تحلیل ایده دشمنی ابدی آمریکا و ایران/ ویژگیهای توافق جامع هسته ای

با فرا رسیدن ماه مارس و نزدیک شدن به زمان تعیین شده به عنوان تاریخ پایان مذاکرات هسته ای ایران و ۱+۵ برای رسیدن به توافق، حساسیت در این رابطه نیز افزایش یافته است. در همین رابطه در هفته گذشه مذاکرتی میان نمایندگان ایران و آمریکا و همچنین کشورهای ۱+۵ انجام شد و در ادامه این گفتگوها قرار است در پایان هفته جاری بار دیگر نمایندگان تهران و واشنگتن در سوئیس با یکدیگر بر سر میز مذاکره بنشینند.  

در همین رابطه برای اطلاع دقیق تر از روند مذاکرات با  «پل پیلار» تحلیلگر پیشین سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) به گفتگو نشستیم و متن این مصاحبه به شرح زیر است:  

*ایران بر این موضوع تأکید دارد که تحریم ها باید یکجا برداشته شوند ولی طرف دیگر مذاکرات چنین چیزی را قبول ندارد. دلایل آنها برای این امر چیست؟

برخی سیاستمداران در امریکا که خواهان توافق با ایران نیستند همواره اینطور فکر می کنند که تا جائیکه ممکن است و تا زمانیکه که امکان آن وجود دارد باید تحریم های بیشتری علیه ایران به اجرا گذاشته شود.  اما دولت آمریکا و افرادی که از توافق با ایران حمایت می کنند به این امر معتقد هستند که منطقی است یک توافق مرحله ای را برای نشان دادن حسن نیت و جلب اطمینان به اجرا گذاشت. ایران می تواند حسن نیت خود را با عمل به تعهداتش همچون محدودیت در فعالیت هسته ای نشان دهد و آمریکا و متحدانش نیز حسن نیت خود را با کاهش تحریم ها در گذر زمان نشان می دهند.  

*ایران در حالی بر توافق یک مرحله ای تأکید دارد که طرف مقابل نظر دیگری دارد و معتقد است که ایران باید اعتمادسازی را انجام دهد و تحریم ها نیز به صورت تدریجی برداشته خواهند شد. آیا این دو دیدگاه به یکدیگر نزدیک و همگرا خواهند شد؟

هر دو طرف حاضر در مذاکرات از جمله ایران با اعلام زمان های هدف برای تکمیل مذاکرات موافقت کرده اند تا بدین جهت بتوانند تا پایان ماه مارس به اصول اساسی توافق برسند اما ممکن است به چند ماه دیگر نیاز باشد تا طرفین در مورد جزئیات نیز گفتگوهای خود را تکمیل کنند تا بدین صورت بتوان به یک توافق فنی رسید. اگر چه رهبر عالی ایران اخیرا اعلام کرده که توافق باید یک مرحله ای باشد و این نتیجه پایانی مطلوب خواهد بود اما برای کم کردن فضا برای تندروها در هر دو طرف برای آنکه نتوانند تواق را از بین ببرند در حالیکه هنوز بر سر جزئیات در حال مذاکره هستیم ممکن است طرفین بخواهند که خبر توافق را در دو مرحله اعلام کنند. این بسیار مشکل خواهد بود که تا ماه مارس در مورد تام جزئیات به توافق رسید و اگر طرفین تا آن زمان برخی از توافقات انجام شده را اعلام نکنند بسیاری از مردم در هر دو طرف حوصله و صبر خود را از دست داده و می گویند که مذاکرات شکست خورده است.  

* بر چه اساسی، توافق سیاسی در ماه مارس به معنای توافق جامع هسته ای خواهد بود؟  

اگر مفاهیم کلی توافق تا ماه مارس اعلام شوند این امر بسیار محتمل خواهد بود که مذاکره کنندگان در دو و یا سه ماه آینده بتوانند در مورد جزئیات به توافق برسند.

* «دنیس راس» در مقاله ای عنوان کرده که امریکا و ایران دشمنان دائمی باقی خواهند ماند. وجود چنین دیدگاه های در مراکز تصمیم سازی آمریکا تا چه میزان بر روند مذاکرات تأثیرگذار خواهد بود؟  

این ایده که مقدر شده هر دو کشور تا ابد دشمن باقی بمانند معمولا از سوی کسانی عنوان می شود که خواستار هیچگونه توافقی میان آمریکا و ایران نیستند. این بخشی از صدای مخالفان است که در آینده بسیار بلندتر شنیده خواهد شد.  

*در نهایت پیش بینی شما از توافق احتمالی چیست و این توافق دربردارنده چه نکاتی خواهد بود؟

هم اکنون توافق نهایی را می توان در همان توافق ابتدایی (برنامه اقدام مشترک) دید. نکات کلیدی توافق در مورد محدودیت های ایران برای غنی سازی، محدودیت در فعالیت های راکتورها، دسترسی بیشتر بازرسان به تاسیسات، و معاف شدن مرحله ای از تحریم ها خواهد بود. مفاد قرارداد شامل محدودیت های زمانی خواهد بود بطوری که ممکن است در یک دوره ۱۰ ساله و یا بیشتر به اجرا گذاشته شود.