سفر‌ کری به‌ عربستان نشانه‌ای‌ از‌ توافق قریب‌ الوقوع

آرمان- رضا رئیسی: «پیشرفتهای بیشتری نسبت به دور قبلی مذاکرات داشته‌ایم.» این جمله را سیدعباس عراقچی مذاکره کننده ارشد هسته‌ای مورد تاکید قرار داده است. «تا رسیدن به توافق فاصله چندانی نداریم.» این نکته مورد تاکید محمد جواد ظریف وزیر خارجه کشورمان قرار گرفته، گزاره‌ای که فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا هم بدان تصریح و تاکید داشته است. ایران آمادگی خود برای پذیرش برخی محدودیتها در برنامه اتمی را به شکلی موقت اعلام کرده و رئیس جمهوری ایالات متحده هم از بازه زمانی 10ساله برای این محدودیتها گفته است. همه این گزاره‌ها بدان معنی و مفهوم است که توافق هسته‌ای در شرف وقوع است و طرفین تا حدود زیادی بر اختلافات فایق آمده‌اند و آماده انعقاد توافق هسته‌ای می‌شوند که پس از 12سال کشاکش برای هر دو طرف ماجرا نتیجه‌ای مرضی الطرفین با خروجی برد- برد را رقم بزند. ایران طی این توافق می‌تواند برنامه هسته‌ای صلح آمیز خود را با تایید و پذیرش طرف غربی پیش برده و موانع و محدودیتهای مختلف را که در قالب تحریم ها نمود عینی‌تری دارد، بزداید و در منطقه پرتلاطم خاورمیانه به عنوان یگانه پایگاه ثبات و آرامش جایگاه خود را بسی محکمتر از قبل کند. از طرف دیگر دموکراتهای آمریکایی نیز می‌توانند توافق هسته‌ای با ایران را به عنوان برگ برنده خود در رقابتهای آتی انتخاباتی داشته و از سوی دیگر با فروکاست چالشها با ایران در منطقه خاورمیانه با تمرکز بیشتر، به مبارزه با چالش رو به تزاید افراطی‌های سلفی بپردازند و از قدرت غیر قابل انکار ایران در این عرصه بهره بگیرند.
سفر کری به عربستان: مثبت یا منفی؟
حضور وزیر خارجه آمریکا در عربستان، بلافاصله پس از گفت‌وگوهای فشرده و رودررو با همتای ایرانی در سوئیس، از چند منظر قابل بررسی بوده و نظرات متفاوتی نسبت به آن وجود دارد. از یکطرف این حضور آنی و فوری و بدون مکث در عربستان نشانه آن است که در مونترو سوئیس پیشرفتهای قابل قبول و معطوف به نتیجه‌ای حاصل شده که طرف آمریکایی برای رایزنی و جلب نظر طرف عربستانی به ریاض سفر کرده تا نظر حکام سعودی را هم به سمت و سوی توافق هسته‌ای جلب کرده و این اطمینان خاطر را به آنان بدهد که توافق هسته‌ای تهدیدی برای آنان نیست. از طرف دیگر حضور کری در عربستان این نگرانی را ایجاد می‌کند که در آستانه توافق هسته‌ای یکبار دیگر با مخالفت و کارشکنی طرف عربستانی، مذاکرات هسته‌ای با چالشی تازه روبرو شده و رشته‌ها همانند آنچه در وین رخ داده، پنبه شود. چه این سفر را نشانه‌ای مثبت از حصول توافق بگیریم و چه آن را به‌واسطه کارشکنی محتمل عربستان نگران کننده ارزیابی کنیم دو نکته غیر قابل چشمپوشی است: اول آنکه توافق هسته‌ای در شرف وقوع است و دوم آنکه عربستان سعودی به عنوان یک قدرت منطقه‌ای و شریک استراتژیک آمریکا نمی‌تواند از عرصه معادلات منطقه‌ای و حصول توافق هسته‌ای حذف شود.
سخنان معنادار کری و سعود الفیصل
پس از دیدار وزیر امور خارجه آمریکا با مقامات عربستانی در کنفرانس خبری مشترک این دو سخنانی مورد تاکید قرار گرفت که نشان می‌دهد عربستان نیز موافقت مشروط خود با توافق هسته‌ای را اعلام کرده است. سعود الفیصل در این نشست گفت: کشورهای حوزه خلیج‌فارس از مذاکرات بین‌المللی درباره برنامه هسته‌ای ایران حمایت می‌کنند اما نگرانی‌هایی درباره نفوذ منطقه‌ای تهران دارند. وی تاکید کرد: آمریکا این تضمین را داده که روی فعالیت ایران در منطقه متمرکز شود. جان کری وزیر خارجه آمریکا نیز توافق هسته‌ای را به نفع همه طرفین اعلام کرده و اضافه کرد که آمریکا چشم خود را به نقش آفرینی ایران در عراق، سوریه ، یمن و لبنان نخواهد بست. در واقع می‌توان گفت سفر کری به عربستان به معنای جلب رضایت عربستان برای همراهی با توافق هسته‌ای بود و این مهم محقق شد. توافقی که البته مشروط بر آن شده که ایران قدرتمند شده‌تر پس از توافق هسته‌ای در معادلات منطقه‌ای به یک بازیگر بی‌رقیب و غیر قابل کنترل در عرصه معادلات تبدیل نشود. قدرت‌یابی‌ای که از آن گریزی نیست و البته ایران نیز پس از اطمینان خاطر از توافق هسته‌ای و زدودن تحریمها و فشارها با پیگیری سیاست‌های تعاملی و حسن همجواری که دولت تازه بدان اصرار و تاکید دارد، به نظر نمی‌رسد به دنبال چالش افزایی با همسایگان خود باشد. آنگاه است که توافق هسته‌ای بازی برد- برد برای همه از جمله عربستان و کشورهای حوزه خلیج فارس هم خواهد بود.