میزگرد رتبه‌بندی‌ معلمان: طرحی برای معشیت معلم‌ها/ بازنشستگان فراموش‌شدگان طرح/ صندوق ذخیره‌ارزی به کمک بیاید

زهرا تالانی:  یکی از بخش‌های طرح تحول بنیادین در آموزش و پرورش رتبه بندی معلمان بود تا هم از نظر سطح معلومات و دانش ارتقا پیدا کنند و هم حقوق دریافتی آنها 70 درصد حقوق اساتید دانشگاه شود.در زمان وزارت حاجی بابایی طرحی به مجلس ارائه شد که نمایندگان کمیسیون آموزش آن را نپذیرفتند. با تغییر دولت و روی کار آمدن فانی، یکی از برنامه هایی که او در مجلس برای رای اعتماد ارائه کرد همین طرح بود.قرار بود اواخر سال قبل این طرح به مجلس برود اما چنین نشد تا اینکه هفته پیش معاون اول رئیس جمهور، طرح طبقه بندی معلمان را ارائه کرد. براساس مصوبه دولت، معلمان در 5رتبه مقدماتی، پايه، ارشد، خبره و عالی رتبه‌بندی حرفه‌ای مي‌شوند اما هنوز در مورد میزان دریافتی ابهاماتی وجود داد.

در همین زمینه میزگردی را در کافه خبر با حضور عطاءالله سلطانی صبور رئیس کمیته آموزش و پرورش کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس و محسن تقی آبادی کارشناس آموزش و پرورش در مرکز پژوهش‌های مجلس، برگزار کرده ایم.

مشروح این میزگرد را می خوانید:

طرح رتبه بندی معلمان در دوره وزارت آقای حاجی بابایی وزیر سابق آموزش و پرورش مطرح شد؛ قرار بود معلمان براساس سنوات خدمات، مدرک تحصیلی، تشویق نامه ها، درصد قبولی دانش آموزان و .... در چهار رتبه شوند. طرحی که اکنون ارائه شده چقدر شبیه این طرح است؟ البته برخی کارشناسان معتقدند طرح کنونی با طرح قبلی متفاوت است.

سلطانی صبور: مبنای نظام رتبه بندی در سند تحول آورده شده است تا کار معلمان مشخص و ارزش گذاری شود ، براین اساس وزیر سابق، کار رتبه بندی را شروع کردند اما به انتها نرسید چون برنامه هایی که او برای اجرا به کمیسیون آورده بود از نظراعضای کمیسیون مشکل داشت و به یک جمع بندی واحد نرسیدیم. اما طرح او براساس سند تحول بود و واقعا رتبه بندی معلمها انجام می شد درحالیکه این که الان به نام رتبه بندی اعلام کردند اصلا رتبه بندی نیست. من بارها اعلام کردم که اگر طرح قانون خدمات کشوری را که قبلا هم اجرا می شد چون، اگر دوباره اجرا می شد خیلی بهتر بود. باید توجه داشته باشید که هدف رتبه بندی کاملا متفاوت با آن چیزی است که الان اجرا می شود چون هدف والایش یعنی ارتقاء کیفیت در آموزش و تربیت ، ساماندهی نیروی انسانی و کیفیت بخشی به آموزش و پرورش است. با طرح قبلی، معلم هر روز در حال تکاپو بود و در نهایت دانشگاه فرهنگیان دیده شده بود که مسئول تزریق نیروی انسانی در آموزش و پرورش بود و انحصاری این کار را انجام می داد، نیروهای دانشگاه فرهنگیان هم از بدنه آموزش و پرورش دیده شده بود یعنی سقف را نبسته بود که وقتی یک نفر وقتی وارد سیستم آموزش و پرورش شد تا آخر معلم بماند. من خودم هم معلم بودم و می دانم که معمولا بیشترمعلمان در چند سال اول انگیزه دارند اما بعد انگیزه ندارند چون حقوق بالایی ندارند. اما این طرح که الان معاون اول رئیس جمهوری هم ابلاغ کردند ربطی به طرح رتبه بندی معلمان ندارد و قانون خدمات کشوری است که هرکس براساس رتبه ای که دارد فوق العاده می گیرد. ما به مسئولان آموزش و پرورش تذکر دادیم که نام آن را رتبه بندی معلمان نگذارند بلکه بگویند هدف رسیدن به معیشت معلمان است و یک امتیازاتی برای آن گذاشتیم تا درصدی تعلق بگیرد، البته به معلمان دوره مقدماتی چیزی تعلق نمی گیرد.

