آغاز دهه بین المللی مردمان آفریقایی تبار

از اول ژانویه 2015 دهه بین المللی مردمان آفریقائی تبار آغاز می شود. مجمع عمومی سازمان ملل متحد با صدور قطعنامه 237/68 مورخ 23 دسامبر 2013 تصمیم گرفت تا دهه ای را بعنوان دهه بین المللی مردمان آفریقائی تبار اعلام کند. این دهه از اول ژانویه 2015 آغاز و تا 31 دسامبر 2024 ادامه خواهد داشت. شعار این دهه به این گونه اعلام شده است: مردمان آفریقائی تبار، شناسائی، عدالت و توسعه. هدف از اعلام این دهه ایجاد توجه بین المللی به وضعیت آفریقائی تبارها و پیگیری برنامه هائی برای بهبود وضعیت آنها و رفع تبعیض و نابرابری نسبت به این مردمان است. هدف دیگر این دهه شناسائی نقش آفریقائی تبارها در توسعه کشورهای میزبان و پذیرش هرچه بیشتر آنها در جامعه بعنوان افرادی برابر و دارای کرامت است. قطعنامه مجمع عمومی سازمان ملل موارد ذیل را بعنوان اهداف دهه بین المللی مردمان آفریقائی تبار برشمرده است:

-    تقویت عمل و همکاری ملی، منطقه ای و بین المللی در ارتباط با برخورداری کامل مردمان آفریقائی تبار از حقوق اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و مدنی و مشارکت کامل و برابر آنها در همه شئون جامعه
-    تقویت شناخت و آگاهی و نیز احترام نسبت به میراث متنوع، فرهنگ و مشارکت آفریقائی تبارها در توسعه جوامع
-    ایجاد و تقویت چارچوب های حقوقی ملی، منطقه ای و بین المللی بر اساس اعلامیه و برنامه عمل دوربان (سند نهائی کنفرانس جهانی مبارزه با نژادپرستی، تبعیض نژادی و بیگانه ستیزی) و نیز کنوانسیون بین المللی رفع کلیه اشکال تبعیض نژادی و تضمین اجرای کامل آنها
 
آفریقائی تبارها اصطلاحا به افرادی گفته می شود که اصالتا و عمدتا از مرکز و غرب آفریقا هستند و اجداد آنها در جریان تجارت برده بین 1500 تا 1900 میلادی به قاره آمریکا و اروپا برده شدند. در همان سالها تعدادی نیز بعنوان برده از شرق آفریقا به خاورمیانه تجارت شدند. امروزه این مفهوم در تعریف وسیع تری مورد استفاده قرار می گیرد و شامل کلیه آفریقائی تبارهائی می شود که به هر دلیلی به سایر کشورها مهاجرت کرده اند. اتحادیه آفریقا تعریفی از مفهوم مردمان آفریقائی تبار ارائه نداده است اما بر اساس تعریفی که این اتحادیه از عبارت African Diaspora  ارائه داده، این گروه شامل همه افراد دارای ریشه آفریقائی می شود که در خارج از قاره آفریقا زندگی می کنند، صرفنظر از وضعیت تابعیت و ملیتشان.

در حال حاضر 13 درصد ساکنان آمریکا (حدود 42 میلیون نفر) آفریقائی تبار هستند. هشت درصد مردم فرانسه، سه درصد مردم انگلیس و سه درصد مردم هلند آفریقائی تبار هستند. در برزیل حدود 50 درصد مردم آفریقائی تبار هستند (شامل 7 درصد سیاه پوست و 43 درصد دونژاده). در کارائیب اکثریت با آفریقائی تبارها است. برای مثال در کشورهائی از قبیل باهاماس، هائیتی، جمهوری دومینیکن، جامائیکا، و باربادوس بیش از هشتاد درصد ساکنان آفریقائی تبار هستند.

 مردمان آفریقائی تبار طی قرنهای متمادی قربانی تبعیض و نابرابری و محرومیت و نیز برخوردهای نژادپرستانه در کشورهای میزبان بوده اند. امروزه نیز این گروه جزء گروههای محروم در جوامع خود محسوب میشوند. منشاء بسیاری از این مشکلات به برده داری و تجارت برده بر می گردد. این پدیده باعث عقب افتادگی آفریقا و نیز آفریقائی تبارها از یک سو و توسعه و پیشرفت اروپا و آمریکا از سوی دیگر شد. جریان عمده تجارت برده ابتدا به سمت اروپا بود اما هنگامیکه قاره آمریکا در 1492 کشف شد، اروپائیان دریافتند که بردگان آفریقائی افراد مناسب تری نسبت به بومیان آمریکا برای کار در شرایط آب و هوائی گرم هستند و بدین ترتیب تجارت برده به مرحله فرا آتلانتیک وارد شد.

