ایران‌ و عربستان مرحله جدیدی از همکاری را رقم بزنند

سفیر و نماینده دائم سابق کشورمان نزد سازمان همکاری اسلامی گفت: صرف نظر از اختلافات، تبادل نظر و رایزنی ایران و عربستان درباره نقاط اشتراک دو کشور امری ضروری است.

دکتر حمیدرضا دهقانی در گفت‌وگو با خبرنگار سیاسی خارجی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) درباره‌ی لزوم همکاری کشورهای اسلامی در مقابله با پدیده تروریسم و اسلام هراسی در منطقه بیان کرد: در تحولات سال‌های اخیر یکی از مشکلات اصلی جهان اسلام بحث اسلام هراسی است که از آن به عنوان اسلاموفوبیا تعبیر می‌شود. دشمنی صهیونیست ها و قدرت های بزرگ غربی نقش اصلی را در اسلام هراسی داشته است و عامل دوم هم که شاید یکی از دلایل اصلی اسلام هراسی باشد، این است که برخی جهاتی که در بین کشورهای اسلامی و یا در سطح جهان به طور کلی ادعای اسلامیت می‌کنند، افکار و اندیشه‌هایی را مطرح کرده‌اند که این افکار و اندیشه‌ها اگرچه همگام با پرچم اسلام و نبی مکرم اسلام است اما از ارزش‌های اصیل اسلامی، نبوی و علوی تهی است همانند آنچه که القاعده درسطح جهان، طالبان در سطح افغانستان و پاکستان، بوکوحرام در سطح آفریقا، داعش در سطح عراق و سوریه و برخی کشور‌ها و گروه‌های دیگر در سطح منطقه و جهان انجام داده و در حال انجام هستند.

وی ادامه داد: به نظر می‌رسد در برخی موارد پرچم اسلام و پرچم نبی مکرم آن به دست گروه‌هایی افتاده که نه تنها ارتباطی با اسلام ندارند بلکه مرتبط با بیگانگان، آمریکا و غرب هستند و در این میان برخی کشورهای اسلامی به عنوان عامل درجه دوم به برخی حمایت‌های مالی و لجستیکی از آنها می‌پردازند و متاسفانه برخی دیدگاه‌ها در جهان اسلام هم حامی آنها بودند. آنچه بیشتر موجب ناخرسندی است آن بخش از کار است که برخی از کشورهای اسلامی از این گروه‌ها حمایت می‌کنند بنابراین شاید بتوان گفت که امروز یکی از مهمترین مشکلات جهان اسلام اسلام‌هراسی و توهین به سمبل‌های اسلام، پیامبر اکرم (ص)، قرآن و مقدسات است و این امر در درجه اول ناشی از دشمنی دشمنان و در درجه بعدی ناشی از شکل ارایه اسلام توسط برخی حکومت ها و جریان ها است.گروههایی که اساسا و بالذاته توسط آمریکایی‌ها و غربی‌ها و حتی به باور من صهیونیست ها تاسیس، حمایت و استمرار حیات داده‌اند و متاسفانه برخی جهات در داخل جهان اسلام نیز به دلیل جهل و نادانی و یا بنابر دلایل سیاسی از آنها حمایت کرده‌اند. هر چند برخی از آنها بعدها پشیمان شده و یا پشیمان خواهند شد. اسلاموفوبیا نه تنها باعث شد با مقدسات جهان اسلام بازی شود و به سمبل‌های آن اهانت شود بلکه موجب شد تا قضایای اصلی جهان اسلام هم‌چون قدس و فلسطین به فراموشی سپرده یا کم رنگ شود و این موضوع دردآوری است.

