احزاب صهیونیستی در یک نگاه

در یادداشت قبل ضمن اشاره به نظام سیاسی رژیم صهیونیستی و مکانیسم برگزاری انتخابات در این سرزمین، توضیحاتی در  مورد دسته بندی کلی احزاب فعال در سرزمین های اشغالی بیان شد و به این نکته اشاره شد که به دلیل ضعف ساختار های سیاسی این رژیم، تجربه نشان داده است امکان دستیابی یک حزب به اکثریت آرا ممکن نیست و همه دولت ها به ناچار از ائتلاف دو یا چند حزب تشکیل شده اند. از این رو با توجه به اهمیت احزاب، در این شماره ضمن معرفی مهمترین احزاب سرزمین های اشغالی، به بررسی دیدگاه های آنها می پردازیم.

در سرزمین های اشغالی ۳۸ حزب فعال وجود دارد که از این تعداد هفده مورد، موفق به راهیابی به کنست شده اند. البته بیشتر آن‌ها طی سه دهه اخیر پا به عرصه وجود گذاشته اند.

با این حال دو حزب کار و لیکود از قدیمی ترین و اصلی ترین احزاب اسرائیل است که در تشکیل این رژیم مشارکت داشته اند و در این سال‌ها مستقیم یا غیر مستقیم بر تمام جنبه های سیاسی تل آویو موثر بوده اند. علاوه بر این دو مورد، احزاب دیگری همچون «ماپام»، «مفدال»، «شاس» و «کادیما» از جمله احزاب مهم رژیم اشغالگر به شمار می روند.

احزاب چپ:

با این که از بدو تشکیل رژیم صهیونیستی احزاب چپ بسیاری با گرایش های سوسیالیستی به وجود آمده اند، اما امروزه فقط تعداد کمی از آن‌ها باقی مانده است. در حال حاضر احزاب مرتص، یش عتید، کارگر، هاتنوعا، راتس و شینوی جزو احزاب چپ به شمار می آیند که برخی میانه رو و برخی تندرو هستند.

چهره های شاخصی همچون گلدا مایر، موشه دایان، لوی اشکول، بنیامین سابیر، ایگال آلون،شیمون پرز، اسحاق رابین همگی از بنیانگذاران حزب کارگر بوده اند.

حزب مرتص: رهبر این حزب «زهاوا گال اون» نام دارد که در چهار سالگی از لیتوانی به اسرائیل مهاجرت کرده است. وی مصالحه با قشر دینی و راستگراها را رد می کند و منتقد حزب کارگر است.

حزب مرتص تنها حزبی بود که از همان ابتدا در جریان جنگ هشت روزه، حمله صهیونیست ها به نوار غزه را محکوم کرد. توقف شهرک سازی، آزادی زندانیان فلسطینی، مذاکره با تشکیلات خودگردان و برچیده شدن ایستگاه های بازرسی در کرانه غربی رود اردن از دیگر مسایلی است که این حزب دنبال می کند.

احزاب چپ میانه رو:

حزب کارگر: در پنجاه سال گذشته اغلب قدرت بین حزب کارگر یا لیکود دست به دست شده است. با این حال ترور اسحاق رابین و ظهور حزب کادیما، تا حدی از نقش این حزب کاسته است. رهبری این حزب در دست اسحاق هرتزوگ قرار دارد که پیشتر وزیر رفاه و خدمات اجتماعی، وزیر امور یهودیان خارج از اسراییل وزیر مسکن و ساختمان و وزیر گردشگری بوده است. وی از سرسخت ترین مخالفان و منتقدان دولت نتانیاهو به شمار می رود و مدعی است که دولت آینده با محوریت او تشکیل خواهد شد.

حزب هتنوعا (جنبش): رهبر این حزب «زیپنی لیونی» رهبر سابق حزب کادیما است علاوه بر فعالیت در موساد، دارای سوابق متعدد اجرایی از وزارت مسکن، دادگستری تا وزارت امور خارجه است. از لیونی اغلب به عنوان یکی از قدرتمندترین زنان اسرائیل یاد می شود که با گلدامایر نخست وزیر سابق این رژیم قابل قیاس است. حزب هتنوعا جزو معدود احزاب میانه رویی محسوب می‌شود که در مورد صلح با فلسطینی ها صحبت می کند.