بردگان به سرعت به قاره آمریکا منتقل شدند و خرید و فروش برده به یک تجارت پرسود تبدیل شد. از مجموع 14 میلیون آفریقائی که به قاره آمریکا تجارت شدند 7 میلیون نفر به این قاره رسیدند و نیمی از آنان در اقیانوس جان خود را از دست دادند. از همان ابتدا آفریقائی تبارها با تبعیض و محرومیت روبرو بودند و ذهنیت نامساعدی در میان سفید پوستان در مورد آفریقا و آفریقائی تبارها شکل داده شد. تلاش بر این بود که سیاه پوستان از کرامت انسانی محروم گردند و به وضعیت موجود خود اعلام رضایت نمایند.

با پایان جنگهای داخلی آمریکا و صدور اعلامیه رهائی (Emancipation Proclamation) اگر چه سیاه پوستان در ظاهر موقعیت شهروندی را به دست آوردند اما وضعیت اجتماعی و اقتصادی آنها تغییر پیدا نکرد. بسیاری از سفید پوستان جنوب که در جنگهای داخلی شکست خورده بودند حاضر نبودند سیاهان را بعنوان شهروندان معمولی بپذیرند و بدلایل مختلف تلاش نمودند تا فضای نفرت انگیزی را علیه آنها در جامعه ایجاد نمایند.

انجمن هائی از قبیل KU Klux Klun و "شورای شهروندان سفیدپوست" با هدف جلوگیری از اعطای حقوق شهروندی به سیاهان و ارتقاء جایگاه اجتماعی آنها تشکیل شدند و دست به اقدامات غیرانسانی متعددی از جمله سوزاندن سیاهان زدند. در مناطق جنوب قوانینی از قبیل Black Codes و Jim Crow وضع شد که هدف از آن محروم سازی سیاهان از حقوقشان و برقراری مجدد نظام ارباب و رعیتی بود. سیستم "جدا اما برابر" (Separate but Equal)که از سال 1896 در جنوب آمریکا برقرار شد باعث جداسازی سیاهان از سفید پوستها در همه جا از جمله مدارس، کلیساها و رستورانها شد.

در پایان عصر برده داری آفریقائی تبارهائی که به اروپا و آمریکا برده شده بودند، مانند گروههای رها شده بودند. آنها بطور کامل از منابع مالی، آموزش، سرپناه، و مهمتر از همه از زمین محروم بودند و این وضعیت، آینده اقتصادی و اجتماعی این گروهها را شکل داد. مالکیت زمین در انحصار عده ای معدود بود که قبلا با استفاده از بردگان به منافع سرشار می رسیدند و با پایان برده داری، میلیون ها آفریقائی تبار که اکنون از بردگی رهائی یافته بودند به جمع مردم محروم از زمین اضافه شدند و این درحالی بود که زمینداران بابت آزادی بردگان غرامت دریافت می کردند. برای مثال در کشورهای آنگلوفون کارائیب حدود 20 میلیون پوند به برده داران پرداخت شد که این مبلغ با معادل سازی برابر با 200 میلیارد دلار امروز است.

این پول معادل 40 درصد بودجه عمومی کشور انگلیس در سال 1834 بود. علیرغم استقلال کشورهای کارائیب و رهائی آنها از برده داری و تلاش برای توسعه و صنعتی شدن، هنوز کشورهای این منطقه با میراث اقتصادی دوران برده داری گریبانگیر هستند و از شرایط توسعه نیافتگی رنج می برند. این کشورها هنوز صادر کننده مواد اولیه به کشورهای صنعتی هستند و از این رو نسبت به شرایط اقتصاد جهانی بسیار آسیب پذیرند.

