مواضع اردوغان در تهران مبین درک برخی واقعیتها از سوی وی بود

به گزارش خبرنگار مهر، هر چند که ایران و ترکیه از سال ۲۰۱۲ به این سو در برخی از مسائل منطقه ای دارای اختلاف نظرهایی بوده اند و روابط دو کشور همسایه نیز دستخوش تغییر و تحولاتی بوده است اما در طی این مدت ایران و ترکیه اجازه نداده اند که اختلاف بر سر موضوعات مختلف از جمله بحران سوریه بر روابط میان دو کشور تاثیرات منفی شدیدی داشته باشد که این خود از ویژه و استراتژیک بودن روابط میان ایران و ترکیه خبر می دهد.

از سوی دیگر رئیس جمهور ترکیه رجب طیب اردوغان در سفر یک روزه ای که در ۱۸ فروردین ماه سال جاری به ایران داشت به دیدار و گفتگو با مسولین کشورمان پرداخت و در نشست مشترک مطبوعاتی از احتمال میانجیگری ترکیه در بحران یمن خبر داد.

انتخابات ۷ ژوئن (۱۷ خرداد) ترکیه نیز از رویدادهای بسیار مهمی است که ترکیه در ماه های آتی شاهد آن خواهد بود.

خبرگزاری مهر در رابطه با سوگیری ترکیه در مورد بحران های منطقه ای، سفر اخیر اردوغان به ایران و نیز انتخابات پارلمانی پیش روی این کشور، با علی اوزگوندوز (Ali Özgündüz) نماینده مردم استانبول از حزب جمهوری خلق در پارلمان ترکیه و رئیس گروه دوستی پارلمانی ترکیه-ایران و همچنین دادستان سابق استانبول انجام داده است که به شرح زیر است.

آقای اوزگوندوز، در سال های اخیر شاهد اختلاف نظر بین ایران و ترکیه در برخی مسائل منطقه ای بوده ایم که این مورد در قضیه سوریه آشکارتر بوده است. یعنی در حالی که ایران به راه حل سیاسی و گفتگو برای حل بحران سوریه معتقد بوده، در نقطه مقابل ترکیه سیاست متفاوتی را در پیش گرفته است. تحلیل شما از این مسئله چیست؟

رئیس جمهور ترکیه رجب طیب اردوغان و حکومت عدالت و توسعه، از سال ۲۰۱۲ به خصوص در مورد مساله سوریه، سیاست متفاوتی در قبال روابط خود با جمهوری اسلامی ایران در پیش گرفته است. حزب عدالت و توسعه، در راستای خواسته خود مبنی بر سقوط دولت بشار اسد و روی کار آمدن اخوان المسلمین، از هرگونه گروه تروریستی افراطی سلفی و وهابی حمایت کرد. این حمایت تنها محدود به باز کردن مرزها نبود و شامل انواع حمایت های تسلیحاتی، لجستیک و اطلاعی نیز می شد. در این خصوص هنوز در ترکیه دادگاههای مختلفی در حال برگزاری است. به عنوان مثال، پیدا شدن اسلحه در کامیون های متعلق به تشکیلات اطلاعاتی ملی ترکیه که در شهر آدانا متوقف شده بود، به شکل کاملا آشکاری توسط دادگاه مربوطه مورد بررسی قرار گرفت.

مشکلات حزب عدالت و توسعه تنها محدود به سوریه نبود و حکومت ترکیه در روابط خود با دولت مرکزی عراق و در راس آن با نوری المالکی نیز مشکلاتی داشت. حکومت ترکیه به جای حکومت مرکزی عراق، روابط خود را  با حکومت محلی کردستان عراق و رئیس اقلیم کردستان مسعود بارزانی گسترش داد و به وسیله این رابطه، گامهایی در خصوص فروش نفت شمال عراق برداشته شد. تمامی این گام ها در اصل تلاش هایی در راستای تشکیل اتحاد سنی علیه ایران بود. در روزهای گذشته رجب طیب اردوغان و نخست وزیر ترکیه احمد داوداوغلو به صورت غیر مستقیم اتهاماتی متوجه ایران کرده بود و حتی رجب طیب اردوغان در یکی از سخنرانی های خود با بیان اینکه چگونه کسانی که از دولت بشار اسد حمایت می کنند خود را مسلمان می نامند، سخنان تحریک آمیزی علیه ایران به کار برده بود. اینگونه سخنان علیه ایران، تنها مصرف سیاست داخلی نداشته و برای حکومتهای سنی-عربی نیز حاوی پیامی بود.

