برخی تصور می کنند تحریمهای ایران باید در روند ۵۰ ساله برداشته شود

به گزارش خبرنگار مهر،دکتر «ویلیام اورمان بیمن»(William O. Beeman) ، استاد و رئیس گروه مردم شناسی دانشگاه مینه سوتا(Minnesota) آمریکاست. وی همچنین رئیس بخش خاورمیانه انجمن مردم شناسی آمریکا از سال ۲۰۰۸-۲۰۰۵ بود.

بیمن، پیشتر مدير گروه مطالعات خاورميانه در دانشگاه براون (Brown) در ایالت رودآيلند و استاد مردم شناسی و مطالعات آسیای شرقی این دانشگاه بود. بیمن دکترای مردم شناسی را از دانشگاه شیکاگو در سال ۱۹۷۶ دریافت کرده و به خاطر نوشتن چندین کتاب و بیش از ۱۰۰ مقاله علمی در مورد پویش های ارتباطات در ایالات متحده، ایران و غیره بسیار مشهور است.

بیمن یک ایرانشناس برجسته بوده و کتاب ها و مقالات متعددی در مورد ایران نوشته است. کتاب «شيطان بزرگ دربرابر ملاهاي ديوانه: چگونه ايالات متحده و ايران يكديگر را شيطان خطاب مي كنند(The "Great Satan” vs. the "Mad)(Mullahs”:How the United States and Iran Demonize Each Other) چاپ اكتبر ۲۰۰۵) با گفتمان و شعارهای منفی بین دو کشور ایران و ایالات متحده در طول ۳۰ سال گذشته سر و کار دارد که تاثیر شگرفی بر نگرش های ملی نسبت به حملات دولت بوش علیه ایران و امکان منازعه نظامی بین دو کشور داشته است.

وی در این کتاب به دنبال تصحیح ادبیات این دو کشور در مقابل یکدیگر است. چاپ دوم این کتاب نیز توسط انتشارات دانشگاه شیکاگو در سال ۲۰۰۸ منتشر شده است. آنچه در ادامه می اید گفتگو با این استاد آمریکایی در خصوص برنامه هسته ای ایران است.

ایران بر لغو فوری همه تحریم ها پافشاری می کند حال آنکه طرف مقابل این امر را نمی پذیرد. به نظر شما دلایل طرف مقابل برای طفره رفتن از لغو یکجای تحریم ها چیست؟

اول آنکه تاریخ نشان می دهد ایالات متحده آمریکا همواره در برداشتن تحریم های اعمال شده از سوی این کشور تعلل داشته است. اما، در مورد ایران این باور نیز وجود دارد که این کشور در پی فشار ناشی از تحریم ها تن به مذاکره در باب برنامه هسته ایش داده است و لذا در صورت لغو تحریم ها از آنجا که دیگر پای تهدید اقتصادی در میان نیست ایران درصدد ساخت سلاح هسته ای برخواهد آمد.

البته هر دو این طرز فکرها نادرست است. در حقیقت، ایران چندین بار در سالهای ۲۰۰۳ و ۲۰۰۵ از ایالات متحده خواست تا در باب برنامه هسته ای این کشور به مذاکره بنشیند اما دولت بوش از این امر امتناع ورزید.

دوم آنکه هیچ مدرکی در دست نیست که اثبات کند ایران فی الحال یا در گذشته و آینده برنامه ای مبنی بر ساخت سلاح هسته ای داشته و یا خواهد داشت. البته هنوز هم کسانی در آمریکا هستند که فکر می کنند یا حداقل اینطور تظاهر می کنند که تنها اعمال تحریم است که می تواند ایران را از تلاش به ساخت سلاح هسته ای باز دارد. این نحوه موضع گیری لابی «ایپک» و بسیاری از اعضای کنگره آمریکا است. به همین دلیل است که وقتی پای مصالحه کردن به میان می آید این قبیل افراد خواهان لغو مرحله به مرحله تحریم ها می شوند. مثلا چنانچه ایران به بخشی از تعهداتش عمل کند و فرضاً سایت فوردو را تعطیل کند، در عوض آمریکا هم برخی تحریم ها را لغو می کند.

هرچند، در این میان برخی مثل دنیس راس هم هستند که فکر می کنند تحریم ها می بایست طی یک روند پنجاه ساله لغو شود!

