ایرانی: اردن ممکن است وارد جنگ با داعش شود/ سوزانده شدن خلبان اردنی به نفع ائتلاف ضد داعش شد

زهره نوروزپور
گروه تروریستی داعش پس از دو هفته کشمکش با دولت اردن نواری ویدئویی منتشر کرد که در آن خلبان اردنی زنده در آتش سوزانده می شود. این فیلم شوک بزرگی به جامعه جهانی وارد کرد و سبب شد مواضع ضد داعش در اقصی نقاط جهان اتخاذ شود. بعد از اقدام ترویست های داعش دولت اردن پس از تایید سوزانده شدن معاذ الکساسبه گفت او مدت ها قبل کشته شده است. از سوم ژانویه دولت اردن تا حدود زیادی مطمئن بود که داعش این خلبان را اعدام کرده است. بحث هایی درباره تبادل خلبان با خانمی که در سال 2005 به دلیل اقدام به انجام عملیات انتحاری و بمب گذاری در داخل اردن دستگیر شده بود مطرح شد. معادله پیچیده ایی به وجود آمده بود زیرا در شرایطی که اردن موافقت کرده بود که خانم ساجده الریشاوی را با معاذ الکساسبه مبادله کند معلوم نشد چه اتفاقی افتاد که این گروه ترویستی یک مرتبه این فیلم را منتشر کرد و اعلام کرد که خلبان را سوزانده است. شاید این اقدام، گفته مقامات اردن را به صحت نزدیک تر کند که آنها پیشتر کساسبه را کشته بودند. به خاطر اینکه قاعدتا اگر این فرد، این خلبان، سوم زانویه اعدام شده باشد، عملا چیزی را در اختیار نداشته اند که بخواهند تبادل کنند.
در گفتگو با محمد ایرانی کارشناس خاورمیانه این موضوع را به همراه تاثیری که بر منطقه و ائتلاف ضد داعش خواهد گذاشت بررسی کرده ایم.
مشروح این گفتگو را از نظر می گذرانید:

داعش ابتدا ادعا کرد که به دنبال تبادل خلبان اردنی با ساجده الریشاوی یک زن بمبگذار انتحاری بوده است اما ناگهان این ویدیو منتشر شد. هدف از این تبادل و بعد انتشار این فیلم دلخراش چه بود؟
به نظرم آنها بیشتر مایل بودند در این فاصله زمانی، اقداماتی را انجام دهند که منجربه شوراندن مردم اردن، از جمله مردم عشیره ای اردن و افراد عشیره این خلبان در جنوب ، علیه پادشاهی عبدالله شود و در واقع جریان را به سمتی ببرند که مردم به سیاست های دولت معترض شوند و دولت و پادشاهی را تحت فشار قرار دهند که چرا تلاشی برای ازاد سازی خلبان نکردند، در واقع در پی آن بودند که مشکلات را علیه دولت افزایش دهند.
در ثانی شاید الان هم بعد از این قضیه، پیام اصلی این گروه تروریستی به دولت های منطقه ایجاد هراس و ترس باشد.
برای اینکه با این تاکتیک از هرگونه اعزام نیروهای کمکی و اعزام خلبان یا افراد نیروهای ویژه از سوی دولت های عربی در کمک به ائتلاف ضد داعش جلوگیری کنند. در واقع آنها این پیام را به دول عربی منتقل کردند که در صورت تکرار همه نیروهای اسیر شده عرب توسط داعش، به همین سرنوشت شوم و دردناک مبتلا خواهند شد.
اما اردن تحت فشار داخلی مجبوراست که یک سری اقدامات را انجام دهد. بعد از کشته شدن خلبان، اردنی ها در واکنش به این اقدام ، دو نفر از نیروهای القاعده سلفی، منتسب به داعش، از جمله خانم الریشاوی را اعدام کردند. این مساله به نظر من به معنای جنگ یا ورود اردن به جنگ با داعش باشد. یا به عبارت دیگر آغاز یک جنگ جدیدی بین نیروهای داعش با دولت اردن و این می تواند پیامدهای مختلفی داشته باشد.
ممکن است این وضعیت در حوزه کنونی اردن گسترش پیدا کند. نیروهای داعش به اشکال مختلف خود را وارد جغرافیای اردن کنند و دست به اقدامات تروریستی بزنند. از طرف مقابل هم اردنی ها در این اندیشه هستند که با عزم جدی تری وارد مبارزه شوند و احتمال آن می رود که در فکر اعزام نیروهای ویژه برای مبارزه با داعش باشند. به نظر می رسد که اگر شرایط سخت شود، درگیری مستقیم با داعش بعید به نظر نمی رسد .

