خبرهایی از جشنواره‌ی تئاتر فجر

بزرگداشت چهلمین روز درگذشت انوشیروان ارجمند در جشنواره تئاتر فجر برگزار شد.

سرپرست اداره کل هنرهای نمایشی و دبیر سی‌و‌سومین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر به همراه تعدادی دیگر از هنرمندان، جمعه سوم بهمن ماه با حضور در موسسه فرهنگی هنری فدک، یاد و خاطره انوشیروان ارجمند، بازیگر فقید تئاتر، سینما و تلویزیون را گرامی داشتند.

اردشیر صالح‌پور در این دیدار که با حضور خانواده زنده یاد انوشیروان ارجمند برگزار شد، ضمن ابراز همدردی و ابلاغ پیام معاون هنری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، بر لزوم توجه هنرمندان جوان به ارزش‌های معنوی و هنری زنده‌یاد ارجمند تاکید کرد و گفت: «ارزش‌های این بازیگر و نظم و انضباطی که او در کار خود داشت، همواره باید مورد توجه دقیق هنرمندان عرصه تئاتر به ویژه جوانان و علاقه‌مندان بازیگری قرار گیرد.»

محمد دشت گلی، حجت علیخانی، جلیل فرجاد، داریوش ارجمند، خانواده زنده‌یاد انوشیروان ارجمند و تعدادی دیگر از هنرمندان از جمله افرادی بودند که در این مراسم حضور پیدا کردند.

****************

کارگردانان تئاترهای خیابانی جشنواره تئاتر فجر، اجراهای خود را به دریاچه زریوار مریوان تقدیم کردند.

سوران حسینی، کارگردان نمایش «ذات انسان در طبیعت» از شهرستان مریوان که در بخش مهمان خیابانی این دوره از جشنواره حضور دارد، با اعلام این خبر گفت: «کارگردانان نمایش‌های خیابانی حاضر در جشنواره سی‌و‌سوم تئاتر فجر تصمیم گرفتند آثارشان را به زیبا‌ترین دریاچه آب شیرین ایران که متاسفانه با بحران خشک شدن روبه روست، تقدیم کنند.»

او بیان کرد: «تالاب آب شیرین زریبار یا زریوار در فاصله ۳ کیلومتری غرب شهر مریوان، در کردستان ایران و از مکان‌های دیدنی و گردشگری این استان است. این تالاب بزرگ‌ترین و زیباترین دریاچه‌ آب شیرین باختر ایران و یکی از منحصربه‌فردترین دریاچه‌های آب شیرین در جهان به شمار می‌رود و کلیه شرایط جامع یک تالاب بین‌المللی را داراست. این دریاچه توسط سازمان میراث فرهنگی فهرست میراث طبیعی ایران قرار گرفته است.»

*************

عبید رستمی می‌گوید که نمایش «کفش‌هایم را قدم بزن»، اعتراض او به عنوان یک هنرمند به شرایط نامناسب اجتماعی زنان است.

او که با نمایش «کفش‌هایم را قدم بزن» از سنندج در بخش برگزیدگان مناطق این دوره از جشنواره حضور دارد، با اشاره به این‌که وظیفه تئاتر روشنگری است، گفت: «این نمایش در مورد موقعیت سه زن در ایران، عراق و افغانستان است. در واقع وضعیت زنان نسبت به سنت، مذهب و مسائل اجتماعی را مطرح می‌کند.»

او ادامه داد: «خشونت روزافزون در کشورهای در حال توسعه و تعصاب سنتی که در مورد زنان وجود دارد، سبب به وجود آمدن شرایط اجتماعی نامناسب برای آنان شده است. این مسئله، زمینه‌ای برای اجرای این اثر شد. این نگاه برگرفته از اعتراض‌ من نسبت به این مسائل است که خواستار بیان آنها به وسیله هنر بودم. چرا که یکی از وظایف تئاتر، روشنگری و کاهش دردهای بشری است.»

رستمی با اشاره به شیوه های اجرایی بکار رفته در نمایش خاطرنشان کرد: «این نمایش در سه تابلو و توسط بازیگران متفاوت روایت می‌شود. داستان‌هایی در هم تنیده شده که مخاطب در پایان متوجه روند اتفاقات مطرح شده در آنها می‌شود.»

