند و خطوط قرمزشان چیست. الان نیز بر اساس این فرایند یادگیری به این نتیجه رسیدند که متن بیانیه باید چگونه باشد چون در غیر این صورت همه چیز به هم می‌خورد پس باید به این موضوع یادگیری در متن تمامی صحبت‌ها توجه کنیم. نکته بعدی که در تجزیه و تحلیل‌ها مورد غفلت واقع شده بحث اعتمادسازی است. مخالفین عکسی را می‌گیرند و روی آن تفسیر می‌کند، مثلا فیلمی را پخش می‌کنیم و مخالفین تصویری از آن فیلم را مورد اشاره قرار می‌دهند که ممکن است با کل فیلم مغایرت داشته باشد، اما اگر فرآیند دیده شده باشد باید به این توجه شود که آن قطعه معنای خاص دارد.

یکی از اشکالات اساسی ما این است که روابط بین‌الملل را وضعیت و نه فرآیند می‌بینیم؛ حال اینکه روابط بین‌الملل فرآیند است. اینطور نیست که کشورها دائم بر طبل دشمنی و یا دائم بر طبل صلح بکوبند. رقابت، همکاری و خصومت از بخش‌های مختلفی است که روابط کشورها را در طول تاریخ تشکیل می‌دهد. نباید بر همین اساس فکر شود که ما به طور دائم با اروپا و آمریکا قهر هستیم. تاریخ این را قضاوت خواهد کرد و زمانی می‌رسد که با اینها صلح نیز حادث می‌شود و اشکالی نیز ندارد. اگر منطق باشد روابط ادامه پیدا می‌کند.

با عنایت به تمامی این موارد بنده اولین فردی بودم که نسبت به برداشتن تحریم‌ها بعد از راستی آزمایی آژانس انتقاد کردم، اما فرضم بر این است که قرار است نوعی اعتمادسازی حاصل شود؛ یعنی لایه دوم این گفت‌وگوها شکل دادن اعتماد بین ایران و سایر کشورهای طرف مقابل است. اگر قرار است چنین اعتمادسازی حاصل شود آژانسی که بنا بر فرض از تاسیسات هسته‌ای ما بازرسی خواهد کرد قطعا دیگر بی‌اعتمادی گذشته بین ما و آژانس وجود ندارد.

نصف جهان در یک طرف و ما در یک طرف قرار داشتیم

نکته آخر در بحث روش‌شناسی این است که ما مدام به معلول نگاه می‌کنیم که خوب است؛ چون کار ما تجزیه و تحلیل معلول‌هاست و کمتر به علت توجه می‌شود. هیچگاه نگفتیم که پشت دستاورد حاصل شده چه انرژی وجود داشته و طرف مقابل ما چه کسانی بودند. اقرار نیست که بگوییم نصف جهان در یک طرف و ما در یک طرف قرار داشتیم، این دستاوردها و بیانیه، بیانیه‌ای است که در یک مذاکرات به لحاظ قدرت نابرابر حاصل شده است، با عنایت به این نکته دستاوردها مشخص می‌شود. اکنون باید تمرکز روی بیانیه داشته باشیم چون نمی‌توانیم درباره بعد از بیانیه صحبت کنیم. تا زمانی که مذاکرات صورت نگیرد و توافقات احتمالی حاصل نشود نمی‌توان در مورد بعد آن صحبت کرد.

بیانیه یکسری نکات جوهری دارد که از چهار منظر آن را مورد بررسی قرار داده است. اول بحث فنی کار است. بنده راجع به مسائل فنی نمی‌توانم صحبت کنم. استناد صحبت‌هایم آقای صالحی است که تصویر خوبی را ترسیم کردند. در مورد ابعاد سیاسی در بیانیه لوزان به نظرم خیلی چیزهایی که قرار بود از ما بگیرند، به ما داده شد.

در شرایط تحریم اگر دیرتر برسیم بهتر از این است که همه چیز را از دست بدهیم

ما درباره سیاست بین‌الملل و نه حقوق بین الملل صحبت می‌کنیم. ما می‌دانیم آنچه به ما می‌گویند غیر واقع‌بینانه است و بر اساس ان‌پی‌تی دستیابی به انرژی صلح‌آمیز هسته‌ای حق ماست، اما ما هم می‌دانیم که متاسفانه حقوق بین‌الملل تحت تاثیر سیاست بین‌الملل است پس با علم به این، مذاکره را به عنوان یک مکانیزم حل اختلاف انتخاب کردیم؛ خواستیم چیزهایی برایمان بماند حال اگر دیرتر برسیم نقص است، اما در شرایطی که در معرض تحریم و فشار هستیم اصلح آن است که اگر دیرتر برسیم بهتر از آن است که به کلی از دست بدهیم و فشارها بر ما سنگینی کند. زمانی که غنی‌سازی از ما دریغ شد، هیچ جا نمی‌گفتند که غنی سازی حق شماست حتی در توافق ژنو هم به صراحت چیزی گفته نشد، اما اکنون صریح گفتند که غنی‌سازی سه درصد را داشته باشیم و در پروسه زمانی نیز می‌توانیم با ملایم شدن فضای سیاسی بین کشورها آن را افزایش دهیم.

فردو و نطنز را داریم و قلب راکتور اراک را تغییر کاربری می‌دهیم و مثلا شش سال هم فرآیند آن طول می‌کشد. ساختار راکتور را حفظ کردیم که اینطور نشد که پیچ و مهره‌های نطنز، فردو و اراک باز شود. ما مذاکره می‌کنیم، ‌اینطور نیست که در مذاکره هر چه ما گفتیم طرف مقابل بپذیرد بلکه طرف مقابل بر مبنای قدرتش مذاکره می‌کند، لذا در نگاه کلی بیانیه دستاوردهای مثبتی دارد.

