خواهرشهری؛ دری به سوی افزایش تعامل

قطعا بارها و بارها عباراتی همچون «خواهرخواندگی»، «خواهرشهری» و.... را شنیده‌اید، عباراتی زیبا که فرای قشنگی و برنامه های لوکس برای انعقاد آن، دارای کاربردهای متعددی در تمام زمینه های مدیریت شهری است که حداقل در کشور ما به فراموشی سپرده شده است و تنها به برگزاری یک هفته فرهنگی و تغییر نام خیابان محدود شده است.

خواهرخواندگی قراردادی است بین سران مملکتی یا سران دو شهر که برای ایجاد همبستگی و اتحاد بیشتر انسانی و فرهنگی بسته می‌شود. این اصطلاحی است که از ادبیات اروپا وارد دیگر کشورها شده و برای نخستین بار در سال ۱۹۲۰ بعد از جنگ جهانی اول این قرارداد بین یک شهر انگلیس و یک شهر در فرانسه منعقد شد و تا سال ۱۹۸۶ ادامه داشت.

هدف از این قرارداد پیوند و اتحاد بین شهروندان دو شهری است که دارای منافع مشترک هستند. مفاد این قراردادها موضوعات فرهنگی اقتصادی و بازرگانی و اخیرا ورزشی را شامل می‌شود. در ادبیات اروپایی خواهرخواندگی به شهرهای دوقلو یا همسان هم گفته می‌شوند، اما در کشورهای آسیایی و امریکایی اصطلاح خواهر خواندگی رواج بیشتر دارد. علت بکارگیری واژه خواهرخواندگی به این اعتبار است که در بیشتر زبان‌های دنیا واژه شهر مونث است.

معمولا دو شهر برای خواهر خواندگی باید دارای تشاب‌هاتی باشند مثلا دو شهر تاریخی، دو شهر علمی یا دانشگاهی و یا دو بندر و یا حتی دو سمبل مشترک باشند که این انگیزه را ایجاد کند. رونق و رواج گردشگری بین دو شهر خواهرخوانده و نامگذاری متقابل نام خیابان‌هایی به نام شهر خواهر خوانده از جمله نتایج اعلام خواهرخواندگی شهرها است. بعداز انقلاب در سال ۱۳۷۳ برای نخستین بار تهران با بیشکک پایتخت قرقیزستان خواهر خوانده اعلام شد و حالا دبیرکل بنیاد بین المللی امید و یاری با اشاره به توجه ظرفیت‌ها خواهرشهری معتقد است که می‌توان تعاملات فرهنگی،سیاسی،اقتصادی دو شهر را با تکیه براین زمینه‌ها فراهم کرد.

علیرضا رجایی در گفت و گو با خبرنگار«شهری» خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، در مورد ظرفیت‌های پیمان‌ خواهرشهری که میان دو شهر منعقد می‌شود گفت: در عصر جهانی شدن پیوست‌ها و اشتراکات فرهنگی و تاریخی می‌تواند پایه گذار بسیاری از مناسبات و تعاملات فراملی در سطح دولت‌ها و روابط دولت – ملتها شود.

وی با تاکید بر تاثیر گفتمان فرهنگی در دنیای امروز گفت: گفت‌وگوی تمدن‌ها یکی از مواردی بود که توسط خاتمی(رئیس جمهور پیشین) در سازمان ملل مطرح و مورد تصویب قرار گرفت و قرار شد یک دبیرخانه‌ای برای پیگیری امور اجرایی این گفتمان تشکیل شود. اما مسکوت ماند تا این که مجددا بحث تقارب تمدن‌ها توسط یونسکو را بیان شد که آن هم مغفول ماند!

وی با بیان اینکه ترک‌ها نیز از فرصت استفاده کردند و بحث ائتلاف تمدن‌ها را مطرح کردند که بازهم مفهوم اشتباهی بود، تصریح کرد: اگر ائتلاف تمدن‌ها بخواهد، رخ دهد، نیازمند یک توافق و تفاهم موضوعی برای یک کار مشخص است که با یک سری از توافقات بتوانند بخشی از کارها را انجام دهند چراکه در ائتلاف هیچ نکته اشتراکی یا ریشه ای وجود ندارد. اما با بهره‌گیری از امکان رسانه‌ای بحث اشتراک تمدن‌ها را مطرح کرده‌ایم که هر گروه یا تمدن اصطلاح رفتاری خاص برای خود دارد؛ باید جستجو کنیم، آن نقاط اشتراک را بیابیم و براساس آن نقشه راه را تنظیم کنیم.

دبیرکل بنیاد بین المللی امید و یاری افزود: بر این اساس در بحث‌های جمعیتی باید نیازهای فنی، سیاسی و هنری را شناسایی کنیم و از آن‌ها استفاده کنیم. به عنوان مثال در بحث عزاداری‌ها همزمان ممکن است ما با تعدادی از کشورهای دیگر بحث برگزاری و بزرگداشت مشترک داشته باشیم و روش مناسب را انتخاب نماییم. شادی آن‌ها را بررسی کنیم ببینیم جنس شادی‌هایشان از چیست؟ بحث‌هایی که ما می‌توانیم وارد بشویم، بحث‌های زیادی است که بر اساس نیازهای‌مان باید نگاه کنیم تا بتوانیم خیلی قوی تر به مقصد برسیم.