در حالیکه ایران بر روی حصول یک قرارداد یک مرحله ای تاکید دارد، کشورهای غربی با هدف اعتماد سازی خواهان یک توافق چند مرحله ای هستند که منجر به لغو تدریجی تحریم ها می شود. چه طور ممکن است که این دو راهکار متفاوت با یکدیگر ادغام شوند؟

هر یک از طرفین مجبور است دل اعضای خود را به دست بیاورد. من فکر می کنم ایالات متحده آمریکا بر این باور است که لغو تدریجی تحریم ها حد واسط بین دو راه حل حفظ تحریم ها و لغو یکجای آنها است. در واقع، من فکر می کنم که به هر صورت این تنها راه برداشتن تحریم ها باشد. هرچند، با در نظر گرفتن این موضوع که اصولا مدرکی دال بر اقدام ایران به ساخت سلاح هسته ای در دست نیست این هم ضرورتی ندارد.

فکر می کنید چند درصد امکان دارد که توافق احتمالی ماه مارس یک قراداد جامع هسته ای باشد؟

من گمان می کنم که شانس حصول توافق دست کم ۷۰ درصد باشد. هرچند، هم کنگره آمریکا و هم مجلس نمایندگان ایران خواهان حق رای در باب توافق به دست آمده هستند. توافق احتمالی حکم یک مصالحه را خواهد داشت و مسئله اینجاست که آنهایی که طرز فکرشان بر پایه معیارهای مطلق گرایانه است هرگز به مصالحه رضایت نمی دهند. توافق به دست آمده قطعا موجب خشم افراد زیادی خواهد شد.

در مقاله ای، دنیس راس می گوید ایران و آمریکا برای همیشه محکوم به دشمنی با یکدیگر هستند. فکر می کنید تا چه حد دیدگاه چنین افرادی می تواند بر سرنوشت مذاکرت هسته ای موثر باشد؟

دنیس راس سفیر سابق آمریکا در رژیم صهیونیستی بوده است. وی به طرفداری از اسرائیل حامی موضع افراط گرایانه جناح راست است. در واقع، دنیس راس از ایران متنفر است. اظهار نظرهای او قابل پیش بینی است چرا که اصولا نمی خواهد بین ایران و آمریکا توافقی حاصل شود. وی خواهان ویرانی نظام جمهوری اسلامی است. خوشبختانه، دنیس راس دیگر در دولت آمریکا پست و مقامی ندارد و نظراتش هم معرف دیدگاه غالب ایالات متحده نیست.

در کل، فکر می کنید طرفین نهایتا به چه نوع توافقی دست یابند؟

من به وزرای امور خارجه ایران و آمریکا اعتماد دارم. هر دوی آنها افراد هوشمند و نکته بینی هستند. هر دوی آنها معقول بوده و از واقعیت های سیاسی جوامع خود مطلع هستند. من بر این باور هستم که توافق نهایی بر پایه عمل به یک سری تعهدات نسبتا آسان از سوی ایران و در عوض برنامه تدریجی حذف تحریم های غرب تحقق خواهد یافت. یکی از مهمترین تعهدات طرف ایرانی می تواند پذیرش پروتکل الحاقی و در نتیجه بازرسی برنامه هسته ای این کشور باشد. این پروتکل از سوی برخی دیگر از کشورها نیز به امضا رسیده و خاص ایران نیست. لازم به ذکر است که ایران از سال ۲۰۰۴ تا ۲۰۰۷ خواستار پذیرش پروتکل بود اما دولت بوش نمی خواست در ازای پذیرش آن تحریم ها را لغو کند. حال اگر ایران پروتکل الحاقی را در ازای لغو تحریم ها بپذیرد هم این کشور به آنچه از سال ۲۰۰۴  تا ۲۰۰۷ در پی آن بود می رسد و هم ایالات متحده می تواند بگوید که ایران به تعهداتش پایبند بوده است. این طبیعتا یک توافق برد - برد است. کاهش تعداد سانتریفیوژها هم احتمالا یکی دیگر از تعهدات ایران خواهد بود. اما باز هم در ازای موافقت ایران برنامه زمانی حذف تحریم ها به صورت تدریجی خواهد بود.

اجازه بدهید که بگویم دنیای تجارت به خوبی از این امر آگاه است که باز کردن درهای تجارت بین الملل به روی ایران موجب رها شدن موج بزرگی از تحرکات اقتصادی در عرصه جهان خواهد شد. این موج برای همه دنیا ثروت و ثبات به ارمغان می آورد. لذا، جامعه تجاری دولت های ایران و ایالات متحده را تحت فشار قرار می دهد تا به توافق برسند. این مورد آخر تاثیر گذارترین عامل در روند مذاکرات فعلی است.

گفتگو: جواد حیران نیا-مریم خرمائی