دستاوردمان در مذاکرات گذشته تشدید تحریم‌ها و حرکت به سمت تحریم‌های فلج‌کننده‌تر بود

برخی دوستان می‌گویند در گذشته امتیازاتی که الان داده شده را ندادیم. درست است اما آن زمان دستاورد هم نداشتیم، دستاوردمان تشدید تحریم‌ها و حرکت به سمت تحریم‌های فلج‌کننده‌تر بود. مردم ما صبورند و می‌توانند تحت هر شرایطی زندگی کنند، اما وقتی تدبیر، عقل و درایت داریم می‌توان خیلی از مسائل را به طور مسالمت‌آمیز حل و فصل کرد و دیگر ضرورتی وجود ندارد که گزینه بدتر را انتخاب کنیم.

در مورد فکت‌شیت نیز آمریکایی‌ها اشتباه کردند که فکت‌شیت را منتشر کردند. فکت‌شیت یعنی منویات ذهنی احتمالی. حال فکر کنید که ما نیز فکت‌شیت را منتشر کردیم و مواردی که قرار است به آن برسیم را ذکر کردیم، اما اگر در آینده از اصول فکت‌شیت عدول کردیم قرار است چه پاسخی به افکار عمومی بدهیم؟ این موضوع برای آمریکایی‌ها نیز صدق می‌کند. شاید در آینده شرایط مذاکره به گونه‌ای بود که ناچار شدیم در مورد بندی از فکت‌شیت انعطاف نشان دهیم پس باید پاسخگو باشیم که چرا این کار را انجام دادیم.

صدور فکت‌شیت از طرف آمریکایی‌ها اشتباه بود

بر همین اساس است که معتقدم صدور فکت‌شیت از طرف آمریکایی‌ها اشتباه بود و اگر این کار را ایران انجام دهد نیز اشتباهی مرتکب شده است چون فکت‌شیت منویات ذهنی طرف‌های مذاکره‌کننده است که ما هم به طور عمومی بخشی از اینها را می‌دانیم و قطعا مقامات مسئول ما بخش‌های جزئی‌تر آن را می‌دانند؛ لذا بر پایه آنچه در ذهن مذاکره‌کننده است نباید مطلبی منتشر شود چون احتمال کم و زیاد شدن آن وجود دارد.

سوال: آقای آقامحمدی شما در مورد دو واژه لغو و توقف تحریم‌ها صحبت کردید. توانمندی هسته‌ای ایران توانمندی وارداتی نیست بلکه بومی است. هرگاه طرف مقابل بخواهد تعهداتش را نقض کند طرف ایرانی می‌تواند به شرایط قبل خود بازگردد؛ دلیل این نگرانی درباره واژه تعلیق و توقف چیست؟

آقامحمدی: اول باید به این سوال پاسخ دهیم که برای چه چیزی مذاکره می‌کنیم. غیر از این است که آقای روحانی در انتخابات شعار لغو تحریم‌ها را سر داده است؟

سوال: آیا شما با لغو یکجای تحریم‌ها موافق هستید؟

آقامحمدی: قطعا موافقم؛ اگر بنا باشد تحریم‌ها یکجا لغو نشود مثل این است که خانه و زندگی‌ام را یکجا بفروشم و به شما بدهم و بعد بگویم شما از این اموال استفاده کن و بعد بررسی کن اگر فرد خوبی بودم آن موقع در آینده یک پولی به من بده یعنی نقد را بدهم تا بهره‌برداری کنید و خانه‌ام را خراب کنید و در آینده اگر میلت کشید و تایید کردی که آدم خوبی هستم و هر نوکری که خواستی کردم و هر کاری را کردم آنگاه شام شبی به من بدهید که از گرسنگی نمیرم.

مردم را با شعار برداشتن یک جای تحریم‌ها پای میز مذاکره آوردیم

اگر آقای روحانی شعار دیگری غیر از لغو تحریم‌ها و با صراحت برداشته شدن یکجای تحریم‌ها را داشت بگویید. ما مردم را اینطور به سمت مذاکرات آوردیم وگرنه مردم همان‌هایی هستند که شعار انرژی هسته‌ای حق مسلم ماست را سر می‌دادند. حال که روی توافق صحبت شده و مذاکرات فشرده انجام شده است می‌گوییم هر کاری کردیم را در فردو کنار می‌گذاریم البته ماهیت آب سنگین اراک نیز حفظ شده که این نکته مثبتی است.

سوال: ملاک ما در اینجا صحبت‌های رییس‌جمهور نیست؛ چون در این صورت دیگر بحثی وجود نداشت. سوال ما این است که نظر شخص آقامحمدی چیست که اگر توافق صورت گیرد و تحریم‌ها یکجا برداشته شود موافق است؟ مگر تحریم‌ها تاثیری جز افزایش توانمندی و خودکفایی کشور داشته است؟ مگر تحریم‌ها چیزی جز نتیجه کاغذ پاره است؟

آقامحمدی: خط دولت این است که حساسیت‌زدایی از هر توافقی شود. مگر غیر از این است که آقای ظریف به عنوان مرد سیاست ایران از بازیگران و هنرپیشگان امداد طلبید تا جامعه را اینطور قانع کنند که هر توافقی بهتر از توافق نکردن است.

نظر نظام موافقت با توافقی است که تحریم‌ها را یک جا لغو کند

سوال: ما در مورد آقای روحانی و ظریف صحبت نمی‌کنیم. سوال‌مان این است که شما با توافقی که با لغو یکجانبه تحریم‌ها منجر شود موافقید؟

آقامحمدی: بله این نظر نظام است.

سوال: چرا اصرار داریم که بگوییم که نتیجه توافق باید برداشتن تحریم‌ها باشد حال اینکه اهمیت در حفظ توانمندی هسته‌ای است. چرا به جای نگاه روی این موضوع بر روی تحریم‌هایی تمرکز می‌کنیم که باعث قوی‌تر شدن ما شده است؟

آقامحمدی: دولت قبل دنبال مذاکره بود. از طرف دیگر کشورهای دیگر یکسری روابط عادی ما را با دنیا دچار اخلال کردند، آن هم به جرم اینکه از حق خودمان دفاع می‌کنیم. آنها به دروغ گفتند که ما دنبال ساخت بمب اتم هستیم و در ادامه ادعاهایشان می‌گویند که اگر مطمئن شوند ما دنبال ساخت بمب نیستیم اقدامات ظالمانه‌شان را پس می‌گیرند.