تقی آبادی: همانطور که استحضار دارید نظام رتبه بندی ابلاغ شد اما به نظر من نظام طبقه بندی است چون نظام رتبه بندی نیاز به موصوبه مجلس دارد. در این طرح دولت به استناد تبصره یک ماده 65 قانون خدمات کشوری که مصوب سال 86 است و بند الف ماده 50 قانون برنامه پنجم، یک مصوبه داخلی گرفته است که این مصوبه در دولت قبل هم بود که باید برای معیشت مردم فکری کرد و نظام صلاحیت معلمان ایجاد شود.

تا قبل از سال 94، وزیر همیشه اعلام می کرد که این طرح بعد از بررسی در کمیسیون اجتماعی هیات دولت به مجلس ارائه می شود. آیا مصوبه ای که الان ابلاغ شده باز هم باید به مجلس ارائه شود؟

سلطانی صبور: همانطور که گفتم این همان قانون خدمات کشوری است و چیز جدیدی نیست که نیاز به موصوبه مجلس داشته باشد، کل حرف و جان کلام این است که به معلمان درصدی اضافه می شود. من گفتم که این طرح با اهداف رتبه بندی و سند تحول کاملا متفاوت است اما اینکه چرا به این نام خوانده می شود چون جزو مطالبات فرهنگیان است و یک پیش زمینه قبلی هم داشت. اگر طرح قبلی انجام می شد شاهد یک تحول گسترده آموزشی بودیم و خلاقیتی ایجاد می شد. متاسفانه اجرا نشد درحالیکه جزو مطالبات ما و فرهنگیان است. ما وقتی در مجلس اعلام کردیم که در این باره یک طرح دوفوریتی می دهیم دولت به استناد اصل 75 قانون اساسی که برای دولت بارمالی ایجاد می کند، مخالفت کرد.

سلطانی صبور عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس

همانطور که اشاره کردید به هرحال الان یک درصدی قرار است به حقوق معلمان اضافه شود اما باز هم به نظر فرهنگیان مخالف هستند و اعتراض دارند. چرا؟

تقی آبادی: نظام رتبه بندی از زیر مجموعه های نظام تحول آموزشی است اما معلمان خیلی خوشبین به این طرح نیستند چون اطلاعاتی که از سوی آموزش پرورش ارائه می شود با آن چیزی که معاون اول رئیس جمهور اعلام می کند متفاوت است. وزیر اشاره داشتند که مطابق این مصوبه، پنج رتبه خواهیم داشت که پایه، مقدماتی، ارشد، خبره و عالی است اما قبلا چهار گروه مربی معلم، استاد یار معلم، دانشیار معلم و استاد یار معلم بود مانند دانشگاه و قرار بود 70 درصد حقوق اساتید دانشگاه را معلمان بگیرند. باید بدانیم کارمند اداری با کارمند آموزشی متفاوت است و تکلیف معلمان را باید مشخص کنیم چون گاهی معلم با نیروی اداری خود را مقایسه می کند و حق مسکن، ناهار، ایاب و ذهاب می خواهد. اما شآن آموزش و پرورش، آموزشی است و در سند تحول هم این موضوع بود که باید خلاقیت و انگیزه در معلم ایجاد کرد. بنابراین معلمان خیلی خوشبین به این طرح نیستند.