دهقانی افزود: دردآوری وضعیت موجود از این جهت است که ما بین دو گروه واقع شده ایم و بنا بر گفته پیامبر اسلام (ص) که فرمودند:"دو گروه کمر مرا شکستند عالمان متهتک و جاهل متنسک" این دو گروه هنوز مستمرا در حال ضربه زدن به پیامبر (ص)، قرآن، اسلام و ارزش‌های اسلامی هستند. از یک طرف برخی کشورها به صورت یک پروژه هدفمند و یا به صورت غیر هدفمند، آزادی بیان را بهانه و سکویی برای توهین به ارزش‌های احتمالی دیگران قرار داده اند و از طرف دیگر حکومت ها و گروه‌هایی که آبشخورشان طرف‌های غربی و یا جهل ومقدس مآبی است با رفتارشان زمینه توهین به اسلام را فراهم کردند؛ مثل حادثه شارلی ابدو که از یک سو مجموعه‌ای، گروهی روزنامه نگار را به رگبار می‌بندد که اقدامی خشونت بار، تروریستی و محکوم است و مجموعه‌ای دیگر به دنبال آن است که با استناد به بحث آزادی بیان به مقدسات مسلمانان اهانت کند و ما متاسفانه بین این دو گروه واقع شدیم و از هر دو سو ضربه می خوریم. از این رو نه این گروه را طرفدار اسلام می‌دانیم و نه آن گروه را طرفدار آزادی و نه آزادی که منجر به اهانت بشود، پذیرفتنی است و نه اسلامی که به تروریسم و خشونت منتهی شود، پذیرفتنی است. آنچه که برای ما به عنوان مکتب اهل بیت (ع) مطرح است این است که ما به حقوق و آزادی‌های دیگران احترام می‌گذاریم و توقع‌مان نیز این است که به حقوق و آزادی‌ها وارزش های ما احترام بگذارند و این دو مانع یکدیگر نباشد.

سفیر و نماینده سابق کشورمان نزد سازمان همکاری اسلامی درباره‌ی عدم همکاری‌ برخی کشورهای عضو این سازمان برای برخورد جدی با علل و عوامل اهانت به ادیان بیان کرد: این سازمان در آگوست 1969هنگامی که مسجد‌الاقصی توسط صهیونیست‌ها به آتش کشیده شد تاسیس شد. ابتدا سران کشورهای اسلامی گرد هم آمدند و از این رو تا چند سال پیش نام این سازمان، سازمان کنفرانس اسلامی بود که هدفش همفکری و همکاری درباره‌ موضوعات با اهمیتی چون قدس بود. با نگاهی به تاریخ این سازمان نمی‌توان گفت که این سازمان نمره قبولی نگرفته است؛ زیرا این سازمان در حد توان خود تلاش کرده است اما انتظار جهان اسلام و مسلمانان در سراسرجهان بیشتر از آن چیزی است که تا الان این سازمان به دست آورده است. دستاوردها کمتر از حد انتظار بوده و این امر باید آسیب شناسی شود ولی فکر می‌کنم که اگر به صورت اجمال بخواهیم بررسی کنیم شاید یکی از مهمترین دلایلش ایجاد اختلاف و سوء ظن میان کشورهای اسلامی توسط دشمنان امت اسلامی باشد و اگر این اختلافات نبود تا حدودی می‌توانستند موفق شوند و گام‌های بیشتری را در جهت حفظ منافع امت بردارند. متاسفانه جهان اسلام در سالیان گذشته و به ویژه در سال‌های اخیر از اختلاف و تشتت در آراء، سوء ظن به یکدیگر و بدبینی نسبت به سیاست‌های یکدیگر رنج می‌برد که ریشه بخشی از این بدبینی‌ها بر اثر وسوسه‌های دشمنان است و برخی نیز برخاسته از برخی از اقدامات جاهلانه در جهان اسلام است. شاید بیش از چهل سال از تاسیس سازمان همکاری‌های اسلامی می‌گذرد ولی همچنان مسجدالاقصی اسیر دست صهیونیست‌ها و در اشغال است، فلسطینی‌ها در بند و آواره هستند و هم چنان اختلاف و تفرقه میان جهان اسلام وجود دارد و جهان اسلام از نمایندگانی که حقیقت اسلام را درک نکردند در رنج است. مجموعه این موارد آسیب‌های جبران ناپذیری را در سطح جهان برای امت اسلامی به بار آورده اند.