با لجاجت‌های دولت قبل و توانمندی‌های خودمان به غنی‌سازی 20 درصد رسیدیم

سوال: جواب سوال را نگرفتم.

آقامحمدی: همان‌طور که شما می‌گویید به روحانی کاری ندارم من هم می‌توانم بگویم به دولت احمدی‌نژاد کاری ندارم، ولی بحث این است که اگر همان زمان مقاومت نبود این سه درصد مفتکی که گیر این دولت آمده حاصل نمی‌شد. در مقابل آن لجاجت‌ها با توانمندی‌های خودمان به غنی‌سازی 20 درصد رسیدیم. آن 20 درصد را به دست آوردیم که الان از طرف مقابل سه درصد را گرفتیم. در عین حال همان دولت نیز دنبال حل قضایا بود اما آخر دولت بود و کلیت نظام و رهبری صلاح را در این ندیدند که آن موقع ورود به بحث کنیم؛ حال دولت جدید که روی کار آمد شعارش این بود که سانتریفیوژها بچرخد و اقتصاد مردم نیز بچرخد. همه هم قبول داشتند هم حق هسته‌ای حفظ شود و هم رفتارهای ظالمانه برداشته شود.

سوال: در کدام بخش از بیانیه لوزان آمده که ما حق هسته‌ای نداریم؟

آقامحمدی: بیانیه لوزان نمی‌گوید ما حق هسته‌ای نداریم اما قرار است از کجا به کجا برسیم؟ جمهوری اسلامی از این لحاظ خیلی افت کرده است.

سول: شما گفتید نظر نظام است؛ به نظر شما نظام با این متن در صورت تایید موافق است؟

آقامحمدی: این کلیات است. آقای شفیعی در صحبت‌هایش گفت که این توافق چهار مرحله‌ای شده است؛ یعنی توافق ژنو، بیانیه لوزان، توافقنامه اجرایی و در نهایت اجرا، این در حالی است که حضرت آقا فرمودند که باید در یک مرحله همه چیز تمام شود.

سوال: اما فکر می‌کنم منظور آقای شفیعی ازچهار مرحله‌ای بودن، توافق لوزان نیست؛ ایشان درباره کل روند از ژنو تا اجرایی شدن صحبت کردند.

آقامحمدی: آیا در بیانیه لوزان آمده که طرف مقابل باید این کارها را انجام دهد؟ ما در مورد این مسائل مذاکره کردیم و بیانیه‌ای به عنوان نتیجه صادر شد و قرار شده اتحادیه اروپا تحریم‌ها را لغو کند و ایالات متحده بعد از اجرای توافق در مورد ایران و راستی آزمایی توسط آژانس تحریم‌های ثانویه را بردارد.

طبق بیانیه لوزان آمریکا تحریم‌ها را متوقف می‌کند؛ نه لغو

سوال: وقتی مذاکره در موضوع هسته‌ای است قرار است که کل تحریم‌های مرتبط با موضوع هسته‌ای برداشته شود.

آقامحمدی: چنین چیزی درست نیست. ایالات متحده قرار است تحریم‌های ثانویه را بردارد. تحریم‌های اولیه تحریم‌هایی است که آمریکا به هر بهانه‌ای برای خودش در مورد اتباعش وضع کرده است. تحریم‌های ثانویه آنهایی است که در موضوع هسته‌ای ما وضع شده آن هم نه فقط برای اتباع خودش بلکه برای سایر کشورها نیز اعمال شده است. آمریکا گفته تحریم‌های اولیه‌اش که وضع کرده سر جایش می‌ماند و تحریم‌های دیگری که در مورد هسته‌ای وضع شده را متوقف می‌کند. هیچ جایی را نمی‌توانیم پیدا کنیم که آمریکا گفته تحریم‌های هسته‌ای را لغو می‌کند. فرق توقف و لغو نیز در این است که مثلا فرض کنیم در مسیری می‌روم، شما با من تماس می‌گیرید، به من می‌گویید منتظر باش تا بیاییم. لغو یعنی اینکه پیش من نمی‌آیید و همدیگر را نمی‌بینیم.

در صورت کارشکنی، بازگشت ما به شرایط فعلی با زحمت است

سوال: آیا شما می‌خواهید در «دوره‌ی راستی آزمایی و اعتماد سازی» که بین هفت کشور انجام شود همه چیز به شکل قبل برگردد؟ از سویی اگر بخواهیم موضوع لغو تحریم‌های غیر هسته‌ای را مطرح کنیم به طرف مقابل اجازه ورود به مسائل غیر هسته‌ای در مذاکرات را داده‌ایم.

آقامحمدی: اگر این طور است که بهتر است شما از طرف آنها صحبت کنید. حرف ما این است که همزمان تحریم‌ها لغو شود. این هم در شرایطی است که بازگشت ما به شرایط فعلی با زحمت است، ولی کار طرف مقابل در لغو تحریم‌ها بدون زحمت است. به طوری که اگر آنها در آینده دیدند که ما در اراک و یا نطنز کند کار می‌کنیم می‌توانند با یک دستور بگویند که تحریم‌ها مجددا بر می‌گردد و برایشان هیچ زحمتی ندارد. تحریم اصلی برای آمریکاست. آمریکا وقتی تحریم‌ها را وضع کرد یعنی اروپا و دنیا را تحریم کرده است. اگر ما قلب راکتور را برداشتیم و زیرساخت نطنز و فردو را برداشتیم طبیعتا برگشتن به شرایط قبل زمان‌بر است و هزینه‌ی سنگین دارد. حال چرا ما باید مدعی آمریکایی‌ها شویم. به جای آن باید بگوییم که طرف مقابل به راحتی می‌تواند شرایط را برگرداند ولی برای ما هزینه‌بر است.