وسعت این درگیری میان اردن و داعش را چگونه ارزیابی می کنید؟
اعزام بخشی از نیروهای ویژه برای برخی عملیات های خاص، داخل خاک عراق و سوریه با توجه به مرزهای مشترک این کشورها می تواند بخشی از این برنامه باشد. اگر این وضعیت وخیم شود و درگیری های دو طرف بالا بگیرد و همانطور که گفتم یک سری اقدامات تروریستی در داخل اردن شکل بگیرد، اردن مجبور می شود دست به اقداماتی جدی تر بزند از جمله یک سری فعالیت ها در زمینه بالا بردن توان برخورد با داعش، آموزش نیروهای ویژه و اعزام آنها به داخل مناطقی که داعش حضور دارد. ممکن است این استراتژی در دستور کار عبدالله قرار بگیرد و تاکید می کنم که این امر به واکنش دو طرف در روزهای اینده بستگی دارد. در واقع اگر زمینه درگیری ها افزایش پیدا کند و اگر قرار باشد داعش در پاسخ اعدام ساجده الریشاوی درگیری را با اقدامات ترویستی به داخل خاک اردن بکشاند، آنگاه عبدالله و دولت این کشور در کنار همکاری هوایی که با ائتلاف ضد داعش دارند نیروهای خود را برای جنگ اعزام خواهند کرد.

ساجده الریشاوی چرا برای داعش مهم بود؟
به نکته خوبی اشاره کردید، زیرا برای خیلی ها این سوال مطرح است که چرا این خانم عراقی برای داعش مهم بود؟ فکر می کنم به لحاظ اینکه شرایط خاصی که این خانم ازآن برخوردار بود برای این گروه مهم بود و شاید تنها به دلیل ارتباطات زیادی که با جمع مختلفی از گروه های جهادی از جمله القاعده داشت می توانست نقش یک رابط ارزشمند را برای داعشی ها بازی کند.
وی در سال 2005 به اسم نیروهای منتسب به ابومصعب الزرقاوی در عراق علیه نیروهای امریکایی می جنگید. زرقاوی در سال 2006 در بمباران نیروهای امریکایی کشته شد. قبلا یک سری اقدامات علیه اردنی ها تدارک دید از جمله اعزام یک سری افراد به داخل خاک این کشور برای عملیات امنیتی از جمله انفجار سه تا از هتل هایی که در اردن محل تردد توریست های مختلف بودند در داخل امان، که اینها همه با طراحی زرقاوی به دست همین خانم ساجده الریشاوی انجام گرفت. این خانم را زمانی در اردن دستگیر کردند که کمرند انتحاری بسته و تصمیم به عملیات انتحاری داشت. بعدا مشخص شد که این فرد منتسب به ابومصعب بوده است و در ان زمان داعش اصلا اعلام موجودیت نکرده بود.
زرقاوی پایه و اساس تفکر داعش است. یعنی زیر بنای شکل گیری داعش در عراق از زمان حضور ابومصعب به وجود آمد. در واقع داعش از اندیشه و تفکر زرقاوی برگرفته شده و ادامه دهنده راه او هستند. لذا با این درخواست که خود داعش از عراق داد مبنی بر اینکه حاضر به مبادله خلبان با این خانم است، گرچه عملی نشد، ولی نشان دهنده این است که این خانم به دلیل تبار و ارتباطی که با ابو مصعب الزرقاوی داشت به نوعی منتسب به جریان داعش هم هست برای آنها این موضوع خیلی اهمیت داشت. اردنی ها هم به دلیل اهمیتی که این خانم داشت او را از سال 2005 این خانم را نگه داشته بودند.