وی در پاسخ به این سوال که حل اختلافات ایران و عربستان به عنوان سردمداران جهان تشیع و اهل سنت و دو قدرت‌ بزرگ منطقه‌ای تا چه اندازه می تواند راه‌گشایی برای توسعه همکاری‌های میان اعضای کشورهای عضو باشد و چه اقدامی می‌شود برای بهبود روابط دو کشور انجام داد، گفت: اگر بتوانیم دیدگاه‌های کشورهای اثرگذار در جهان اسلام از قبیل ایران، عربستان، ترکیه، عراق و مصر را به یکدیگر نزدیک کنیم شاید بتوانیم تا حدودی به اهداف سازمان دست پیدا کنیم. به طور مشخص اگر دو دیدگاه عمده و یا دو مکتب و مدرسه مهم در جهان اسلام به نام مدرسه برادران شیعه و مکتب طرفداران اهل بیت (ع) و مکتب برادران اهل سنت داشته باشیم جمهوری اسلامی ایران الگوهایی همچون هفته وحدت و تقریب بین مذاهب اسلامی را مطرح کرده است. امام (ره) هفته‌ای را به عنوان هفته وحدت پیشنهاد کردند که نه تنها در بحث نظری و تئوریک این مساله برگزار شده است، بلکه حتی حضرت امام خمینی(ره) در برخی از فتاوی فقهی خود بحث وحدت را وارد کردند و توصیه‌های فقهی که جزو واجبات فقهی است برای حجاج و عمره گزاران مطرح کرده اند که در اینها هیچ نقطه اختلافی را امام نمی‌پذیرد و همراهی با امت اسلامی را ضروری می‌شمرد. این یکی از پیشنهادات ما برای ارتباط بوده است.

دهقانی افزود: در بحث تقریب بین مذاهب اسلامی نیز که از مفهوم وحدت متفاوت است نیز جمهوری اسلامی ایران اقداماتی به عمل آورده است. ما در بعد سیاسی مفهوم وحدت را مطرح کردیم و در بعد فقهی بحث تقریب را مطرح کردیم و یا بحث انسجام اسلامی که مقام معظم رهبری مطرح کردند که باید بین امت اسلامی و کشورهای اسلامی انسجام باشد. البته ضرورت دارد که در طرف مقابل هم پذیرش باشد و بایستی شریک خودمان را در طرف مقابل پیدا کنیم. این که شریک ما دولت‌های اسلامی، روحانیت، مراکز علمی و فقهی اهل سنت مثل الازهر و یا روشنفکران و دانشمندان و دانشگاهیان اهل سنت باشد این‌ها قابل بحث است که کدام یک از این‌ نهادها می‌توانند طرف مطمئنی برای این گفت‌وگو باشند. به نظر می رسد مجموعه‌های تکفیری و تروریستی و گروه‌های خشونت‌گرایی که بهره‌ای از اسلام و قرآن و سنت نبوی نبرده‌اند، به هیچ وجه نمی‌توانند طرف گفت‌وگوی ما باشند و شاید اگر برادران اهل سنت خودشان بتوانند نماینده‌شان را برای این همکاری و تبادل و پیمودن راه وحدت بخش معرفی کنند مفید خواهد بود.

وی دراین باره که به نظر می‌رسد مسائل سیاسی در این امر تاثیرگذار باشند، بیان کرد: اساسا این که اندیشه‌ها متفاوت است، هیچ تردیدی نیست از ابتدا بوده و تا آخر هم خواهد بود. امکان این که ما فکرها را یکی کنیم، وجود ندارد. با شمشیر و تفنگ نمی‌شود اندیشه‌ها را یکسان سازی کرد. تفاوت در آرا و اندیشه‌ها ناشی از ذات انسان و ذات فکر و تفکر است؛ اختلاف در مباحث نظری نه تنها در سطح جهان اسلام بوده و هست بلکه در سطح یک مذهب نیز این تفاوت دیدگاه را شاهد بوده ایم. کما این که در بین اهل سنت مذاهب و اندیشه‌های مختلف از حیث فقهی وجود دارد و از حیث کلامی، عقیدتی و فکری هم شعبات و نحله‌های مختلفی را شاهد بوده ایم؛ بنابراین تفاوت در آرا و اندیشه‌ها امری طبیعی است. آنچه که غیر طبیعی و ناشی از توطئه‌ و یا نوعی مصالح و منافع سیاسی زودگذراست، اختلاف و درگیری بین طرفداران مذاهب و اندیشه‌ها است.