رئیس جمهور ترکیه اردوغان در روزهای گذشته سفری را به ایران داشت و در این دیدار با عقب نشینی نسبی از دیدگاه های قبلی خود در مورد سوریه و یمن از احتمال میانجیگری ترکیه در این گونه مسائل سخن گفت، دلیل این امر چه چیزی بوده است؟

 رجب طیب اردوغان که بنا بر دعوت پادشاه عربستان ملک سلمان به ریاض رفته بود، تنها ۱۰ روز پس از این دیدار، خبر حمایت ترکیه از نیروهای مسلح عرب به رهبری عربستان سعودی برای حمله به یمن را داد و یک هفته پس از اعلام این خبر نیز به ایران سفر کرد. به شخصه بابت این سفر نگرانی هایی داشتم و احتمال می دادم وی با ایجاد یک بحران آگاهانه، سعی در تقویت جبهه سازی سنی داشته باشد. اما با موفقیت مذاکرات هسته ای میان ایران و گروه ۱+۵، اردوغان برخلاف اظهارات خود در ترکیه، در خصوص بحران سوریه نظراتی نزدیک به نظر ایران و نقش میانجی گری ترکیه ارائه کرد. اردوغان همچنین در خصوص مساله یمن نیز تاکید به ایجاد آتش بس کرد که این موارد، حاکی از درک یک سری واقعیت ها از سوی اردوغان و همچنین در راستای تفکرات مطرح شده از سوی حزب جمهوری خلق ترکیه در خصوص ایجاد روابط دوستانه و در چارچوب احترام و مبنی بر منافع دوجانبه است.

با توجه به موارد همگرا کننده و واگرا کننده میان ایران و ترکیه تحلیل کلی شما از روابط میان دو کشور چیست؟

ایران و ترکیه، به دلیل تطابق منافع ملی در خصوص حکومت متمرکز و تمامیت ارضی، دو کشور نیازمند به یکدیگر هستند. هرگونه برخورد میان این دو کشور، علاوه بر آسیب دیدن هر دو کشور، تنها منافع نیروهای استکباری و صهیونیستی را تامین می کند. به همین دلیل منافع ایران و ترکیه مشترک است. رقابت های از روی غبطه بین دو ایران و ترکیه نیز در جهت پیشرفت دو کشور مفید است.

هر دو کشور در زمان جنگ جهانی اول آسیب دیده و قدرت های استکباری از این قضیه بهره برده بودند. ایجاد روابط دوستانه و بسیار دقیق توسط دو کشور، برای جلوگیری از تکرار تاریخ ضروری است. مذهب و نظام، مربوط به همان کشور است و روابط بین دو کشور، به جای تکیه بر موضوعات مذهبی، باید بر اساس منافع متقابل تنظیم شده باشد. امیدوارم سفر رجب طیب اردوغان به ایران، واسطه ای در جهت تغییر سیاست خارجی مبتنی بر مذهب حکومت ترکیه و همکاری های جدید بین دو کشور باشد.

انتخابات پارلمانی در ترکیه نزدیک است و در ۷ ژوئن مردم ترکیه برای انتخاب نمایندگان مجلس و متعاقب آن نیز حکومت جدید به پای صندوق های رای خواهند رفت. پیش بینی ها در مورد نتایج انتخابات پیش رو در ترکیه چگونه است؟

در صورتی که حزب دموکراتیک خلق ها (HDP) در انتخابات پارلمانی ۷ ژوئن موفق به کسب ۱۰ درصد آرا شود، دیگر یک حزب به تنهایی به عنوان حزب حاکم فعالیت نخواهد کرد. یعنی احتمالا در دوره ی آتی حکومتی ائتلافی تشکیل خواهد شد. اما اگر حزب دموکراتیک خلق ها موفق به عبور از سد ۱۰ درصد و کسب اجازه ورود به مجلس نشود،  معتقدم پارلمان نمی تواند فعالیت خود را به این شکل  ادامه دهد و در طی ۱ و یا حداکثر ۲ سال و با کاهش میزان حداقل آرا، انتخابات زودرس برگزار می شود.