اگر قلب راکتور را برداریم حداقل 10 سال طول می‌کشد که شرایط را تغییر دهیم. از طرف دیگر بازرسی‌های هوشمند گذاشته شده است. این بدان معنا است که هر جا بخواهیم چیزی بخریم باید گزارش دهیم. طبق بیانیه ما کد 3.1 را پذیرفتیم. یعنی به محض آنکه موضوعی در نیتمان آمد باید آن را اعلام کنیم. آیا چنین چیزهایی را شما در بیانیه نمی‌بینید یا نمی‌خواهید ببینید.

قرائت بیانیه توسط ظریف حقه عمر و عاصی بود

آقای شفیعی یک سری چیزها گفت که مثلا منتقدین نگاه ایدئولوژیک دارند؛ ما باید بر اساس منافع کشور به قضیه نگاه کنیم. ما با دشمن خونخواری طرف هستیم که یک ذره درستی در وجودش نیست. به نظرم همین که آقای ظریف بیانیه را خواند حقه عمر و عاصی آنها بود که بعدا بگویند خودتان بیانیه را خواندید و توقف تحریم‌ها و نه لغو آن را قبول کردید. حرف ما این است که باید هر اقدامی متناسب با وزنش انجام شود؛ یعنی لغو در مقابل لغو و توقف در مقابل توقف. اگر می‌گویند ما آب سنگین تولید نکنیم ما تولید نمی‌کنیم. و یا تعلیق می‌کنیم. اما دیگر قلب راکتور را بر نمی‌داریم اگر شما وفادار بمانید ما هم وفادار می‌مانیم. اگر تحریم‌ها را لغو کنید ما هم در این شرایط قلب راکتور را برمی‌داریم.

سوال: رهبری فرمودند که همه نظرات را مطرح کنند تا توافق احتمالی بر اساس حفظ حداکثری منافع ملی باشد. نظرتان در مورد این حرف که اگر توقف و یا تعلیقی صورت می‌گیرد باید برای طرف مقابل نیز باشد چیست؟

شفیعی: به نظرم خوشبختانه نقطه قوت نظام ما این است که بالاخره یک فرد فصل‌الخطاب است. این یک حسنی است که تجربیات کشورهای دیگر نشان داد که در غیاب چنین ویژگی‌ چه خسران‌ها و خساراتی دیده می‌شود. نمونه آن وضعیت کشور مصر است که در اغلب کشورها وقتی چند صدایی غیر دموکراتیک شد و هر کسی حرف خودش را زد و حد نهایی نبود فردی در نهایت نبود که بخواهد حرف آخر را بزند.

به خاطر فعالیت هسته‌ای صلح آمیز تحریم شدیم

در نظام جمهوری اسلامی پذیرفتیم که مذاکره را به عنوان شیوه و مکانیزم برای حل اختلاف می‌دانیم و همه می‌دانیم در مذاکرات بده و بستان است. اختلافات در این است که یکی می‌گوید شما زیادتر خواسته‌اید و دیگری آن را متناسب می داند. اعتقاد دارم که داده‌ها و ستاده‌ها باید متوازن باشد. الان بحث تحریم‌ را طرح می‌کنید، اما ما واقعا برای چه چیز تحریم‌ شدیم؟ واقعا ما برای هیچ تحریم شدیم. منهای یکی دو مورد که شاید نیاز به گزارش‌دهی هم نبود فعالیت‌های هسته‌ای انجام دادیم. اما به خاطر فعالیت هسته‌ای صلح آمیز تحریم شدیم. آن هم بر اساس قطعنامه‌های سازمان ملل متحد که علیه یک کشور زمانی در مورد مسائل هسته‌ای صادر می‌شود که یک انحراف هسته‌ای صورت گرفته باشد. یعنی باید اثبات شود که ما از تکنولوژی هسته‌ای در مصارف نظامی استفاده کردیم. کدام گزارش آژانس نشان داده که این کار را انجام دادیم؟ هیچ کدام از گزارش‌ها چنین چیزی را نشان نداده. در نهایت ما غیرمنصفانه وارد شورای امنیت شدیم وغیر منصفانه قطعنامه‌ای علیه ما صادر شد.

اکنون بعد از مدت‌ها مذاکره، اعتماد سازی و حسن نیتی که لازم بود از طرف ما صورت گیرد را نشان دادیم. گفتیم غنی سازی و سطح و ظرفیت فردو و نطنز را کاهش می‌دهیم و اراک را تغییر کاربری می‌دهیم. همه این ها اتفاق می‌افتد تا این اعتماد در آنها به وجود بیاید که ما نه تنها انحراف از فعالیت هسته‌ای نداریم بلکه قصد این کار را هم نداریم. و هزار استدلال مذهبی – دینی و تاریخی هم به آن اضافه کردیم. بعد از همه این ها غیر منتظره نیست که توقع داشته باشیم تحریم‌هایی که برای هیچ علیه ما وضع شده لغو شود.

برداشتن یک جای تحریم‌ها اولویت تیم مذاکره کننده است

اگر تحریم‌ها یک جا و هم زمان با اجرای توافق نامه لغو نشود یکی از زیاده‌خواهی‌های غربی‌ است چون غربی‌ها مبنایی نداشته‌اند. لذا تیم مذاکره کننده به عنوان اولین اولویت باید این موضوع را مد نظر قرار دهد که در زمان اجرای توافق نامه همه چیز با هم رخ دهد که اگر چنین چیزی نشود به رغم تمام مذاکرات سیاسی، استراتژیکی و غیره این حرف در میان همه مردم نظام و جامعه خریدار ندارد.