او افزود: «بازیگران نمایش، تحقیقات و تمرینات بسیاری برای رسیدن به نقش‌هایشان و فرهنگ حاکم بر آن مناطق داشتند. این مسئله برای آن بود تا بتوانیم به این آدم‌ها نزدیک شویم.»

این کارگردان تئاتر با تاکید بر این‌که بایستی ساختارهای مستحکم‌تری برای تئاتر کشور ایجاد شود، افزود: «جشنواره تئاتر فجر، برآیند زحمات یک‌ساله تمام هنرمندان و مسئولینی است که در حوزه تئاتر کار می‌کنند. آرزو دارم، روزی تئاتر ما دارای برنامه بلند مدت و بودجه مستقل شود و به سازمان تئاتری با ساز و کار و نظم اداری درست‌تر تبدیل شود. همچنین امیدوارم مسئولین کلان کشور و نمایندگان مجلس اهتمام بیشتری نسبت به تئاتر به خصوص در استان‌های کشور داشته باشند. در این میان ایجاد شرایط مساعد برای اجراهای عمومی اهمیت بسیاری دارد که باید امکانات نرم افزاری و سخت‌افزاری برای آن ایجاد شود.»

نمایش «کفش‌هایم را قدم بزن» نوشته و کار عبید رستمی، یکشنبه پنجم بهمن‌ماه، ساعت‌های 17:30 و 20 در تالار حافظ اجرا می‌شود. فریدون حامدی، جمشید گمیلی، کوروش احمدی، آنیتا جعفری، زهرا محمدی، دنیا گفتاری، نیما ایمان‌زاده، کاوان سالم و یکتا احمدی، بازیگران این اثرند.

*******************

ابوالفضل فرهادی می‌گوید که نمایشنامه «کسوف» نوشته ایوب آقاخانی را به دلیل اجرای آن توسط کارگردانان مختلف، با روشی متفاوت به صحنه می‌آورد.

این کارگردان که به عنوان برگزیده جشنواره‌های مناطق از شیراز با نمایش «کسوف» در این دوره از جشنواره حضور دارد، در مورد اجرای این متن گفت: «برای اولین بار این نمایشنامه را زمانی خواندم که قرار بود به عنوان پایان‌نامه دانشجویی‌ در آن بازی کنم. از آن زمان و بعد از خوانش متن، بسیار علاقمند شدم تا آن را اجرا کنم.»

او ادامه داد: «این اثر به بحرانی می‌پردازد که در سرزمین ما و کشورهای همسایه وجود دارد و هنوز هم افراد بسیاری قربانی آن یعنی خطرات مین ‌می‌شوند.»

فرهادی با اشاره به اجرای این اثر توسط کارگردانان بسیار، به ویژه خود ایوب آقاخانی، نویسنده نمایشنامه، عنوان کرد: «طبیعتاً به واسطه اجراهای متعدد این متن توسط کارگردانان مختلف، کار ما در پرداخت این نمایش سخت‌تر خواهد بود، بر این اساس تلاش کردیم تا با نگاه و اجرایی متفاوت، آن را بار دیگر به صحنه ببریم.»

این کارگردان شیرازی با اشاره به وضعیت تئاتر در استان فارس توضیح داد: «یکی از مسائل اساسی که در بزرگ‌ترین شهر و مرکز استان فارس با آن روبه‌رو هستیم، کمبود سالن‌های اجرایی است. تنها یک سالن بلک باکس وجود دارد که فعالان تئاتر باید برای اجرا در آن، ماه‌ها صبر کنند.»

ابوالفضل فرهادی افزود: «جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر برای کارگردانانی که خارج از تهران ساکن ‌هستند، از اهمیت بسیاری برخوردار است، زیرا می‌توانیم به واسطه آن کارهای‌مان را نشان دهیم و خودمان را محک بزنیم.»