سلطانی صبور: به نظر من هم این طرح تغییری در کیفیت آموزش و پرورش ایجاد نمی کند اما درصدی به حقوق آنها اضافه می شود و از تبعیض ها کم می شود که این خوب است.

آقای سلطانی، طرحی که برای رتبه بندی معلمان در زمان آقای حاجی بابایی اعلام شد، یک بار مالی برای دولت داشت و خودتان هم اعلام کردید که دولت مخالف کرد. به نظر شما اگر طرح وزیر سابق اجرا می شد مانند بسیاری دیگر از طرح ها در اجرا مشکل پیدا نمی کرد؟

سلطانی صبور:

من ابتدا هم توضیح دادم که ما در کمیسیون آموزش طرح آقای حاجی بابایی را نپذیرفتیم چون ابهاماتی داشت و یکی از ابهامات هم نبود انطابق با واقعیتها است اما طرح می توانست در آموزش پرورش تحول ایجاد کند و ما هم از دولت جدید خواستیم روی این طرح کارعلمی با مرکز پژوهشها انجام دهد و بعد از بررسی یک لایحه حرفه ای و درست به مجلس ارائه دهد. آموزش و پرورش اکنون یک میلیون و 35 هزار نفر نیرو دارد، تعداد دانش آموزان هم حدود 13 میلیون نفر است. ترکیه با همین تعداد دانش آموز حدود 750 هزار کارمند آموزش و پرورش دارد. پس می توان یک ساماندهی در آموزش و پرورش انجام داد و نیروی انسانی را کم کرد ، یکی از دلایلی که وزیر رای آورد همین شعار ساماندهی نیروی انسانی بود.وقتی نیروی انسانی ساماندهی شود منابع هم مدیریت می شوند و می توان خیلی از مشکلات را حل کرد. اینکه عنوان می شود آموزش و پرورش بودجه ندارد درست نیست چون مشکلات تنها با تزریق بودجه حل نمی شود. البته باید بدانیم که آموزش و پرورش نمی تواند تمام مشکلات را حل کند اما اگر همین امسال وضعیت دولت چنان مطلوب باشد که بتواند 10 هزار میلیارد تومان هم تزریق کند، آیا مشکلات حل می شود؟ اصلا آموزش و پرورش با تزریق منبع مالی نمی تواند مشکلاتش را حل کند و نیاز به پالایش و ارتقای نیروی انسانی دارد. ما در رتبه بندی دنبال ارتقا کمی و کیفی آموزش و پرورش و به روز کردن آن هستیم.

مثالی می زنم ، در قم عده ای مدرسه ای تشکیل دادند و دانش آموزان را برای دوره ابتدایی تربیت می کنند که به خاطر مسائل مالی امکان کلاس بالاتر ندارد اما با همین شیوه آموزش ، دانش آموزان می توانند تا 19 سالگی لیسانس هم بگیرند.پس نظام آموزشی ما مشکل دارد. موضوع حفظ کرامت معلم هم با تکیه بر معیشت است اما رتبه بندی خلاصه به این نمی شود و نیاز به آلایش و پالایش دارد. حتی در وضعیت فعلی هم با همین منابع امکان اداره آن وجود دارد و می تواند برای خودش درآمدزایی کند. من مثالی می زنم، بالاخره همه در طول عمرشان نیاز به گواهی تحصیلی دارند و گاهی حتی دو یا سه بار هم می گیرند ، پست برای خدمات پول می گیرد اما در آموزش و پرورش این گواهی تحصیلی رایگان است. یا صندوق ذخیره فرهنگیان، الان 6 هزار و 400 میلیارد تومان منبع مالی دارد اما کدام معلم از آن بهره درست برده است؟ من خودم عضو بودم اما استفاده ای نکردم. بنابراین ویراش درونی بسیاری از مشکلات را حل می کند. خود وزیرهم اعلام کردند که ما 58 هزار نیرو مازاد داریم، باز اعلام کردند 50 هزار نیرو کمبود داریم که کاملا درست است چون در برخی جاها کمبود نیرو و در جای دیگر مازاد نیرو داریم و امکان جابه جایی هم نیست مثلا در پاکدشت 4 هزار نیرو کم داریم و در تهران کلی مازاد نیرو.یعنی به 108 هزار نفر حقوق اضافی پرداخت می شود، همین یک قلم اگر مدیریت شود چقدر می تواند در هزینه ها موثر باشد؟ مشکلات آموزش و پرورش اگر قرار است حل شود نیاز به عزم ملی دارد و باید مشکل اول نظام باشد. الان سلامت مشکل اول شد وبا برنامه ریزی الان رضایت نسبی وجود دارد.البته این طرح مشکلاتی را دارد مثلا باعث تبعیض زیادی میان معلمان و پزشکان شد.الان اگر یک دولت بیاید و همه وزرا از گذشته تا الا هم جمع بشوند تمام مشکلات آموزش و پرورش باز هم حل نمی شود چون باید مسئله اول دولت شود.