بنابراین کشورهای طرف مذاکره باید بدانند که این تیم از پشتوانه‌ی نظام و مردم برخوردار است تا مذاکره کنند. مسیر هم مشخص است. البته مشخص بودن مسیر یک حسن است که کشوری دارای طراحی استراتژیک باشد که در آن خطوط قرمز، حداکثرها و حداقل‌ها مشخص شده باشد و تیم مذاکره کننده در این چارچوب فعالیت کند. اگر این اتفاق رخ ندهد 1+5 انتظار نداشته باشد که تمامی مذاکرات به نقطه صفر بازنگردد. یعنی دیپلمات‌های ایران به تهران باز می‌گردند چون این انتظار ملی و نه فردی و جناحی است.

سوال: آیا نمایندگان مجلس طرحی مد نظر دارند که بر اساس آن تمامی حقوقی در نظر گرفته شده برای طرف غربی در مذاکرات برای ایران نیز در نظر گرفته شود. یعنی اگر موضوع لغو و یا توقف تحریم‌ها باشد طرف مقابل نیز هم وزن آن انجام دهد؟

مجلس باید توافق نامه نهایی را قبل از امضای دیپلمات‌ها ملاحظه کند

شفیعی: مجلس بیش از هر نهاد دیگری روی موضوع حساس است. چون نمایندگان مردم هستند، تاکنون هم علائم و نشانه‌ها بروز کرده در جایی از تیم هسته‌ای حمایت کرده و در جایی دیگر نقد داشته. در جایی در بیانیه‌ای بیانات رهبری را تایید کرده بیاناتی که تایید کننده کلیات کار است که ظرافت‌ها و نکاتی که رهبری مطرح کردند نیز مجلس اشاره کرده که مورد نظرش است. از طرف دیگر مجلس برای این موضوع پافشار است که هیچ توافق‌نامه‌ای را قبل از آنکه ملاحظه کند منعقد نمی‌کند؛ یعنی مجلس باید توافق نامه نهایی را قبل از امضای دیپلمات‌ها ملاحظه کند.

توافق نامه باید به گونه‌ای باشد که قابلیت تایید آن توسط مجلس وجود داشته باشد. گاهی به گونه‌ای توافق نامه تنظیم می شود که قابلیت تایید مجلس نداشته باشد. ما با این تفکر مخالفیم چون اگر قرار است توافق نامه الزاماتی را بر جمهوری اسلامی وارد کند این توافق نامه باید طبق قانون اساسی توسط مجلس تایید و تصویب شود. مساله‌ی بعدی پروتکل الحاقی است. ما نهایت انعطاف را نشان می‌دهیم. یعنی اگر احساس کنیم دولت به دستاوردهای مثبتی می‌رسد از دید ما اشکالی ندارد که پروتکل الحاقی را داوطلبانه انجام دهد اما اگر پذیرش داوطلبانه دستاورد عینی و ملموسی برای کشور ندارد در آن زمان مجلس ممکن است بر اساس حقش اقدام کند. یعنی باید اجرای آن به تصویب مجلس برسد.

مجلس نسبت به دکتر ظریف و تیم سیاست خارجی حسن نیت دارد

وضعیت مجلس به گونه‌ای است که آقای ظریف بالاترین رای اعتماد را از مجلس اخذ کرد و هرگاه از او سوال شد باز هم بالاترین رای را کسب کرد. این یعنی مجلس نسبت به دکتر ظریف و تیم سیاست خارجی حسن نیت دارد. اگر دغدغه‌ای هم هست اکثریت قریب به اتفاق مجلس این دغدغه‌ها را ملی می‌داند و احساس می‌کنند تذکر آن به تیم دیپلماسی هسته‌ای می‌تواند به تقویت آن منجر شود.

سوال: در زمان حضور آقای ظریف در جلسه غیر علنی رئیس مجلس ضمن مثبت خواندن مذاکرات از نمایندگان خواستند که بدون اطلاع کامل اظهار نظر نکنند. از طرف دیگر طبیعتا مذاکرات و بیانیه لوزان دارای نقاط مثبت و ضعفی است. چه راهکاری برای نقاطی که در بیانیه لوزان منفی می‌دانید دارید؟

در این دور از مذاکرات حرکت از گام آخر شروع شد

شفیعی: زمانی که مذاکرات شروع شد باید سه چیز حاصل می‌شد تفاوت این دور از مذاکرات با ادوار قبلی این بود که به جای حرکت از گام اول، حرکت از گام آخر شروع شد. گام آخر این است که دغدغه‌ی غرب در مورد فعالیت‌های هسته‌ای ایران از بین رود. دوم به رسمیت شناختن غنی سازی ایران و سوم لغو تحریم‌هاست. به نظرم دو مورد اول به طور نسبی حاصل شده است؛ یعنی دغدغه‌های غرب با اقدامات ایران که مورد راستی آزمایی آژانس قرار گرفته برطرف شده و غنی سازی را به رسمیت شناختند. تنها موضوع تحریم‌ها می‌ماند که بزرگترین دغدغه‌ی ما نیز است.

اکنون سانتریفیوژها کم یا زیاد می‌چرخد و انتظار داریم که اقتصاد مردم هم بچرخد

در حال حاضر این صحبت آقای روحانی که سانتریفیوژها بچرخد و اقتصاد مردم بچرخد را به عینه مشاهده می‌کنیم یعنی الان سانتریفیوژها کم یا زیاد می‌چرخد و انتظار داریم که اقتصاد مردم هم بچرخد که بخشی از آن جنبه‌ی روانی دارد. همین که مذاکره می‌کنیم از وقوع یک سری تحریم‌های جدید جلوگیری کردیم و بعد از آن تحریم‌های موجود را یکی پس از دیگری کاهش می‌دهیم.

تیم هسته‌ای نباید هر گونه واژه توقف، تعلیق، گام به گام و مشروط به راستی آزمایی را بپذیرد

حال در شرایط فعلی که قرار است اقتصاد مردم بچرخد که بخشی از لنگ چرخیدن آن به خاطر تحریم‌هاست، باید تحریم‌ها لغو شود. تیم هسته‌ای نباید هر گونه واژه توقف، تعلیق، گام به گام و مشروط به راستی آزمایی را بپذیرد. ما می دانیم که هر مذاکره‌ای متکی به پشتوانه‌هایی از قدرت است. ممکن است در شرایط فعلی نتوانیم تمامی خواسته‌هایمان را به طرف مقابل تحمیل کنیم. اما حداقل انتظار جامعه ما برداشتن کامل تحریم‌هاست.