نمایش «کسوف» نوشته ایوب آقاخانی و کار ابوالفضل فرهادی، یک شنبه پنجم بهمن ماه، ساعت‌های 16 و 18 در تئاتر باران اجرا می‌شود. سپیده اسد‌سنگابی، اشکان فرهادی و ابوالفضل فرهادی بازیگران این نمایش‌اند.

******************

مری پرووانس تاکید دارد در اجرای نمایش «کودک وحشی» از برخی نماها و تصاویر فیلم فرانسوا تروفو، کارگردان سرشناس فرانسوی استفاده کرده است تا سلامی و ادای دینی به او داشته باشد.

نمایش «کودک وحشی» به نویسندگی برونو کستن و کارگردانی مری پرووانس از کشور فرانسه، یکی از آثار بخش بین‌الملل جشنواره امسال است که دو بار در سالن اصلی تئاتر شهر روی صحنه رفت.

مری پرووانس، کارگردان این اثر با بیان این‌که در اجرای این نمایش از فیلم «کودک وحشی» فرانسوا تروفو، کارگردان سرشناس فرانسوی تاثیر گرفته است، گفت: «بسیار کم سن بودم که این فیلم را دیدم و خاطرات بسیار خوبی از تماشای آن در ذهن دارم. نسبت به این فیلم حس خوبی دارم و تروفو را استاد خود می‌دانم.»

او ادامه داد: «کتاب‌های بسیاری خواندم، کارهای بسیاری را در این رابطه دیدم و اطلاعات زیادی به‌دست آوردم. در اجرای این نمایش از فیلم تروفو تاثیر گرفتم و البته به معنای آن نیست که می‌خواستم اجرایی همانند کار او داشته باشم. در کارگردانی این نمایش تلاش کردم تصاویر و نماهایی از فیلم را داشته باشم و آنها را حفظ کنم.»

این کارگردان تئاتر فرانسوی با ذکر یک مثال در مورد تاثیرات گرفته شده از فیلم «کودک وحشی» تروفو بیان کرد: «صحنه‌هایی در فیلم وجود دارد که از آن‌ها استفاده کردم، مانند شمع یا نوشیدن شیر که در فیلم بسیار مهم است. در فیلم تروفو، دکتر نقش اساسی را برعهده دارد و خدمتکار در حاشیه است. این مسئله در نمایش برعکس است؛ زن خدمتکار و کارهایی که انجام می‌دهد، تاثیر بسیاری در داستان دارد. با بهره‌گیری از این تصاویر، تنها می‌خواستم به تروفو سلامی داشته باشم و ادای دین کنم.»

او در پاسخ به این سوال که چرا در صحنه‌ای از نمایش، کلمه شیر به فارسی روی تابلو نوشته می‌شود، عنوان کرد: «با نظر بازبین‌ها و به دلیل این‌که مخاطبان ما در جشنواره فجر با زبان فرانسه آشنا نبودند، ترجیح دادیم این کلمه به زبان فارسی نوشته شود. از سوی دیگر این کلمه به گونه‌ای نوشته می‌شود که شبیه پرنده است و من آن را دوست داشتم.»

پرووانس در مورد این‌که چرا در اجرا از زیر نویس فارسی استفاده نکرده است، توضیح داد: « اوایل ماه دسامبر (آذر ماه) از حضورمان در جشنواره تئاتر فجر اطلاع پیدا کردیم، از سوی دیگر تا دوشنبه هفته گذشته همین نمایش را در فرانسه به صحنه داشتیم و فرصت کافی پیدا نکردیم تا بتوانیم چنین کاری را انجام دهیم. این را نیز باید بگویم که من اولین تجربه حضورم را در یک جشنواره بین‌المللی پشت سر می‌گذارم و خیلی به این موضوع فکر نکرده بودم. قطعاً در اجراهای دیگری که در چنین جشنواره‌هایی خواهم داشت، این مسئله را در نظر خواهم گرفت. این برای من تجربه بود.»

او افزود: «برای جبران نداشتن زیر نویس و ترجمه هم زمان دیالوگ‌ها، سعی کردم با ارائه خلاصه‌ای از داستان و آن‌چه در ذهن داشتم، مخاطبان را در جریان کلی نمایش قرار دهم. همچنین در اجرای دوم در شامگاه جمعه از اکت‌های بیشتری به جای دیالوگ استفاده کردم.»