حزب کادیما: کادیما بزرگترین حزب مخالف دولت است که به پس از شائول موفاز واکنت  به رهبری این حزب رسیده است. این حزب در حال حاضر ۲ کرسی در کنست دارد و شانس چندانی هم برای موفقیت در این دوره نخواهد داشت.

حزب یش آتتید: یائیر لاپید رهبر فعلی این حزب یکی از چهره های نوظهور در صحنه سیاسی رژیم صهیونیستی است که در سال ۲۰۱۲ با وعده حمایت از طبقه متوسط موفق شد با رای قابل توجهی به کنست راه یابد و پس از آن با شرکت در ائتلاف نتانیاهو به عنوان وزیر دارایی معرفی شود. با این حال دسامبر گذشته وی به همراه لیونی از کابینه اخراج شدند و در انتخابات کنونی هم یکی از شانس های اصلی برای حضور در ائتلاف پیروز را دارند.

احزاب راست گرا (مذهبی):

لیکود: این حزب در سال ۱۹۷۳ توسط «مناخیم بگین» تاسیس شد. هدف این حزب، ایجاد تشکلی برای مقابله با حزب کارگر بیان شد. احزاب ملی‌گرا و مذهبی از متحدان سنتی لیکود محسوب می شوند. در واقع تاریخچه لیکود بیشتر با فعالیت های نظامی یهودیان و صهیونیست های دهه‌های ۱۹۲۰ مرتبط است.

این حزب اگرچه به طور رسمی از تشکیل یک کشور مستقل برای فلسطینی ها (دو کشور برای دو ملت) حمایت نمی کند، اما نتانیاهو (رهبر فعلی حزب) سه سال پیش طی نطقی در دانشگاه باریلان، به طور تلویحی از راه حل تاسیس کشوری فلسطینی به صورت مشروط حمایت کرد.

اسحاق شامیر، دیوید لوی، آریل شارون و نتانیاهو از چهره های شاخص این گروه به شمار می روند و در  صورت موفقیت نتانیاهو در انتخابات این دوره، وی برای چهارمین بار به نخست وزیری خواهد رسید.

اسراییل خانه ما: یکی از احزاب افراطی فرقه گرا است که در اواخر سال ۱۹۷۹ توسط تعدادی از حامیان سیاست شهرک سازی مخالف پیمان کمپ دیوید تشکیل شد. تلاش برای لغو موافقتنامه مزبور، مخالفت با عقب نشینی از شبه جزیره سینا و جلوگیری از هرگونه توافق برای ارائه خودمختاری به کرانه باختری، در رأس اهداف موسسان این حزب قرار دارد.«

»آویگدور لیبرمن» وزیر امور خارجه فعلی، رهبری این حزب را بر عهده دارد. منتقدان لیبرمن، وی را پوتین اسرائیل می خوانند و معتقدند وی به ارزش های دموکراتیک پایبند نیست. لیبرمن بارها خواهان سرنگون کردن «محمود عباس» رئیس تشکیلات خودگردان شده است.

حزب شاس: این حزب در سال ۱۹۴۸ توسط «اسحاق بیرتس» و «خاخام شاخ» تاسیس شد. شاس بیشتر حزب سنتی مربوط به یهودیان شرقی تبار است که از کشورهایی مانند عراق، تونس یا مراکش به اسرائیل آمده اند. این حزب خود را مدافع ارزش های دینی و قشر فقیر می داند. همچنین خواهان آموزه های یهود است و کمتر به مسائل اقتصادی، امنیتی و روابط خارجی اهمیت می دهد. آریه ادرعی رهبر فعلی این حزب اخیراً طی مصاحبه ای ضمن تاکید بر اتحاد شاس و لیکود گفته بود علیرغم اینکه از نظر اقتصادی دولت نتانیاهو به طبقات متوسط و ضعیف در سرزمین های اشغالی ضربه زده است، اما همچنان از نتانیاهو حمایت خواهد کرد.

حزب خانه یهود: نفتالی بنت رهبر این حزب افراطی، یکی از مخالفان نتایناهو است که آشکارا با تشکیل دولت فلسطینی مخالف بوده و معتقد است شهرک های یهودی نشین باید تا ۶۰ درصد اراضی کرانه باختری گسترش یابند. وی همچنین یکی از مخالفان سرسخت برنامه های هسته ای ایران و توافق احتمالی ایران  و غرب در این خصوص به شمار می رود.