حداکثر انتظار ما این بود که مذاکره صورت نگیرد؛ چون انحرافی در برنامه هسته‌ای حاصل نشده و دستیابی به دانش صلح آمیز هسته‌ای برای سعادت بشر حق همه کشورهاست. حال که مذاکره صورت گرفته حداقل انتظار ما این است که توافق متوازن باشد و در این توازن ضمن برطرف شدن دغدغه غرب به رسمیت شناخته شده و تحریم‌ها یک جا لغو شود. ما انتظار داریم تحریم‌های اتحادیه اروپا وشورای امنیت مرتبط با فعالیت‌های هسته‌ای ایران و تحریم‌های آمریکا چه توسط کاخ سفید و چه کنگره برداشته شود.

سوال: آقای آقامحمدی شما در بخشی از صحبت‌هایتان مطرح کردید که اگر پافشاری دولت قبل نبود اکنون غربی‌ها غنی سازی 3 درصد را نیز به رسمیت نمی‌شناختند. عده‌ای در پاسخ به این استدلال معتقد هستند که ما توانمندی هسته‌ایمان را افزایش دادیم و همزمان تحریم‌ها نیز اعمال شد. بنابراین اگر این حد از غنی‌سازی را انجام نمی‌دادیم، اکنون برای برداشتن این تحریم‌ها نیز مذاکره نمی‌کردیم.

حق استفاده از انرژی صلح آمیز هسته‌ای ایران انکار ناپذیر است

آقامحمدی: ما عضو ان پی تی هستیم و حق استفاده از انرژی صلح آمیز هسته‌ای ایران حق مسلم ماست و انکار ناپذیر است. اما سوال این است که آیا غرب در حالت عادی اجازه دستیابی به این فناوری را به ما می‌داد، در آن زمان آنها به هیچ عنوان با این موضوع موافق نبودند. ما به عنوان کشور عضو ان‌پی‌تی به این می‌رسیدیم که همه هزینه‌ عضویت را می‌دهیم یا این که به عنوان عضو بی‌خاصیت فعالیت می‌کردیم. در زمان دولت آقای خاتمی مگر پروتکل الحاقی را داوطلبانه انجام نداد در مقابل این که آنها کمترین اجازه را در ساخت و ساز و نصب سانتریفیوژ بدهند؟ البته هر دولت دیگری هم بود چاره‌ی دیگری هم نداشت.

دولت آقای روحانی نیز چرا می‌خواست پروتکل الحاقی را داوطلبانه اجرا کند؟ آنها قطعا در این رابطه به تعهداتشان عمل نمی‌کنند تنها می‌خواهند ما هزینه بدهیم و در نهایت ما هم به عنوان عضو برابر دیده نمی‌شویم و فقط یک موجود حاشیه نشینی هستیم که حق هیچ چیزی نداریم. دولت احمدی‌نژاد آمد و تمامی این موارد را برداشت؛ هر دولت دیگری هم بود این کار را می‌کرد و در نهایت ما با سرعت به پیشرفت رسیدیم و بعد از آن هم قطعنامه‌ها صادر شد اما مگر همه قطعنامه شورای امنیت برای دولت نهم و دهم بود؟ یکی دو تا از این قطعنامه‌ها برای دولت خاتمی بود...

سوال: اما قطعنامه‌ای تحریمی در رابطه با موضوع هسته‌ای در زمان خاتمی صادر نشده است!

آقامحمدی: آنها می‌گویند که ما به عنوان عضو هیچ حقی نداریم؛ به همین دلیل در آن زمان به کار سرعت بخشیدیم و از غنی سازی 3 درصد به 5 درصد و بعد به 20 درصد رسیدیم و ای کاش به 60 درصد هم می‌رسیدیم.

سوال: فکر می‌کنید چه تغییراتی لازم است در متن بیانیه لوزان رخ دهد که بتواند منافع حداکثری ایران را با توجه به واقعیات جامعه بین‌الملل محقق کند.

این تحقیق و توسعه طوری باشد که به پیشرفت کشور کمک کند

آقامحمدی: سه چهار مورد در این بیانیه وجود دارد که باید روی آن محکم ایستاده و تغییر به وجود آید. یکی حوزه تحقیق و توسعه و غنی سازی است. که در این بیانیه فردو را به عنوان مرکز تحقیق و توسعه معرفی کرده که از یک سایت غنی سازی به مرکز هسته‌ای و فناوری تبدیل خواهد شد که در این مرکز همکاری بین‌المللی در حوزه‌های تحقیق و توسعه مورد توافق انجام می‌شود. که در لغت مورد توافق بحث است. آنها چه می‌خواهند و ما چه می‌خواهیم. قطعا باید این تحقیق و توسعه طوری باشد که به پیشرفت کشور کمک کند.

پذیرش کد 3.1 و پروتکل الحاقی جای بحث دارد

موضوع دیگر کد 3.1 است که جای بحث جدی دارد. کشورهای عضو آژانس موظفند براساس معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای موقعی که کار تحقیق و توسعه را شروع کردند شش ماه قبل از آغاز فرآیند غنی سازی و نه ایجاد تاسیسات گزارش دهند. حال به فرض این که کل کارهای لازم انجام را دادیم می‌خواهیم اورانیوم غنی سازی کنیم. کشورهای عضو آژانس پذیرفتند شش ماه قبل از آغاز غنی سازی به آژانس اطلاع دهند. ولی کد 3.1 را که ما پذیرفتیم یعنی فکر هم که به ذهنمان آمد باید به آژانس اطلاع دهیم. این اطلاع باعث می‌شود که کشورهای عضو آژانس کارشکنی در کارمان بکنند تا از همان اول نطفه‌ای که در ذهنمان بسته شده را سقط کنیم. این جای بحث دارد. در مورد پروتکل الحاقی نیز جای بحث دارد که اگر به مجلس آید روی آن حساس است. البته پذیرش داوطلبانه دارای این خاصیت است که تعهد حقوقی دائمی ندارد؛ یعنی اگر رسیدیم به جایی که حقه بازی کنند دولت می‌تواند آن را لغو کند. ولی اگر مجلس تصویب کند یک تعهد حقوقی می‌آورد که بیرون آمدن بسیار سخت و مشکل است.