وی با اشاره به روابط خواهر شهری بین شهرهای ایران و سایر شهرهای جهان در پیشبرد این اهداف بیان داشت: طی چند سال اخیر، روابط و پیوندهای بین المللی بین شهرهای مختلف افزایش یافته و چندین سازمان بین المللی مانند «شهرهای متحد و حکومت‌های محلی» و «انجمن جهانی متروپلیس‌ها» و «سازمان شهرها و پایتخت‌های اسلامی» در ایجاد و تسهیل روابط دوستانه و تعاملات چندین منظوره بین شهرها در سطح دولتی و مردمی فعالیت داشته‌اند. از جمله فعالیت‌هایی که شهرهای دوست و خواهرشهرها در آنها مشارکت دارند، می‌توان به تبادل دانش و اطلاعات و تجارب، گسترش سرمایه گذاری‌ و صنعت گردشگری در شهرها، اجرای طرح‌های مشترک در امر توسعه شهری و ارتقای سطح زندگی و همکاری در زمینه افزایش تفاهم، انسجام و گسترش صلح جهانی، کمک به گسترش توانایی‌های فنی و مدیریتی در کلانشهرها اشاره کرد.

وی افزود: با عنایت به منویات مقام معظم رهبری مبنی بر نامگذاری سال 93 با نام «اقتصاد و فرهنگ، با عزم ملی و مدیریت جهادی» می‌توان به اهمیت دو مقوله اقتصاد و فرهنگ که از جمله موضوعات زیربنایی بحث خواهرشهرها نیز می‌باشد، پی برد. بدین مضمون که مسائل فرهنگی به گونه‌های مختلفی می‌تواند در بحث خواهرشهرها مطرح شوند که اعم از: دوستی‌ها و روابط پایدار میان دو کشور که به دنبال آن تبادل افکار و تجربیات و هم افزایی در تمام زمینه‌ها به ویژه فرهنگ و اقتصاد پدید می‌آید. هم چنین پی ریزی یک زیر ساخت فکری و نظری در مسئله اقتصاد توسط ایشان، که منجر به تدوین سیاست‌های «اقتصاد مقاومتی» شد و نیز تاکیدات معظم له مبنی بر ابتر ماندن مقوله حماسه اقتصادی و کارهای بزرگی که در این زمینه می‌توان انجام داد و مسئولیت‌هایی که پیش روی مدیران شهری قرار دارد، امید است تا با بهره گیری از تجربیات سایر اقوام و کشورها بتوان راهکارهای موثری با مدنظر قرار دادن شرایط بومی بدست آورد.

پیمان‌های ابتر بین دو خواهر

رجایی با بیان اینکه تاکنون بیش از 130 پیمان خواهر شهری بین شهرهای ایران و سایر شهرهای جهان بسته شده است؛ در مورد علت‌های موثر نبودن این پیمان‌ها،‌گفت: متاسفانه مسئولان، اصلا باور نداشتند و حتی نمی‌دانستند که ظرفیت‌های چنین قراردادی چیست و تنها به لحاظ شکلی آن را امضا کرده‌اند و به دنبال ماهیت اجرایی آن‌ها نرفته‌اند که از این خواهر شهری چطور می‌توانیم استفاده کنیم؟ از این امکان به کجا می‌توانیم آن را برسیم؟ صرفا یک توافقنامه بوده است. مثلا از این معبر می‌خواستند به بحث جهانی شدن برسند. ما آمدیم با 130 شهر، خواهر شهری شدیم. حال به لحاظ زنجیره‌ای و شبکه‌ای خود این‌ها هم با خیلی از شهرهای دیگر خواهر خوانده هستند که اگر مثلا بخواهیم عدد آن‌ها را محاسبه کنیم بسیار زیاد می‌شود. در این میان استفاده از ظرفیت‌های دانشجویی، ‌گردشگری، امدادرسانی، تبادل فناوری و انرژی بوده است. همه این موارد وارد چرخه مناسبات خواهرشهری شده است و خیلی از کشورها از این امکان استفاده می‌کنند، یعنی اگر بخواهید جهانی شدن شکل بگیرد، اول باید ببینید نقطه اشتراک شما با جهانی شدن در چیست؟ عرض کردم شما وقتی بخواهید وارد جایی شوید اول باید ببینید چه نسبتی با آن مکان یا صاحب آن دارید و یا درخواست و هدف از ورود به آن مکان چیست؟

وی در توضیح سخنان خود گفت: به عنوان مثال راجع به زنگبار بخواهیم حرف بزنیم، هم وطنان شیرازی ما در آفریقا هستند و در آنجا ریشه پیدا کرده‌اند. در یک بازه زمانی به آنجا کوچ کرده‌اند و الان در زنگبار زندگی می‌کنند. یا مواردی دیگر که جمعیتی از ما به آمریکا، اروپا یا آسیا رفته‌اند. تمام این‌ها بعد از مدتی در یک سیستم وارد چرخه شده‌اند و نقش پذیری دارند. این گونه موارد ظرفیت مناسبی برای ایجاد روابط فرهنگی متقابل میان شهرهای داخلی و شهرهایی که ایرانیان زیادی ساکن هستند، مهیا می‌کند، در مرحله دوم، دوستانی که به ایران علاقمندند، مورد توجه قرار می‌گیرند و در مراحل بعد در نظر است مباحثی چون مسابقات نقاشی، عکاسی و یا روزهای ملی و روزهای تاریخی شهرها که به نام آن شهر است، شناسایی شده و عکس‌هایی به نمایش بگذاریم و از مسئولان خود آن شهرها بخواهیم برنامه‌ خود را در آن مدت اجرا کنند. از این کارهایی که می‌شود به طور نمادین از آن استفاده کرد. این‌ها همه خودشان تبدیل به یک شبکه‌ای می‌شود که باعث همگرایی و همنوایی جهانی می‌گردد. با چنین راهکارهایی می‌توانیم از این منظر استفاده کنیم.