حسینی: بدون آزادی بیان نمی‌توان بسیاری از حق‌های دیگر را عینیت بخشید

هفتمین نشست اندیشه ورزی با موضوع بررسی آزادی بیان و مطبوعات در اندیشه امام خمینی(ره) در کمیسیون حقوق بشر اسلامی ایران برگزار شد.

به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، در این نشست ولی‌الله حسینی با بیان این که آزادی بیان امروزه از جمله حقوق اساسی شهروندان است، گفت: ارتباط این حق با سایر حق‌های انسانی کاملا برجسته و گسترده است به نحوی که بدون آزادی بیان عملا نمی‌توان بسیاری از حق‌های دیگر را نیز عینیت بخشید.

این قاضی دادگستری ادامه داد: آزادی بیان از جمله بنیادهای هر نظام دموکراتیک محسوب می شود و تعهدات دولتها در این زمینه بیشتر سلبی است، به این معنا که دخالت در آزادی بیان پذیرفته شده مردم نباید انجام دهند؛ البته دولتها تعهدات ایجابی نیز دارند تا تحقق این حق در بستر مناسب قانونی خود اجرایی شود. آزادی اساسی انسانها در اسناد مختلف بین المللی از جمله ماده 19 اعلامیه جهانی حقوق بشر، ماده 19 میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی، ماده 10 کنوانسیون اروپایی حقوق بشر، ماده 13 کنوانسیون آمریکایی حقوق بشر و ماده 22 اعلامیه اسلامی حقوق بشر به رسمیت شناخته شده است.

حسینی با بیان این که آزادی بیان از جمله حقوق اساسی شهروندان محسوب می شود ولی در زمره حق های مطلق نیست بلکه قیود و محدوده های پذیرفته شده ای در همه نظام های حقوقی و اسناد بین المللی دارد، گفت: برای جلوگیری از تجاوز به آزدی بیان مردم، محدوده‌های آزادی بیان از جمله رعایت حقوق دیگران، حفظ نظم عمومی، امنیت ملی، سلامت همگانی لازم است به موجب قانون دقیقا و بدون هرگونه ابهام مشخص شده باشند. همچنین لازم است در یک جامعه دموکراتیک اعمال آن محدوده‌ها ضرورت پیدا کند و رعایت تناسب نیز در عمل صورت گیرد.

وی جلوه‌های آزادی بیان را در ادبیات تخصصی حقوقی کنونی بسیار گسترده دانست، بدین معنا که فقط بیان زبانی را شامل نمی شود بلکه همه جلوه های بیانی انسان به شکل های مختلف اعم از کتبی، گفتاری، هنری و حتی پوشش را نیز در بر می گیرد، اظهار کرد: از جمله مهم ترین جلوه های آزادی بیان، آزادی مطبوعات و رسانه ها ست. نظر به اهمیت آزادی بیان و چالشهایی که در مصادیق اعمال محدودیت ها بروز پیدا می کند، کمیته حقوق بشر سازمان ملل نظریه تفسیری شماره 34 که نظر مشروح و مفصلی است را در مورد این حق انسانی ارائه کرده است که البته محتوای آن از حیث تخصصی قابل بحث و بررسی است.

این استاد دانشگاه در ادامه به بررسی آرا و اندیشه های امام خمینی(ره) در حیطه آزادی بیان پرداخت و گفت: برای شناخت درست دیدگاه های امام(ره) لازم است توجه کنیم که امام یک فقیه برجسته اسلامی است؛ بنابراین دیدگاههای اسلامی ایشان مبنای منظومه فکری ایشان است و در موارد مختلف لازم است به مبانی اسلامی رجوع کرد تا ابعاد یک نظر یا عملکرد ایشان را بهتر فهمید.

حسینی در ادامه چارچوب های مهم دیدگاههای امام(ره) در زمینه آزادی بیان را بیان کرد و گفت: امام(ره) آزادی را هدیه الهی می‌داند و ضرورت کمال و رشد انسانی در همه ابعاد تلقی می کند تا آدمی بتواند استعدادهای خدادادی را شکوفا سازد. در همین چارچوب طبیعتا انسان‌ها از آزادی بیان و فکر برخوردارند و حکومت اسلامی باید از آن صیانت کند، ولی این آزادی در چارچوب های معینی معنای واقعی خود را پیدا می کند، اول اینکه امام(ره) بر حاکمیت قانون تاکید دارند و بارها گفته اند که همه افراد و گروه‌ها باید مقیّد به رعایت قانون باشند تا بهره‌مندی از آزادی ها از جمله آزادی بیان و مطبوعات به هرج ومرج و پیامدهای منفی منتهی نشود.

وی افزود: ثانیا امام(ره) تقید ویژه ای به رعایت مقدسات دینی داشته اند و این امر را نیز بارها گوشزد کرده اند و ثالثا امام(ه) به صیانت از انقلاب اسلامی حساس بوده اند، آنگونه که در مصادیق معینی هشدار داده اند که نباید با توطئه، تحریک، خیانت، شایعه پراکنی و دروغ و هتک حرمت افراد، حریم‌های شرعی و قانونی را نادیده گرفت و به نظام نیز لطمه زد.

این قاضی دادگستری در ادامه بحث به تحولات سال‌های آغازین انقلاب در عرصه مطبوعات اشاره کرد که در نهایت برخی قانون شکنی‌های گسترده باعث شدند که امام موضع‌گیری‌هایی را در آن خصوص داشته باشند.

حسینی به نظریه‌های سه گانه ای که در مورد آزادی رسانه ها از سوی برخی اساتید علوم ارتباطات مطرح شده که شامل نظریه هایی همچون آزادی بیان حداکثری، اقتدارگرا و آزادی بیان و مطبوعات توام با مسئولیت اجتماعی است اشاره کرد و گفت: برخی محققین به این نتیجه رسیده اند که دیدگاه امام به نظریه مسئولیت اجتماعی نزدیک است و در این چارچوب بهتر قابل تحلیل می باشد.

وی ادامه داد: دیدگاه‌های امام(ره) در فرایند تدوین قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران از جمله اصولی که به حقوق ملت و جلوه‌های مختلف آزادی بیان و رسانه‌ها مربوط می شوند، نیز قابل توجه است و از این منظر لازم است قوانین عادی کشور را ارزیابی کرد که تا چه اندازه توانسته اند میراث امام در قانون اساسی را صیانت کنند؟ آیا سعی شده که تفسیر موسع به نفع مردم صورت گیرد یا اینکه در مواردی با تفسیرهای مضیّق به ضرر حقوق مردم محدوده های سلیقه ای بر آزادی های مشروع مردم وارد گردیده است؟

در این نشست بهرام مستقیمی عضو هیئت علمی دانشکده حقوق دانشگاه تهران، محمود صادقی عضو هیئت علمی دانشکده حقوق دانشگاه تربیت مدرس، حجت الاسلام والمسلمین بهمن اکبری رایزن فرهنگی اسبق ایران و پژوهشگر ارشد مطالعات اسلام و حقوق بشر، مصطفی مصلح زاده عضو هیئت علمی دانشکده روابط بین الملل و ضیایی فر دبیر کمیسیون حقوق بشر اسلامی ایران نیز حضور داشتند و دیدگاه‌های خود را اعلام کردند.

انتهای پیام