سوال: بنابراین موضوع کد 3.1 باید از توافق حذف شود؟

آقامحمدی: این باید از توافق حذف شود چون ما کشور عضو آژانس هستیم و باید همچون سایر اعضا با ما برخورد شود.

سوال: آیا کشورهای دیگری همچون ژاپن کد 3.1 اجرا می‌کنند؟

آقامحمدی:‌ فکر می‌کنم ژاپن این کار را انجام می‌دهد ولی دقیق نمی‌دانم.

با نظارت آن‌لاین فعالیت‌ها، اجرای کد 3.1 چه معنایی دارد؟

سوال: اگر چند کشور اجرای کد 3.1 را پذیرفته باشند آیا منطقی است که ما هم آن را انجام دهیم؟

آقامحمدی: این چیزی اضافه است و برابر قانون نباید انجام دهیم. اگر قرار باشد هم اعضای عضو آژانس بپذیرند که این موضوع را اجرا کنند، ما اجرا نکنیم می‌گویند که ما کشور خاصی نیستیم، اما اگر هیچ کسی اجرا نکند و فقط ما به همراه چند کشور دیگر این اقدام را انجام دهیم یعنی ما بنا به خواست مان این کار را انجام دادیم و حقوق ما برابر با سایر اعضا پذیرفته نشده است.

سوال: با توجه به اینکه فعالیت هسته‌ای ما در راستای اهداف صلح آمیز است اطلاع دادن در مورد اقدامات چه تاثیری به جای می‌گذارد؟ اهرم فشار‌ آن‌ها بر روی بخش‌هایی است که فعالیت‌های ما به سمت نظامی حرکت کند، اما وقتی می‌خواهیم در مسیر صلح آمیز حرکت کنیم اطلاع دادن چه تهدیدی برای ما به شمار می‌آید؟

آقامحمدی: آنچه لازم بوده اطمینان‌آور باشد در معاهده منع گسترش سلاح هسته‌ای برای اعضاست؛ یعنی آنچه الزام‌آور است که اطمینان حاصل کند دیده شده اما موارد دیگر وجود ندارد؛ بنابراین موضوعات دیگر زیاد‌ خواهی و تهدید کردن طرف مقابل است. موقعی که کل مراکزمان تحت بازرسی قرار دارد و دوربین به صورت آنلاین فعالی‌ ها را رصد می‌کنند دیگر اجرای کد 3.1 چه معنایی دارد؟ از طرف دیگر اگر آن‌ها در مورد پارچین نیز سوال داشتند که دو مرتبه بازدید داشتند که این کار جزو معاهده نبود و فقط برای گرفتن بهانه از آن‌ها بود.

معاهده منع گسترش سلاح هسته‌ای برای امروز نیست. این بحث از زمانی که آمریکایی‌ها بمب روی ناکازوکی و هیروشیما انداخته اند مطرح شد.

سوال: طبق معاهده ان پی تی باید سلاح های هسته‌ای کشورها نابود شود.

آقامحمدی: علیرغم وجود این معاهده هیچ کدام از کشورهای دارای سلاح هسته‌ای این کار را انجام نداده‌اند، اما به طور کلی این معاهده یک پروسه طولانی را طی کرده که آمریکا، روسیه و سایر کشورهای غربی در موردش نظر دادند تا سرانجام به چارچوب معقولی برسند و اعضایی که قصد فعالیت برای دستیابی به انرژی صلح آمیز هسته‌ای را دارند مواردی را رعایت کنند. حال اینکه آن‌ها می‌خواهند بهانه تراشی کنند، زیاده‌خواهی است و هیچ ملتی نمی پذیرد مگر آنکه ذلیل باشد و بپذیرد دشمن در خانه‌اش هر رفتاری را انجام دهد.

سوال: نکات دیگری که باید در توافق نامه احتمالی به آن توجه شود چیست؟

انتشار اسامی دانشمندان سادگی و خامی بود

آقامحمدی: نکته دیگر موضوع بازرسی‌های هوشمندانه است. ما از بازرسی‌های غیر هوشمندانه آسیب دیدیم؛ یک بار اشتباه کردیم و اسم دانشمندانمان را منتشر کردیم. یک نوع سادگی و خامی کردیم و در مقابل هزینه دادیم. حال اگر فردا بازرسی‌های هوشمند و فراقانونی را بپذیریم در واقع باید دانشمندان‌مان را معرفی کنیم و اگر آن‌ها به هر کشوری بروند رفت و آمد آن‌ها رصد می‌شود. در واقع علاوه بر آن تمام خریدهای ما در دنیا نیز رصد می‌شود و کلا امنیت دانشی و ملی ما آسیب پذیر می‌شود. نباید این اقدامات فراقانونی را بپذیریم. اینکه فلان دانشمند ما کجا می‌رود چه ربطی به آن‌ها دارد. اگر بخواهیم همه چیز را گزارش کنیم قابل قبول نیست.

موضوع دیگر بحث تحریم‌هاست. قرار بوده فعالیت‌هایی که ما می‌خواهیم انجام دهیم در مقابل لغو یکباره تحریم ها رخ دهد. اینکه از اول صحبت کردیم که به توافق برسیم مبنی بر اینکه در یک روز هر دو طرف به تعهداتشان عمل کنند. ما دوازده سال است که مذاکره می‌کنیم و قرار است به روز موعود برسیم اما آن‌ها می‌گویند می‌خواهند نسیه کار کنند. آن هم در شرایطی که بازگشت ما به شرایط قبلی زمان‌بر و هزینه بر است و در مقابل آن‌ها نیز می‌توانند تحریم‌ها را در عرض یک ساعت برگردانند.