افکار عمومی اردن در خصوص جنگ اردن با داعش چه موضعی دارد؟
بعد از دستگیری خلبان اردنی توسط داعش، شرایط داخلی این کشور به هم خورد. پیش از آن شاید اختلاف نظری درباره برخورد با داعش نبود. اما پس از اسارت خلبان اردنی در دست داعش وضعیت خیلی سختی برای دولت اردن ایجاد شد. بعد از اسارت کساسبه، دو گرایش عملا بین مردم ایجاد شد ، حتی به صحن علنی مجلس هم کشیده شد. اختلافات خیلی برجسته شد یک جریانی و یک گروهی معتقد بودند ورود ارن به جنگ داعش اساسا ارتباطی با اردن ندارد و موجب مشکلات عدیده در اینده خواهد شد و اعتقادشان این بود که اردن نباید در جنگ داعش با عراق و سوریه دخالت کند. آنها می گویند این جنگ، جنگ ما نیست. چرا ما باید وارد ائتلاف شویم؟ چرا دولت باید همکاری کند که نتیجه آن اسارت خلبان اردنی شود. جریان دیگر هم این بود که آنها معتقد بودند داعش تهدید منطقه ایی است برای همه کشورها، لذا باید با شدت عمل هرچه بیشتری مقابل داعش ایستاد و از دولت حمایت کرد، آنها عقیده دارند که در برخورد با داعش باید جدی تر عمل کنند. این گرایشات در اردن بعد از اسارت خلبان ایجاد شد. الان هم اردن در شرایط فعلی وضعیت مناسبی در صحنه داخلی ندارد. یعنی بعد از انتشار ویدیوی سوزاندن کساسبه توسط داعش کشاکش این دو جریان افزایش پیدا کرده است.
نکته دیگر این است که اکثر مردم اردن اصولا مخالف دخالت های غرب و امریکا در منطقه هستند. خیل اکثریت اردنی ها مخالف سیاست ها و حضورامریکایی ها تحت هر شرایطی هستند و عقیده دارند غرب نباید وارد مسایل منطقه ایی شود. عقیده آنها این است که انچه ما در صحنه منطقه می بینیم به از لحاظ به هم ریخته شدن اوضاع امنیتی، بالا رفتن تنش و رشد تروریسم، مسبب و عامل اصلی فجایع منطقه حضور نیروهای امریکایی است. این مهم باعث شده است که مردم تحریک شوند و داعش رشد کند و خیلی از جریانات تروریستی دیگر ظهور کنند چرا که عمدتا دلیل این فجایع را دخالت نیروهای امریکایی در منطقه قلمداد می کنند.

به هرحال عبدالله باید فکری برای سامان دادن به شرایط داخلی خود و سامان دادن این دو جریانی که در اردن به راه افتاده و در حال تشدید است بکند. زیرا گرایشات دو سویه در صورت مدیریت نشدن بسیار خطرناک خواهند بود و می توانند اوضاع امنیتی اردن را تضعیف کنند.

تاثیرات بین المللی این اقدام داعش را چگونه ارزیابی می کنید؟
اقدامی که داعش انجام داد فارغ از زمان ان نشان دهنده این است که بالاخره به کار گیری شیوه های خشونت امیز توام با هراس و ترس که یکی از راهبردهای اصولی در جنگ های نامنظم و تروریستی است در دستور کار داعش قرار دارد. این شیوه پیام رسانی داعش به سرعت جهانی می شود و به دولت ها و حتی مردم و مبارزان منطقه پیام هراس انگیزی می دهد و از ابتدای شکل گیری این گروه همین روند وجود داشته است. یک شیوه کاملا شناخته شده که هیچ سنخیتی با رعایت حقوق انسان ها ندارد. برخورد غیرانسانی و وحشیانه با دشمن و حتی مردم عادی و بیگناه از نژادها و مذاهب مختلف رویه داعش است که همگی منافی با مسایل مربوط به حقوق جنگ ، حقوق اسیران جنگی و غیرنظامیان است و این صحبت ها هیچ وقت مورد پذیرش داعش نبوده است. این بخشی است که خشم خیلی از ملت ها را برانگیخته است.
با این اقدام داعش، دولت های منطقه، غرب و کشورهای عربی، باید یک نوع انسجام جدیدی را علیه داعش و بین خودشان تعریف کنند. شاید جبهه ائتلاف تلاش کند در برخورد با داعش شرایط خود را تقویت کند. درخواست کمک بیشتری از اعراب منطقه بگیرد، این موضع گیری ها که تقریبا در سراسر دنیا یکسان بود نشان دهنده آن است که فضای سیاسی درمنطقه بیشتر به نفع جریان ائتلاف ضد داعش است چرا که با این بهانه می توانند کمک های بیشتری از دولت های عربی بگیرند و بهانه بیشتری برای حضور در خاورمیانه داشته باشند.

49261