سفیر و نماینده دائم سابق کشورمان ادامه داد: معتقدم بخشی از مشکلات ناشی از اشغال در منطقه خاورمیانه است و صد البته این امر همه علت نیست و رژیم های استبدادی و غیر دموکراتیک منطقه و افکار افراطی و خشونت گرا دلیل دیگری بر این وضع است. اشغال فلسطین به همراه خود آوارگی و تبعیض، اشغال افغانستان خشونت طالبانی و اشغال عراق تروریسم و خشونت داعشی را با خود آورده است و در مجموع اشغال و تبعیض در جهان اسلام و تحقیر و توهین به مبانی ارزشی مسلمانان به همراه خود القاعده را خلق کرد و از طرفی جهل و افراط گرایی و یا فهم نادرست به همراه خود بوکوحرام را در آفریقا ایجاد کرد لذا آنچه ما باید با آن مقابله کنیم و به ضرر همه‌ ما و همه بشریت است این است که از یک طرف صرف نظر از مرزها و رنگ‌ها و پرچم‌ها و عقاید و منافع سیاسی با ترروسیم در اشکال مختلفش و با خشونت در مفاهیم مختلف آن مبارزه کنیم؛ مبارزه‌ای حقیقی.

وی تصریح کرد: از سوی دیگر باید جامعه را برای یک فهم درست از پیام حیات بخش ادیان الهی و به ویژه پیام رحمت و اعتدال و تکمیل کننده مکارم اخلاقی آماده کنیم؛ این چیزی است که وظیفه علما و اندیشمندان امت اسلامی و کشورهای موثر در جهان اسلام است. افزایش این وضعیت ناگوار در جهان اسلام به ویژه در خاورمیانه، ناشی از نوع عملکرد نادرست آمریکا و غرب در سال‌های گذشته به ویژه در دوره محافظه کاران و هم پیمانان آنها در غرب و منطقه است.

دهقانی در پاسخ به این که نمی‌توان همه مشکلات را به گردن غرب انداخت بلکه اختلافات زیادی بین کشورهای اسلامی به ویژه بعد از حوادث سوریه ایجاد شده است. آیا بهتر نیست کشورهای اصلی منطقه یعنی ایران و عربستان با بهبود روابط به بهبود اوضاع در دیگر کشورها کمک کنند، گفت: قطعا این که کشورهای بزرگی مثل ایران و عربستان به یک عزم جدی برای گفت‌وگو و همکاری برسند و این عزم برای گفت‌وگو و همکاری می‌تواند برای جهان اسلام مفید باشد، حرف درستی است و شاید ما راهی جز این راه برای حل و فصل مشکلاتمان در جهان اسلام نداشته باشیم. از ابتدا هم سخن دلسوزان جهان اسلام این بود که "مشکلات جهان اسلام به جای این که از دهانه گلوله حل و فصل شود از طریق گفت‌وگوی میان رهبران سیاسی و رهبران دینی و مصلحان دو طرف قابل حل است" و حتی اگر از بعد نظری هم به این مساله ایمان نداشتیم در طول این سالها از حیث عملی این امر اثبات شد که راهی جز این وجود ندارد.

وی ادامه داد: آنچه در سوریه اتفاق افتاد، خون‌هایی که ریخته شد، کشوری که ویران شد در حالی که می‌توانست این روند اتفاق نیفتد. اکنون بعد از گذشت چند سال کم کم اکثریت کشور ها به این نتیجه رسیده‌اند که پرونده سوریه همچون سایر پرونده‌ها از طریق راه‌حل‌های سیاسی قابل حل و فصل است؛ البته هنوز هم مطمئن نیستیم که همه به این نتیجه رسیده باشند و البته در هر کدام از این موارد، دست بهره‌برداران اصلی این تحولات که اسرائیلی‌ها باشند، به وضوح دیده می‌شود به دلیل آنکه امت اسلامی به جای حمایت از قدس و فلسطین و مردم آواره فلسطینی الان چند سال است که به دو اردوگاه تبدیل شدند و این بهترین وضعیت برای صهیونیست‌ها است.

