راهکارهای ریچارد هاس برای مقابله با آشوب خاورمیانه

به گزارش خبرآنلاین به نقل از واحد مرکزی خبر، وبگاه نشریه پراجکت سیدندیکت در مطلبی به قلم ریچارد هاس رئیس شورای روابط خارجی آمریکا نوشت، یک روز مورخان به بررسی علل آشوب فعلی می پردازند که امروز بیشتر خاورمیانه را در بر گرفته است. آنها خواهند پرسید تا چه حد این آشوب نتیجه اجتناب ناپذیر نقص های عمیق در نظام های اجتماعی و سیاسی بسیاری از کشورهای منطقه بود و تا چه حد تحت تاثیر اقدامات یا انفعال خارجی قرار داشت. مخاطرات این آشوب از نظر انسانی، اقتصادی و راهبردی، فراوان است. صدها هزار نفرجان خود را از دست داده اند، میلیون ها نفر بی خانمان شده اند.

قیمت های نفت پایین است اما اگر عربستان سعودی حملات تروریستی یا بی ثباتی را تجربه کند، پایین نمی ماند. تهدید برای منطقه، بزرگ و فزاینده است و افراد زیادی را در هر نقطه از دنیا گرفتار می کند زیرا تروریست ها به خانه باز می گردند و تروریست هایی که هنوز در کشورهایشان هستند، همواره تهدیدی بالقوه به شمار می روند. اما در حالیکه خاورمیانه با چالش های فراوانی برای ثبات خود مواجه است، هیچ یک بزرگتر، خطرناک تر و اضطراری تر از دولت اسلامی نیست. دولت اسلامی یک ترکیب است از جنبش، شبکه و سازمان که به جغرافیای خاصی محدود نیست. این گروه حدود 20 هزار جنگجو را جمع کرده است و دستورکاری دارد که متاثر از ایدئولوژی مذهبی است. دولت اسلامی عراق و شام، دولت اسلامی عراق و سوریه یا دولت اسلامی، چندان اهمیت ندارد، آنچه مهم است نحوه مقابله با این گروه است که حذف آن در آینده نزدیک دست نیافتنی به نظر می رسد اما می توان به تضعیف آن اندیشید. راهبرد مقابله با این گروه باید جامع باشد.

نخست جریان پول برای دولت اسلامی باید کاهش یابد. کاهش بهای نفت کمک می کند و اقدامات اساسی برای قطع کمک منابع مختلف به این گروه باید صورت گیرد. مهار جذب نیروهای تازه نیز اهمیت دارد. کشورها می توانند تردد افراد به عراق و سوریه را سخت تر کنند. اما در این میان اهمیت زیادی دارد ترکیه تصمیم بگیرد با قطعنامه 2178 سازمان ملل همکاری کند که بر لزوم همکاری جدی علیه تروریسم تاکید دارد. مولفه دیگر در این راهبرد، مقابله با تبلیغات و نشر آرمان دولت اسلامی است. این کار باید با انتشار مصیبت هایی صورت گیرد که این گروه به مردم تحمیل کرده است. این کار همچنین باید شامل متقاعد ساختن رهبران مذهبی مسلمان و اندیشمندان به تبلیغ علیه این گروه و غیرمشروع خواندن آن باشد. البته هر راهبردی باید مستقیما دولت اسلامی را در عراق و سوریه تحت تاثیر قرار دهد. در عراق نشانه هایی وجود دارد که عزم اینکار متوقف شده است. نقش فزاینده ایران و شبه نظامیان شیعه ای که این کشور از آنها حمایت می کند، موجب می شود بسیاری از سنی های عراق به سمت دولت اسلامی تمایل پیدا کنند یا حتی از آن حمایت کنند. به این علت است که خارجی ها باید تمرکز بیشتری بر حمایت نظامی و سیاسی از نیروهای کرد و قبایل سنی داشته باشند. سوریه با توجه به جنگ داخلی که دارد در شرایط سخت تری به سر می برد. حملات از هوا علیه نیروهای دولت اسلامی ضروری است اما کافی نیست.

از آنجائیکه دولت اسلامی، نیروی خود را روی زمین مستقر کرده است، اگر قرار باشد اقدامات علیه این گروه پیشرفت داشته باشد، باید عملیات زمینی نیز علیه این گروه صورت گیرد. در نهایت این نیروی زمینی است که می تواند اراضی اشغال شده را بازپس گیرد. بهترین رویکرد شکل دادن به یک نیروی چندملیتی با سربازانی از کشورهای همسایه به ویژه اردن است. آمریکا و ناتو می توانند پیشنهاد کمک داشته باشند اما جنگ باید عمدتا با سنی های دیگر دنبال شود. آنچه در منطقه رخ می دهد، کشمکش در درون یک تمدن است اینکه به دولت اسلامی فرصت داده شود این درگیری را کشمکشی بین تمدن ها تصویر کند، و خود را مدافع راستین اسلام جلوه دهد، یک خطای راهبردی بزرگ خواهد بود. نیروهای مخالف سوری و نیروهای محلی کرد می توانند بخشی از این نیروی چندملیتی سنی باشند،‌اما آنها در موقعیتی نیستند که جایگزین این نیرو باشند.

اگر چنین نیرویی شکل گیرد، حملات هوایی می توانند شدت گیرند و به این ترتیب روند پیشروی دولت اسلامی تا ارزیابی و شکل دادن به راهبردهای جایگزین، کند شود. در چنین شرایطی قضیه دولت اسلامی از حالت یک «مشکل» که باید حل شود به یک «وضعیت» که باید مدیریت شود، تبدیل خواهد. در این نقطه دیپلماسی نمی تواند نقش عمده ای بازی کند. با توجه به اختلاف نظرهایی که بین کشورهای خارجی هم در خصوص سوریه و هم دولت اسلامی وجود دارد، هیچ راه حلی را نمی توان برای این شرایط خلق کرد. کاری که دیپلماسی می تواند انجام دهد کاستن از جنگ میان دولت سوریه و مردمش است.

بزرگترین تهدید در سال 2015، ممکن است همچنان بحران منطقه ای فزاینده بین عربستان سعودی و اردن باشد. حمایت اطلاعاتی و نظامی از هر دو کشور ضروری خواهد بود و در کنار آن باید تلاش ها برای کمک به اردن برای کشیدن بار سنگین پناهجویان سوری، ادامه یابد. در این مقطع زمانی که خاورمیانه آشوبی بی سابقه را تجربه می کند، یکی از قواعد اساسی منطقه همچنان کاربرد دارد: مهم نیست اوضاع چقدر بد است، این شرایط همیشه می تواند بدتر نیز بشود.

4949