جهانمانی همراه با "دستاس" مخاطبان را غافلگیر کرد

در ششمین روز از جشنواره موسیقی فجر؛ گروه موسیقی دستاس به سرپرستی پیمان جهانمانی از ساعت 20 در فرهنگسرای ارسباران در بخش نسلی دیگر روی صحنه رفت. در این گروه کیارش روزبهانی و امیرحسین نجفی به همراه پیمان جهانمانی قطعاتی را توسط سه "تار" اجرا می‌کنند.

به گزارش خبرنگار ایلنا؛ در بخش اول کنسرت که بیگاه نام داشت، پیمان جهانمانی به تکنوازی تار پرداخت. او درباره این بخش گفته بود: «"بیگاه" گذری است بر مرزهای ردیف که گوشی دیگرپذیر را به همراه می‌خواند.» اما فراخوان گوش‌های دیگرپذیر به اجرای شب گذشته پیمان جهانمانی محدود نمی‌شود و اساسا اجراهای او همواره با نگاهی نو همراه بوده است. جهانمانی همیشه آدم را غافلگیر می‌کند و این غافلگیری در تمامی آثار او که شامل موسیقی کلاسیک و آوانگارد می‌شود؛ دیده شده است.

اجرای این نوازنده تار در بخش اول با تعلیق پررنگ و مشخصی همراه بود که مخاطب را در شرایطی قرار می‌داد تا شناخت مشخصی از سبک قطعه نداشته باشد. در طول اجرا بخش‌هایی در شور، بخش‌هایی در ماهور و یا دشتی و... شنیده می‌شد. با در نظر گرفتن اینکه تکنوازی جهانمانی در بخش اول هیچ مد مشخصی نداشت، می‌توان علت نام‌گذاری بخش اول اجرا را با نام "بیگاه" درک کرد. به نوعی "بیگاه" بودن در اجرای جهانمانی نشان از تعلیق و عدم وجود مد ثابت بود.

از نظر فرم اجرایی، جهانمانی همواره ایده‌هایی تازه برای اجرای خودش دارد که مخاطبان را غافلگیر می‌کند. در بخش اول کنسرت شب گذشته، جهانمانی با ضربه زدن روی خرک، ضربه زدن روی سیم ساز، ضربه زدن با مضراب روی ساز، اجرایی متفاوت را روی صحنه آورد که به نوعی پایه‌گذار آن نیز خودش بوده و پیش از او هیچکس چنین تکنیک‌هایی را روی ساز تار پیاده نکرده است.

از شاخص‌ترین نکات آهنگسازی و نوازندگی جهانمانی می‌توان به بسط و گسترش دادن دقیق ایده‌ها اشاره کرد. امروزه در اجراهای موسیقی ایده‌های بسیاری دیده می‌شود که به ثمر نمی‌نشیند و تنها موجب سردرگمی مخاطب می‌شود اما جهانمانی از کوچکترین ایده‌ها هم استفاده کرد و آن را بسط و گسترش داد. او با الگوهای متفاوت مضراب زدن و استفاده از عنصر تکرار در اجرای خود، مخاطبان را همراه خود نگه داشت و برای شنیدن ادامه قطعات کنجکاو کرد.

اما بخش دوم با نام دستاس که نام گروه جهانمانی نیز قرار گرفته است؛ با همراهی امیرحسین نجفی و کیارش روزبهانی اجرا شد. "دستاس" نام طرحی مبتنی بر چهارچوب‌های از پیشین تعیین شده است که برخلاف نمونه‌های چندصدایی موجود که غالبا با از پیش اندیشگی غربی همراه‌اند، بافت موسیقی خود را به دست بداهه پردازی سپرده و با ایجاد درک مشترک از خطوط ملودیک، شبیه‌سازی‌ها، تکرارها و حتی رد آنها به خلق دنیای واحدی می‌پردازد.

در بخش دوم اجرای دستاس بافت متراکمی داشت و هر ایده‌ای که ازسوی یک نوازنده مطرح می‌شد، توسط دو نوازنده تار دیگر ادامه داده می‌شد. در اجرای این بخش می‌توان به تقلید ایده‌ها در فاصله‌های زمانی مشخص اشاره کرد و البته این مسئله نیز به متراکم شدن بافت اجرا کمک بسیاری کرد.

در اجرای شب گذشته، آنسامبل دستاس با وجود حضور سه ساز همصدا، رنگ‌های متفاوتی شنیده می‌شد که اجرا را نسبت به حضور هر ساز دیگری بی‌نیاز می‌کرد و با وجود ایده‌های گسترش یافته و همراهی دقیق سه نوازنده تار، هیچ کمبودی از نظر وسعت رنگ صوتی احساس نمی‌شد.

یکی از مهمترین جنبه‌های موسیقی جهانمانی، تمرکز او بر موسیقی سازی است. این مسئله خود نشان‌گر عدم تمرکز بر جذب مخاطب در اجرای موسیقی کلاسیک ایرانی است. در اجرای موسیقی کلاسیک ایرانی، همواره مخاطبان به دنبال شنیدن آواز و شعر هستند و درواقع مخاطب ایرانی، شعر را بر موسیقی مقدم می‌داند.

جهانمانی با درک درست از تکنیک‌های نوازندگی و ایده‌های اجرای به راحتی توانسته با تمرکز بر موسیقی سازی، مخاطبان خودش را پیدا کند و حتی توجه کسانی که شعر را بر موسیقی مقدم می‌دانند را هم جلب کند. به طور کلی حضور گروه دستاس و پیمان جهانمانی در موسیقی کلاسیک ایرانی، اتفاقی مثبت برای فراخواندن گوش‌های دیگرپذیر و دمیدن روحی تازه بر موسیقی کلاسیک ایرانی است.

اما در پایان باید به حکایت تکراری صدای نامناسب در تالارهای موسیقی پرداخت. یکی از بزرگرین مشکلاتی که اهالی موسیقی همواره از آن رنج بردند، عدم وجود تالار مناسب برای اجرای موسیقی جدی است. متاسفانه به جز تالار رودکی و وحدت که پیش از انقلاب ساخته شده‌اند هیچ تالار مناسبی برای اجرای موسیقی در تهران وجود ندارد که عدم حضور صدابرداران متخصص در این زمینه مشکلات بزرگتری را ایجاد کرده است.

گروه موسیقی دستاس با وجود تمام ایده‌های بی‌نظیرش در اجرا و صدادهی متفاوت از ساز تار، به مدد شرایط نامناسب فرهنگسرای ارسباران، نتوانست به صدادهی دقیقی که مورد نظر گروه است؛ دست پیدا کند. هرچند با وجود تمامی این ایرادات در فرهنگسرای نیاوران، اجرایی بی‌نظیر از گروه دستاس دیده شد اما قطعا صدای دقیق‌تر به کیفیت اجرای گروه‌های موسیقی کمک بزرگی خواهد کرد.