سفیر و نماینده دائم سابق کشورمان در سازمان همکاری اسلامی در این باره که با توجه به روی کار آمدن دولت‌های جدید در ایران و عربستان می‌توان شاهد بهبود روابط دو کشور بود، اظهار کرد: بهبود روابط ایران و عربستان تابع متغیرهای مختلفی است که نمی‌توانیم به ضرس قاطع آینده این روابط را پیش‌بینی کرد اما روابط ایران و عربستان هم بر هر دو کشور و هم بر سطح منطقه و جهان اسلام می‌تواند تاثیرگذار باشد. به عنوان نمونه ما با عربستان در اوپک حضور داریم و در طول تاریخ اوپک هرگاه ایران و عربستان با هم هماهنگ بوده اند شاهد ثبات در میزان تولید و صادرات و قیمت نفت بوده ایم و با همکاری و همراهی این دو کشور شاهد بودیم که سایر کشورهای نفتی منطقه و نیز کشورهای اسلامی بهره برده‌اند ولی هرگاه به هر دلیلی که این دو کشور با هم اختلاف داشته اند متاسفانه این اختلاف در بعد اقتصادی و نفتی در اوپک جلوه‌گر شده و به افزایش میزان صادرات و کاهش بهای نفت و به ضرر کشورهای منطقه و جهان اسلام انجامیده است.

وی ادامه داد: در وضعیت فعلی با توجه به دوری دو کشور از یکدیگر و عدم همراهی و همگامی با هم، درآمدهای نفتی دو کشور و همچنین سایر کشورهای تولید کننده و صادر کننده نفت به پایین‌تر از نصف کاهش یافته و این وضعیتی است که برای دو کشور و جهان اسلام غیر قابل قبول است. آنچه که ما همواره توصیه می‌کنیم این است که ضرورت دارد دو کشور صرف نظر از برخی اختلافات پیرامون نقاط اشتراک با هم به تبادل نظر و رایزنی بپردازند. رایزنی ایران و عربستان ضروری است؛ دو طرف باید نقاط اختلاف را مدیریت و نقاط اشتراک را تقویت کنند. نمی‌توان گفت که این اختلافات بیش از گذشته است اما اختلافات به مرحله‌ای رسیده که تاثیر گذار شده است. اختلافات داخل جهان اسلام بیشتر از اختلافات خارج از آن نیست ولی توصیه خداوند به پیامبرش این است که " قُلْ یَا أَهْلَ الْکِتَابِ تَعَالَوْا إِلَی کَلِمَةٍ سَوَاءٍ بَیْنَنَا وَبَیْنَکُمْ أَلَّا نَعْبُدَ إِلَّا اللَّهَ وَلَا نُشْرِکَ بِهِ شَیْئًا وَلَا یَتَّخِذَ بَعْضُنَا بَعْضًا أَرْبَابًا مِّن دُونِ اللَّهِ. اگر گفتگو با اهل کتاب ضرورت دارد و می توان با آنها به نقطه مشترک رسید، به طریق اولی‌ این گفت‌وگو در بین جهان اسلام ضروری تر و نتیجه بخش تر است.

دهقانی بیان کرد: ممکن است در مورد برخی از پرونده‌ها مثل سوریه و بحرین اختلافاتی هم با هم داشته باشیم اما اگر در این پرونده‌ها به هم کمک کنیم و با یکدیگر همفکری کنیم می‌توانیم در آن دو پرونده هم تسهیل کننده باشیم. آنچه از جانب جمهوری اسلامی ایران به ویژه دولت تدبیر وامید مطرح بوده آمادگی برای چنین گفت‌وگو و همفکری و همگامی بوده است. ضرورت دارد جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی برای جلوگیری از خونریزی بیشتر بین برادران مسلمان در سطح منطقه و برای جلوگیری از هدر رفتن منابع امت اسلامی همچون نفت و انرژی که متعلق به فرزندان و نسل‌های اتی جهان اسلام است، برخی ملاحظات را کنار گذاشته و مرحله جدیدی از همفکری و همکاری را رقم بزنند.