مردم منتظرند که فردای توافق و یا حداکثر چند ماه بعد از آن اثر آن را در زندگی شان ببینند. حال خدا نکند قضیه طوری باشد که مردم را سرگرم کنیم و از انتخابات بگذریم و بعد مردم احساس کنند در زندگی‌شان نه تنها تغییر به وجود نیامده بلکه اوضاع خراب‌تر شده و وضعیت اقتصادی تغییری نکند.

سوال: چه طور می‌توان راهکاری را تبیین کرد که هر فردی در حوزه کاری خود اظهار نظر کند. مثلا در مجلس کارشناسی که عضو کمیسیون سیاست خارجی است و یا تحصیلات مرتبط دارد در موضوع سیاست خارجی اظهار نظر کند نه فردی که در کمیسیون آموزش است؟

آقامحمدی: این که بگوییم صاحب نظران در این رابطه فقط در کمیسیون امنیت ملی هستند درست نیست و در این صورت دیگر نباید از اساتید دانشگاه و یا صاحب نظران استفاده کرد. ایراد ندارد صاحب نظران حرف بزنند.

تیم مذاکره کننده از کارشناس در حوزه‌های مختلف استفاده کند

در همین رابطه یکی از ایراداتی که بنده به تیم مذاکره وارد کردم این است که شما علی‌رغم داشتن تیم قوی کارشناسی در حوزه علوم سیاسی و روابط بین‌الملل از سایر کارشناسان در حوزه‌های دیگر استفاده نمی‌کنید. آقای ظریف دارای تحصیلات علوم سیاسی و روابط بین‌المللی است؛ آقای عراقچی تحصیلات مرتبط با علوم سیاسی و آقای تخت روانچی نیز تحصیلات مرتبط با اندیشه سیاسی غرب دارد. در همین شرایط آمریکا در جریان مذاکرات ژنو تیم 80 نفره داشت. انگلیس 40 و فرانسه 35 نفر بودند. آن‌ها افرادی از رشته‌های مختلف از حقوق، نظریه پرداز، روانشناس، اقتصاددان، امنیت ملی، کارشناس بیمه و سایر کارشناسان را در تیم مذاکره‌شان لحاظ کردند و روی هر کلمه فکر نمودند.

مثلا در این بیانیه قید شده اتحادیه اروپا تحریم‌ها را لغو می‌کند، اما آیا انگلیس و فرانسه خود را در ذیل اتحادیه اروپا می‌دانند که تحریم ها را لغو کنند و تصمیم اتحادیه اروپا را می‌پذیرند؟ تاکید ما بر این است که تیم مذاکره کننده هسته‌ای از کارشناسان و صاحب نظران در جریان مذاکرات استفاده کنند. هر چقدر که آن‌ها بزرگ هم باشند نمی توانند همه جوانب را ببینند. ما این موضوعات را از روی دلسوزی می‌گوییم. ما می‌دانیم که تیم ایرانی در حد خود توانا و نابغه است اما قطعا در همه زمینه‌ها تخصص ندارد؛ البته در دور آخر از آقای صالحی به عنوان فرد فنی و متخصص در حوزه انرژی هسته‌ای استفاده شده که اتفاق خوبی بود.

بنده به آقای ظریف رای اعتماد دادم اما حرفم این است که در مواردی آقای ظریف در کمیسیون حاضر شود و به ابهامات و سوالات پاسخ دهد چون نگاهم بر این است که ضررهای احتمالی را باید متذکر شود و حتی فریاد بزنم.

سوال: آیا تمامی نکات را به آقای ظریف در کمیسیون گفتید؟

آقامحمدی: این موارد را به ایشان گفتم و در جلسه به آقای ظریف گفتم که مگر قرار نیست تحریم‌ها یک جا لغو شود پس چرا آمریکا را استثنا کردید، ایشان پاسخ داد که لغو و تحریم دست آقای اوباما نیست و بر عهده کنگره است. کنگره نیز زیر بار نمی‌رود. به همین خاطر ما مجبوریم برای توافق در حد توان آقای رئیس جمهور حرف بزنیم. اما حرف ما این است که کنگره نامه‌ای نوشته که تعهدات اوباما پشیزی ارزش ندارد و در دولت آینده کل کرده‌های ایشان را باطل می‌کنیم. اگر در دور بعد انتخابات ایالات متحده رئیس جمهور جمهوری خواه روی کار آید، تکلیف چه می‌شود؟

اگر توافق به شورای امنیت برود معلوم نیست که چه تغییراتی اعمال خواهد شد

سوال: اگر توافق نامه به تصویب شورای امنیت برسد قطعا کنگره نمی‌تواند کاری از پیش ببرد از سویی این توافق با آمریکا نخواهد بود با مجموعه شش کشور خواهد بود.

آقا محمدی: ما در این رابطه نیز مشکل داریم؛ چون نمی دانیم قرار است چه چیزی در شورای امنیت تصویب شود. در اینجا گفته شده توافق قطعنامه‌های قبلی را لغو می‌کند، اما توافقی که به شورای امنیت می‌رود تا قطعنامه جدیدی صادر شود یکسری محدودیت‌های دیگری برای ما اعمال نمی‌کند؟ آیا آنجا وضعیت برای ما بدتر نمی‌شود؟

آمریکا هرکجا خواسته ورود پیدا کرده است. در موضوع سوریه نیز اگر آمریکا از ایران نمی‌ترسید و تجارب گذشته در افغانستان را نداشت یک لحظه درنگ نمی‌کردند و اسد را از دمشق خارج و داعش را به جایش می‌نشاندند، اما آمریکا می‌ترسد ولی اکنون در موضوع شورای امنیت ما نمی‌دانیم آنجا قرار است چه شود.

انتهای پیام