قلعه قلاع کجاست؟

مسئول نمایندگی میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری شهرستان سرایان، با بیان این‌که قلعه قلاع یادگاری از دوران اسماعیلیه است، گفت: این قلعه با بخش­‌های معماری گوناگونی از جمله بار و برج‌ها و فضاهای داخلی در 5.4 کیلومتری شرق سرایان واقع است.

«محمد عرب» در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، منطقه‌ی خراسان‌جنوبی، اظهار کرد: این قلعه جزوقلعه­‌های کوهستانی است که از اواخر نیمه‌ی دوم قرن پنجم تا اوایل نیمه‌ی اول قرن هفتم یعنی دردوره­‌های سلجوقی و خوارزمشاهی توسط فدائیان اسماعیلی استفاده شده است.

وی ادامه داد: موقعیت قرارگیری سبک معماری و مصالح استفاده شده و شباهت آن با سایرقلاع منسوب به اسماعیلیان و نیز نوع سفال‌­های پراکنده درمحل دلالت بر این امر دارد.

مسئول نمایندگی میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری شهرستان سرایان، تصریح کرد: قلاع اسماعیلی پراکنده در منطقه را می‌توان مجموعه­‌ای دانست که نشان‌دهنده‌ی تأثیر بسیار زیاد حضور این گروه در تاریخ منطقه و حتی تاریخ ایران است. این قلعه نیز می‌تواند اطلاعات ارزشمندی را از تحول تاریخی و فرهنگی منطقه را در یک دوره زمانی حدوداً 170 ساله مشخص کند.

عرب افزود: این اثر تاریخی در فاصله 5.4 کیلومتری شرق سرایان و 5.1 کیلومتری شمال شرق مزرعه همبو و از نظر موقعیت جغرافیایی در حدود طول شرقی 58 درجه و 38دقیقه و 36 ثانیه و عرض شمالی 33 درجه و 51 دقیقه و 39 ثانیه قرار گرفته است.

وی با بیان این‌که این قلعه با بخش­‌های معماری گوناگونی از جمله بار و برج‌ها و فضاهای داخلی است، گفت: نقشه و طراحی معماری بنا با تبعیت از وضعیت طبیعی محل قرارگیری آن اجرا شده است به گونه­‌ای که با توجه به شیب محل و نیز وضعیت طبیعی در نقاط از بارو و استحکامات دفاعی بیشتری استفاده شده است و در برخی نقاط به‌علت صعب‌العبور بودن به استحکامات نیاز کمتری بوده است.

مسئول نمایندگی میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری شهرستان سرایان، ادامه داد: فضای داخلی قلعه شامل قسمت­‌های مختلفی است که البته هم‌اکنون به‌علت تخریب­‌ها و غیر قابل درک بودن نقشه‌ی معماری برخی قسمت­‌ها نمی­‌توان نوع کاربرد آن بخش­‌ها را به طور دقیق مشخص کرد.

وی خاطرنشان کرد: مصالح استفاده شده در ساخت بنا به‌ترتیب فراوانی شامل سنگ وآجر است و از ملات ساروج و ملات آهک استفاده شده است.

عرب افزود: موقعیت قرارگیری مصالح استفاده شده پراکندگی قطعات سفال در سطح قلعه و نیز سبک معماری و شباهت آن به سایر قلعه‌­های کوهستانی منطقه نشان‌دهنده‌ی استفاده از آن در دوره‌ی سلجوقی توسط فدائیان اسماعیلی است هرچند بسیاری از بخش­‌های این قلعه دچار تخریب شده اما از میان حداقل 38 مورد قلعه اسماعیلی شناخته شده در سطح استان خراسان‌جنوبی این قلعه یکی از قلعه­‌هایی است که کمترین میزان تخریب را دارد و قطعات سفال پراکنده در محل به دوران اسلامی بخصوص قرون پنجم تا هشتم هجری تعلق دارد.

وی اظهار کرد: این سفال­‌ها شامل گونه­‌های لعاب­دار با لعاب آبی و فیروزه­‌ای رنگ و نقوش زیر لعاب و نیز نمونه­‌های زیر لعاب و نیز نمونه­‌های فاقد لعاب اما دارای نقوش کنده به‌صورت خطوط موازی با طرح­‌های زیگزاگ و مارپیچ است رنگ اکثر قریب به اتفاق سفال­‌ها نخودی است.

مسئول نمایندگی میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری شهرستان سرایان، گفت: به‌لحاظ فرم با توجه به این‌که اکثر قطعات به بدنه‌ی ظرف تعلق دارد نمی‌تواند اطلاعات زیادی کسب اما یک قطعه لبه به فرم برگشته یافت شد که به نمونه‌های دوران ساسانی شباهت دارد و شاموت یا ماده چسبانده استفاده شده در ساخت سفال­‌ها ماسه و شن‌ریز است.

وی با بیان این‌که این اثر به‌عنوان یکی از آثار منتسب به فرقه‌ی اسماعیلیه جایگاه مناسبی در میان آثار تاریخی منطقه دارد، افزود: وجود آثار معماری که یا کاملاً مشخص هستند و یا به‌علت مدفون شدن در زیر آوار پنهان هستند و نیز پراکندگی آثار فرهنگی منقول بر سطح اثر نشان‌دهنده اهمیت این آثار است.

عرب یادآور شد: فرقه‌ی اسماعیلیه که به‌عنوان یکی از گروه­‌ها و نهضت­‌های مخالف حکومت سلجوقیان و خلفای عباسی مطرح است از سال 484 هجری قمری با تصرف قلعه درح در منطقه توسط داعی حسین قاینی تا سال 654 هجری قمری که زمان حمله هلاکوخان مغول یعنی حدود 170سال حضوری مداوم درمنطقه قهستان داشتند.

مسئول نمایندگی میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری شهرستان سرایان، خاطرنشان کرد: با توجه به این‌که این اثر تاریخی یکی از قلعه‌های منتسب به اسماعیلیان است به‌لحاظ تاریخی فرهنگی و نیز باستان­شناسی اهمیت فراوانی دارد و این بنای تاریخی در سال 86 با شماره 19203 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.

انتهای پیام