تقی آبادی: اگر منابع مالی و انسانی درست مدیریت شود امکان اجرای طرح وجود دارد چون همان طور که اشاره شد می توان از خود آموزش و پرورش با کیفیت دادن به کارهای کوچک مشکل منابع را حل کرد.

همانطور که آقای سلطانی هم گفتند، الان عنوان می شود که این طرح بیشتر معیشت معلمان را در نظر دارد تا ارتقای کیفی و کمی در آموزش وپرورش را. نظر شما در این باره چیست؟

تقی آبادی: بحث کیفیت را نباید به معیشت گره زد اما موضوع اقتصاد معلمان و رضایتمندی آنها هم مهم است. سال آخر وزارت آقای حاجی بابایی، بودجه مصوب آموزش و پرورش 16 هزار میلیارد تومان بود، سال اول وزارت آقای فانی 5 هزار میلیارد تومان به این رقم افزوده شد. امسال هم مجلس 9 هزار میلیارد تومان تصویب کرد بنابراین بوجه خوبی دارد.

تقی آبادی

اما باید توجه کرد که اولا آقای حاجی بابایی همیشه عنوان می کرد که تمام اعتبارات را دولت پرداخت نمی کند و همیشه مطالباتی داشتند و بعد اینکه 90 درصد این بودجه صرف حقوق معلمان می شود.

تقی آبادی: عدم مدیریت در منابع انسانی و مالی در آموزش و پرورش مربوط به دوره و دولت خاصی نیست. باید وزیری باشد که بتواند مدیریت انسانی و مالی داشته باشد. با تغییر نظام آموزشی، متاسفانه تعداد زیادی به معلم این پایه اضافه شد اما تعدادی هم در مقطع متوسط مازاد شدند. متاسفانه این مشکل در زمان آقای حاجی بابایی به وجود آمد که به جای استفاده از معلمان دانشگاه فرهنگیان از خارج نیرو استخدام کرد، بنابراین به نظرم در هیچ دوره مدیریت درست وجود ندارد. به نظر من اگر مشکل معیشت معلمان حل شود کیفیت هم بالا می رود چون یک انگیزه خوبی برای آنهاست.

در این شرایط، طرح جدید را تا چه حد در مدیریت انسانی و منابع موثر می دانید .چون معلمان دوره مقدماتی که باز شامل این طرح نمی شوند و تفاوت پایه حقوق ها هم زیاد است؟

تقی آبادی: سخنگوی دولت، 1350 میلیارد تومان اعتبار برای این طرح عنوان کردند و وزیر هم اعلام کرد که تغییرات حقوقی 160 هزار تومان تا 600 هزار تومان خواهد بود. اگرمتوسط را 300 هزار تومان در نظر بگیریم، بارمالی 3 هزار و 240 میلیارد تومان است پس بودجه این طرح کافی نیست. معاون وزیر آموزش و پرورش اقای بطحایی، اضافه حقوق را از 180 تا 200 هزار تومان اعلام کردند، بنابراین آمار متفاوت است؛ الان معلمان بلاتکلیف هستند.اگر این رقم را هم در نظر بگیریم باز هم بیش از 2 هزار میلیارد تومان بار مالی دارد . در این طرح 15، 25، 35 و 50 درصد افزایش حق شغل معلمان داریم که اگر سقف 50 درصد باشد الان معلمان 900 هزار تومان افزایش حق شغل دارند که می شود 450 هزار تومان، بنابراین ابهامات فراوان است.

