چاقوسازی؛ هنر اصیل زنجانی به جا مانده از دوره هخامنشی

ایرانیان بیشتر با هنر فرش‌بافی که نماد شکیبایی و نجابت این قوم است شناخته می‌شوند و معتقدیم در دل این شکیبایی و نجابت، نمادها و الگوهای جامعه‌شناختی بسیاری نهفته است. از مبارزه و حق‌طلبی تا داشتن قدرت دیدن و ترسیم ریزه‌کاری‌های زیبایی که در جای‌جای طبیعت کل ایران موج می‌زند، ولی باید اذعان کرد صنعت چاقوسازی هم در این پازل هویت‌شناختی، جایگاه ویژه‌ای در دارد.

به گزارش خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)منطقه زنجان، چاقو واژه آریایی است. در اصل "چَغو" به معنی شکافنده است. درگذشته از واژه "چَغیج" به جای چاقو استفاده می‌کردند، البته هم‌اکنون نیز در برخی از نقاط استان لرستان به جای چاقو از "چغو" استفاده می‌شود.

پیشینه صنعت چاقوسازی یا تیزی‌سازی در زنجان را باید از چند نظر بررسی کرد. از نگاه جغرافیایی منطقه زنجان و از نگاه‌های اجتماعی و سیاسی و موقعیت سوق‌الجیشی و استراتژیک منطقه در مرکزیت فلات ایران.عوامل ذکر شده دلیلی برای نیازهای انسانی منطقه زنجان که از دیرباز جهت حفظ زندگی و حیات خود به ابزارهای دفاعی گرایش پیدا کرده، هستند و همیشه طبیعت بهترین گزینه برای برطرف‌کردن نیازهای انسانی بوده تا انسان بتواند با الهام‌گیری از آن نیازهای خود را مرتفع سازد. مهم‌ترین و تشدیدکننده‌ترین این عوامل موقعیت استراتژیک منطقه زنجان است که می‌توان گفت نقطه‌ای است که با توجه به اقلیم متنوعی که در کل منطقه امروزی و باستانی زنجان پراکنده است و بوده. جنگ‌های بسیاری را از سر خود گذرانده که همه این اتفاق‌های تاریخی دست به دست هم داده تا زنجان تبدیل به مرکزیت ساخت انواع اسلحه‌های سرد تا قبل از پیدایش سلاح‌های گرم شود.

همین مسئله نقطه عطف جریانات سیال تیزی‌سازی در زنجان است که با توجه به قدیمی‌ترین نوع تیزی یا چاقو که در غلاف کمری یکی از مردان نمکی منطقه چهرآباد زنجان کشف شد. قدمت تیزی‌سازی در منطقه زنجان را می‌توان بسیار دورتر، یعنی به دوران هخامنشیان ربط داد.

چاقوی حاضر در غلاف کمری مرد نمکی دوران هخامنشی دارای دسته‌ای از شاخ بز است که طول آن 11 سانتی‌متر است که با استفاده از دو میخ به تیغه‌ای متصل شده و طول تیغه در حدود 9 سانتی‌متر است. غلاف این چاقو از جنس چرم بوده و با بندی از جنس چرم به لباس مرد نمکی متصل و طول غلاف 16 سانتی است. این چاقو را می‌توان به‌عنوان اولین و قدیمی‌ترین سند موثق به دست آمده در خصوص صنعت چاقوسازی زنجان نام برد.

قدیمی‌ترین چاقو با دسته استخوانی و تیغه‌ای از نوع سنگ چخماق در باستانی‌ترین منطقه سکونت ایران یعنی تپه سیلک کاشان کشف شده است و معتقدیم با توجه به عقبه تاریخی این صنعت زنجان باید آن را به سبک و متدهای امروزی احیا کرد. البته منظور در معرفی این صنعت و مراحل ارایه آن است.

حال مسافران نوروزی که فرصتی برای سفر به دیار شیخ‌ اشراق می‌یابند بهترین گزینه‌ای که می‌توانند با خود از این سفر به موطن خود ببرند چاقوهایی زیبای دست‌ساز استادکارانی است که هنر خود را از پیشینیانشان به ارث برده‌اند.

انتهای پیام