این کارگردان، استفاده از نور کم و محدود را یکی از انتخاب‌های خودش در اجرای این اثر دانست و اظهار کرد: «در طراحی صحنه نمایش سعی کردم کاری انجام دهم که بستر اجرای حرکت بازیگران را ایجاد کند. من خیلی نور و رنگ را دوست ندارم و با مشورت تکنسین نورپردازی تصمیم گرفتیم، نورهایی از اطراف به صحنه بتابد و قسمتی از صورت بازیگران در سایه قرار بگیرد. این اتفاق، حس مرموزی را به وجود می‌آورد که باعث می‌شود تماشاگران بخواهند آن را درک و کشف کنند.»

مری پرووانس در واکنش به استقبال تماشاگران ایرانی از این نمایش گفت: «من از حضور تماشاگران در سالن اصلی تئاتر شهر واقعاً هیجان زده شدم. با توجه به اینکه بسیاری از مخاطبان، متوجه زبان اجرا نبودند و حتی کودکانی در سالن حضور داشتند، در سکوت و دقت به تماشای نمایش نشستند، تنها چند نفر سالن را ترک کردند که این برای من بسیار مهم بود.»

******************

چیستا یثربی اعتقاد دارد در جشنواره تئاتر فجر باید نوآوری داشت و کارهای عجیب انجام داد.

او که نمایش «فقط به خاطر من» را روز یک‌شنبه پنجم بهمن در بخش تازه‌های تئاتر این دوره از جشنواره روی صحنه می‌برد، درباره داستان و موضوع این نمایش گفت: «این اثر درباره هویت از دست رفته انسان‌ها و تلاش هر فرد برای به دست آوردن هویت شخصی خود از طریق یک زندگی پویا و خلاق است؛ چراکه خلاقیت هر فرد در زندگی، او را به هویت واقعی اش می‌رساند.»

او ادامه داد: «همچنین این نمایش درباره عشق‌ها، آرزو ها و حسرت‌های مشترک میان آدم هاست. عشق‌هایی که کم‌تر درباره آن صحبت شده است. از سوی دیگر، شامل آرزوها و حسرت‌هاست. مسائلی مشترک که همه بر اساس آن، تلاش می‌کنند در یاد هم بمانند و خاطرات خوب با یکدیگر بسازند. «فقط به خاطر من»، نمایشی روانشناسی اجتماعی است که در سبک رئال جادویی اجرا می‌شود.»

یثربی در مورد حضورش در بخش تازه‌های تئاتر جشنواره تئاتر فجر اظهار کرد: «یکی از قدیمی‌ترین کارگردانان این بخش هستم. معتقدم باید جشنواره فجر نوآوری داشت و کارهای عجیب انجام داد. این اتفاقی است که در اجرای عمومی چندان امکان‌پذیر نیست. تئاتر فجر را همیشه به دلیل نوگرایی، تجربه گرایی و خاص بودن کارها دوست دارم. البته فجر موقعیت خوبی برای جوان‌تر‌هاست. خود من هم در جوانی توسط جشنواره تئاتر فجر معرفی شدم.»

این کارگردان تئاتر افزود: «به بخش تولیدات تازه تئاتر علاقمندم، چون با جنگیدن به‌دست می‌آید. شما طی دو ماه باید کاری را به صحنه ببرید که هیچ چیز آن مشخص نیست و با چالش‌های زیادی روبرو می‌شوید. تئاتر رنج دارد و در این میان زحمت جشنواره فجر از همه بیشتر است.»

چیستا یثربی در پایان سخنانش تاکید کرد: «من اهل تئاترم. تئاتر هر جا که وجود داشته باشد، فرهنگ هم با خود به همراه می‌آورد. معتقدم هر جا که حرف از تئاتر باشد، باید آستین بالا زد و رفت. اما در مقابل، مسئولین نیز وظیفه دارند که حمایت مالی از هنرمندان داشته باشند و امنیت شغلی برای‌شان ایجاد کنند. ما اهالی تئاتر خواستار بازگشت قرارداد تیپ به تئاتر هستیم.»

45503