سلطانی صبور: حدود 2500 هزار نفر از فرهنگیان شامل این طرح نیستند و افزایش به آنها تعلق نمی گیرد، ایشان درست می گویند.

یعنی با این منابع امکان اجرا شدن ندارد؟

سلطانی صبور: مجلس مصوبه ای دارد که آستان قدس رضوی و آن دسته از موسسات و بنگاه‌های اقتصادی زیر مجموعه‌های نیروهای مسلح و ستاد اجرایی فرمان امام و سایر دستگاه‌های اجرایی که تا تصویب این قانون، مالیات پرداخت نکرده‌اند، موظف به پرداخت مالیات مستقیم و مالیات بر ارزش افزوده هستند این رقم 1700 هزار میلیارد تومان می شود که قرار است از مهر ماه اخذ شود و به آموزش و پرورش داده شود، اما در این مصوبه قید شده که این پول باید برای مطالبات مردم پرداخت شود. طبق بیان آقای بطحایی در آموزش و پرورش این مطالبات 2 هزار و 700 میلیارد تومان است چون این مطالبات از سال 65 جمع شده و برخی هم به قدری ریز هستند که معلمان دنبال آن نمی روند البته عمده آن مطالبات بازنشستگی است که پرداخت نشده است.

آقای سلطانی صبور، برخی معلمان در کامنتهایی که برای خبرآنلاین، گذاشتند سوال کردند چرا آموزش و پرورش قانون خدمات کشوری را اجرا نکرد تا الان این مشکلات نباشد؟

سلطانی صبور: باید معاونت نیروی انسانی در سازمان مدیریت آن را اجرا می کرد چون منایع مالی در اختیار آنجاست.

اگر همانطورکه اشاره کردید آموزش و پرورش دغدغه دولت و نظام شود، آیا می توان برای حل منابع مالی از حساب ذخیره ارزی استفاده کرد؟

سلطانی صبور: الان هم می توان از این صندوق استفاده کرد، اما باید ریشه ای مشکل را حل کرد وقتی به 108 هزار نفر حقوق مازاد پرداخت می کنید، باید اصلاح شود. در یک منطقه ای ما 400 نفر نیروی دفتری داشتیم یعنی ابلاغ سوری داشتند و بدون هیچ کاری حقوق می گرفتند باید این مسائل را حل کرد. براساس آمار متفاوت، در استان تهران 73 درصد نیروی انسانی زن داریم تا 80 درصد هم اعلام شده است، این تعادل را به می ریزد و ارائه خدمات مشکل دارد.اگر الان پول هم تزریق شود تا رضایت نسبی به وجود بیاید مشکل حل نمی شود چون نیاز به خانه تکانی بزرگ دارد. نظام رتبه بندی را برای همین ما خواسته بودیم و دانشگاه فرهنگیان را هم نباید تنها برای آموزش و پرورش استفاده کنیم بلکه در دانشگاهها می توانند استاد هم شوند. تا وقتی این مسائل اصلاح نشود اگر تمام بودجه کشور را هم بریزند می بلعد.

تقی آبادی: به نظر من اولویت دولتها تا کنون فرهنگی نبوده است، شعار سال گذشته هم فرهنگ بود اما دولت رویکرد اندکی در این باره داشت و بیشتر اقتصادی و سیاسی بود. اگر قراربه حل مشکل آموزش و پرورش داریم باید عزم ملی باشد و اولیت بدهیم در اینصورت بیشتر مشکلات جامعه هم حل می شود.

