توافق نهایی عادلانه خواهد بود/مذاکرات آتی سخت و دشوار هستند

به گزارش خبرنگار مهر، بیانیه لوزان در حالی در پایان نشستهای ایران و گروه ۱+۵ در لوزان سوئیس اعلام شد که تفاسیر مختلف و گوناگونی در خصوص این بیانیه از سوی ایران و برخی کشورهای گروه ۱+۵ ارائه شده است.

در حالیکه ایران بر حق بجای خود در رفع یکجای تحریمها تأکید دارد طرف آمریکایی این موضوع را منوط به فرآیند اعتمادسازی کرده است که به معنای همان توافق گام به گام است.

در این خصوص گفتگویی با پروفسور اولی هاینونن انجام شده است که در ادامه می آید. هاینونن رئیس سابق بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی و معاون امور پادمان‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تا سال ۲۰۱۰ میلادی بود و اکنون در مرکز روابط و علوم بین‌المللی دانشگاه هاروارد تدریس می‌کند.

ایران بر رفع فوری و یکجای همه تحریم ها تاکید دارد حال آنکه طرف مقابل با چنین خواسته ای موافقت نمی کند. به نظر شما دلایل مخالفت طرف مقابل چیست؟

من به این قضیه به عنوان یک روند اعتماد سازی نگاه می کنم. طرف مقابل خواهان پایبندی کامل ایران به تعهداتش است و یک فرایند گام به گام را به عنوان بهترین راه رسیدن به این هدف تلقی می کند.

ایران هم به شیوه قابل درکی خواهان تضمین رفع قطعی تحریم ها است. این نوع شیوه مقابله به مثل در دنیای سیاست امر متداولی است و من اطمینان دارم که مذاکره کنندگان در نهایت راه های خلاقانه ای را برای عبور از این مانع پیدا می کنند.

در حالیکه تمرکز ایران بر روی یک مذاکره تک مرحله ای است، غرب بر خواست خود به اعمال یک توافق مرحله بندی شده پافشاری می کند تا به این ترتیب اعتماد سازی لازم در جهت رفع تدریجی تحریم ها تحقق یابد. چگونه ممکن است که این دو رویکرد کاملا متفاوت با یکدیکر ادغام شوند؟

من اطمینان دارم که مذاکره کنندگان طرح های جایگزین دیگر را هم مورد بررسی قرار داده اند اما از علنی کردن آن خودداری می کنند. اینکه انتظار داشته باشیم همه تحریم ها از همان روز اول به طور یکجا برداشته شود واقع گرایانه نیست. اما به نظر می رسد که طرفین مذاکره می خواهند به این ترتیب مقدمه چینی کنند و بگویند نتیجه نهایی که پس از اجرای موفقیت آمیز توافق و با عمل به مراحل مشخص و مورد تایید طرفین حاصل می شود به این شکل است. 

چند درصد احتمال می دهید که تفاهم سیاسی به دست آمده در ماه مارس (فروردین) به توافق جامع هسته ای منجر شود؟

چارچوبی که در ماه مارس ارائه شد شمایی کلی از موقعیت فعلی مذاکرات هسته ای ارائه می دهد. به همین دلیل است که شاهد اختلاف نظر درباره فکت شیت های متعددی هستیم که تا کنون عرضه شده است. علاوه بر این، اختلاف نظرهای موجود از شدت سختی هایی حکایت می کند که مذاکره کنندگان طی ماه های آتی با آن مواجهه می شوند. بخش اعظم کار هنوز باقی مانده است و ما نباید مفهومی را که در سال ۲۰۱۳ و پس از دستیابی به برنامه اقدام مشترک در اذهان جای گرفت از یاد ببریم مبنی بر اینکه تا وقتی در مورد همه چیز به توافق نرسیم در هیچ چیز به توافق نرسیده ایم.

در مجموع فکر می کنید که طرفین در نهایت به چه نوع توافقی دست خواهند یافت؟

من باور دارم که توافق نهایی عادلانه بوده و شامل عناصری می شود که از هرگونه تمایل غیر ضروری کشورهای منطقه برای تکمیل چرخه سوخت هسته ای جلوگیری می کند. لزوم توسل به یک طرح دقیق و راستی آزمایی نیز از همینجا ناشی می شود تا بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی همانطور که در پروتکل الحاقی و موافقتنامه پادمان معاهده عدم اشاعه هسته ای (NPT)  ذکر شده است از توان دسترسی به همه فعالیت های اتمی ایران در داخل مرزهای این کشور برخوردار باشند و در نهایت اینکه ایران قدم های بیشتری را در جهت رفع ابهامات بردارد تا بتواند ماهیت صلح آمیز برنامه هسته ای خود را متناسب با نیازهای کاربردی این کشور نشان دهد.