وی در پاسخ به این سوال که آیا احتمال به موفقیت رسیدن مذاکرات هسته‌یی و ترس عربستان از این مساله و تضعیف جایگاهش موجب اقدام این کشور در کاهش بهای نفت شده است، گفت: هر قدرتی که ما در جهان اسلام کسب می‌کنیم در خدمت مردم ایران و سپس در خدمت امت اسلامی است از این رو نه داشتن توان هسته‌ای صلح آمیز ایران بایستی موجب نگرانی عربستان و سایر کشورهای عربی و اسلامی شود و نه توافق ما با غرب برای حل و فصل اختلافات پیرامون این موضوع بایستی موجب نگرانی شود. ما اولا و بالذات در گفت‌وگوها جز در مورد این موضوع صحبت نکرده‌ایم و ثانیا آنچه که در این موضوع هم صحبت کردیم به ضرر جهان اسلام و منطقه نخواهد بود. در موضوع گفت‌وگوهای هسته ای هم که بین ما و غرب می‌گذرد- و ان‌شاءالله با سربلندی ملت ایران به نتیجه خواهد رسید و حل خواهد شد- به ضرر آنها نخواهد بود. تردید‌هایی که بعضا بین برخی از این کشورها از جمله کشورهای حوزه خلیج فارس ایجاد می‌شود، ناشی از اقدامات تفرقه‌افکنانه و نیت‌های شرورانه رژیم صهیونیستی است که هم چون شیاطین عمل می‌کنند. آنچه موجب ترس این دوستان شده نباید یک ترس واقعی باشد بلکه مبتنی بر داده‌های نادرستی است که توسط صهیونیست‌ها منتقل شده است.

وی درباره‌ی شرایط داخلی عربستان پس از فوت ملک عبد الله نیز گفت: آنچه که در عربستان می‌گذرد تا حدود زیادی کنترل شده، جلو خواهد رفت و اینطور نیست که تحولات ناگهانی در این کشور رخ دهد. ملک عبدالله به دلیل جایگاهی که در بیست سال (ده سال در نقش پادشاه و ده سال در دوره بیماری فهد در نقش ولیعهد دارای اختیارات پادشاه) زمامداری ثروتمند ترین کشور عربی در جهان عرب داشت، یکی از معدود رهبران جهان عرب بود که می‌توانست طرف مناسبی برای هرگونه گفت‌وگو باشد؛ اینک که او از میان ما رفته است ما ضمن ابراز همدردی با مردم و دولت عربستان برای ملک سلمان و سایر مسئولان جدید این کشور روابط دوستانه و برادرانه ای را آرزومندیم؛ روابطی که متضمن ثبات، آرامش و رفاه برای جهان اسلام و بدور از افراط و خشونت گرایی باشد. برخی کشورهای حوزه خلیج فارس موافق روابط خوب و همکاری‌های گسترده عربستان با ایران هستند اما در عین حال کشورهایی هم در خارج از منطقه خلیج فارس هستند که مخالف یک روابط خوب بین ایران وعربستان هستند و در راس آن رژیم صهیونیستی است. بنابراین با توجه به این مخالفت‌ها هر دو طرف باید از فرصت‌ها استفاده کنند و بیش از این به مخالفان این روابط و دشمنان آن اجازه جولان ندهند. هر گونه گفت‌وگویی در این مرحله با عربستان به دلیل توجه بیشتر مسئولان جدید به داخل و تلاش برای تعدیل نسبی سیاست های گذشته در سطح منطقه و برتری نسبی همپیمانان جمهوری اسلامی ایران بسیار سرنوشت ساز خواهد بود.

سفیر و نماینده دائم سابق کشورمان تصریح کرد: تاخیر در این وضعیت نیز از حیث سیاسی، اقتصادی، دینی و ارزش‌های اسلامی نه فقط برای دو کشور بلکه برای جهان اسلام ضرر دارد ما امروز به دلیل وجود این اختلافات با مجموعه‌هایی مواجه شدیم که این مجموعه‌ها پرچمداری اسلام را برعهده گرفتند در حالی که بویی از اسلام نبرده اند و وضعیتی را به جهان اسلام تحمیل کردند که نه این وضعیت قابل تحمل است و نه متاسفانه به دلیل عدم همکاری کشورهای اسلامی، قابل مقابله است.

انتهای پیام