این طرح قرار است از مهر ماه اجرا شود اما تکلیف بازنشستگان در طرح مشخص نیست و در مورد معلمی که مثلا در مرداد بازنشسته می شود ابهام وجود دارد.

تقی آبادی:معلمان ما در انقلاب و جنگ خیلی دفاع کردند پس باید قدمی برای رضایت آنها برداشت. بعد هم رقمی که اضافه می شود ابهام دارد ؛همانطور که می دانید بعد از لغو بیمه تکمیلی با بیمه ایران، آتیه سازان حافظ این کار را انجام داد اما موفق نبود و 120 هزار میلیارد تومان آموزش و پرورش بدهی دارد و خدمات خوبی هم ارائه نشد. الان 4 بسته پیشنهاد شده که تنها در بسته اول370 درصد افزایش پرداخت دارد اما همان خدمات بیمه طلایی است با این تفاوت که آن زمان معلم 13 هزار تومان، آموزش و پرورش 13 هزار تومان پرداخت می کرد اما الان معلم 40 هزار تومان الان پرداخت می کند و دولت 13 هزار تومان . الان معلمان افزایش حقوق 200 هزار تومانی دارند اما باید یک خانواده 4 نفری 200 هزار تومان برای بیمه تکمیلی بدهند. تبعیض حقوقی هم بین معلمان و سایر اقشار زیاد است.

سلطانی صبور: واقعیت این است کسانی که شعار فرهنگی دارند با کسانی که باور فرهنگی دارند تناسب ندارند، یعنی همه می دانند که باید شعار فرهنگی بدهیم اما تعداد کسانی که می دانند فرهنگ اساس و باور جامعه است کم هستند. به نظر من ریشه مشکلات اقتصادی و همه آسیبها بیشتر مشکل فرهنگی دارند و سال قبل مقام معظم رهبری موارد خوبی را عنوان کردند. علامه جعفری گفتند اگر یک هزارم گونه هایی که به خاطر فقر خیس شد برای فرهنگ خیس می شد ما مشکل فقر هم نداشتیم.باید فرهنگ اولویت اول باشد تا مسائل حل شود.اما جواب شما این است که بازنشستگان فراموش شده اند، یک بازنشسته حقوقش کم می شود و هزینه درمان هم دارد بنابراین باید بیشتر توجه شوند.البته نباید توقع ها را هم بالا ببریم و آرمانگرایی عمل کنیم بلکه با واقعیتهای آموزش و پرورش باشیم

شما تصور می کنید تا چه حد مشکل معیشت معلمان حل شود؟

تقی آبادی: کاری که دولت انجام می دهد بسیار خوب است اما همه معلمان رضایت ندارند. اگر دولت نظام رتبه بندی را از طریق مجلس مرحله ای اجرا می کرد بهتر بود چون الان تبعیض برطرف نمی شود.

سلطانی صبور: در خبرگزاری فارس میزان آماری از افزایش حقوق اعلام شده بود که که نمی دانم تا چه حد درست است. قوه قضاییه 400 تا یک میلیون تومان؛ دارایی ، بانک ، شهرداری ، بهزیستی و گمرک 500 تا یک میلیون تومان؛ وزارت راه و کمیته امداد 500 تا 800 ، نفت یک تا دو میلیون ، مناطق آزاد یک تا یک و نیم میلیون؛ آموزش و پرورش 200 تا 400 هزار تومان. خود این ارقام خیلی تبعیض آمیز است و همین معلمان را ناراحت می کند. اما دولت تلاش می کند و خسته نباشند و به هرحال این طرح خوبی است و درصدی به حقوق معلمان اضافه می شود اما پاسخگوی معیشتی معلمان نیست و با طرح رتبه بندی هم متفاوت است. جامعه فرهنگیان در میان تمام شغلها رتبه اول دارند و مردم هم این را قبول دارند پس باید کرامت آنها حفظ شود.

47232