بحران اقتصادی که از سال 2008 میلادی آغاز شد آثار نامطلوبی بر اقتصاد کشورهای حوزه کارائیب داشت. کاهش تقاضا برای منابع طبیعی باعث کاهش در آمد کشورهای کارائیب شده است. برای مثال بخش معدن در کشور جامائیکا در سال 2013 شصت و هفت درصد کاهش صادرات داشته، بخش تولید در ترینیداد و توباگو 11 درصد و در باربادوس 7 درصد کاهش داشته است. کاهش تقاضا در کشورهای صنعتی باعث گردیده تا از سال 2008 تا کنون 54 درصد صادرات کشورهای کارائیب کاهش یابد. از سوی دیگر بعلت کاهش توریسم بیش از دویست هزار نفر در کشورهای کارائیب بیکار شده اند. بر اساس گزارش منتشر شده از سوی یونیسف و کمیسیون اقتصادی آمریکای لاتین و کارائیب در 5 کشور این منطقه که آمار قابل دسترسی وجود داشته است از هر سه کودک آفریقائی تبار دو کودک در فقر و یک کودک در فقر مطلق زندگی می کنند.

اما محرومیت و فقر آفریقائی تبارها محدود به کشورهای حوزه کارائیب و آمریکای لاتین نیست. این گروه در کشورهای اروپائی و آمریکای شمالی به اشکال نهادینه شده ای در معرض تبعیض و برخوردهای نژادپرستانه هستند.
در آمریکا بر اساس آخرین گزارش دفتر آمار متوسط در آمد افراد سفید پوست دارای تحصیلات دبیرستانی 36539 دلار بوده است. این رقم برای افراد سیاه پوست 24669 دلار بوده است. این بدان معنا است که میزان در آمد افراد سیاه پوست تنها دو سوم میزان در آمد افراد سفید پوست است. بر اساس روندهای جاری اقتصادی خصوصا محدود تر شدن بخش خدمات در اقتصاد، این نسبت در این سالها رو به بهبود نمی باشد. بر اساس آمار جولای 2013 نرخ بیکاری در میان سیاه پوستان آمریکا نه و چهاردهم درصد بوده در حالیکه این نرخ برای سفیدپوستان پنج و چهاردهم درصد است.

بسیاری از سیاه پوستان ساکن آمریکا هنوز احساس می کنند مورد تبعیض واقع می شوند. سیاه پوستان با مشکلاتی از قبیل فقر، بیکاری و محرومیت از مسکن مواجه هستند. اگر چه امروزه سیاست جدائی سازی اعمال نمی شود اما سیاه پوستان هنوز بر این باورند که در اماکن عمومی با آنها برخورد محترمانه ای صورت نمی گیرد و سفیدپوستان از معاشرت با آنها و ورود آنها به رستورانها و سایر اماکن عمومی احساس مطلوبی ندارند. این بدین معنا است که بلحاظ فرهنگی هنوز ریشه های گرایش های نژادپرستانه از اذهان مردم پاک نشده است. در حال حاضر تلاش اصلی برای رفع تبعیض از سوی جوامع سیاه پوست صورت می گیرد و سفید پوستها در این زمینه چندان احساس وظیفه و مسئولیت نمی کنند. بر اساس نظر سنجی که در آمریکا صورت گرفته 70 درصد جمهوریخواهان و 43 درصد دمکراتها معتقدند که دولت نباید هیچ اقدام خاصی برای بهبود وضعیت اقلیتهای سیاه پوست انجام دهد و این وظیفه خود اقلیتها است که شرایط خود را بهبود ببخشند.

آفریقائی تبارها در اروپا نیز از مشکلات مشابهی رنج می برند. اقلیتهای نژادی خصوصا سیاه پوستان در شاخص های اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و آموزشی از مطلوبیت مناسبی برخوردار نیستند. تفاوت اشتغال میان سفیدپوستان و سیاه پوستان در اروپا افزایش یافته است. برای مثال در فنلاند و بلژیک میزان بیکاری آفریقائی تبارها سه برابر میزان بیکاری سایر مردم است. در اسپانیا میزان بیکاری آفریقائی تبارها دو برابر میزان بیکاری سایر مردم است. گزارشهای منتشره نشان می دهد که در استخدام نیروها اصل و نسب افراد متقاضی همچنان مورد توجه قرار می گیرد. در انگلستان افرادی که دارای اسامی خارجی هستند به میزان یک سوم افراد دارای اسامی بریتانیائی شانس انتخاب شدن در استخدام ها را دارند. حتی در محیط های کار اقلیتهای نژادی از برخوردهای نژادپرستانه شکایت دارند. این رفتارها در شرایطی اتفاق می افتد که اتحادیه اروپا مقرراتی در زمینه ممنوعیت تبعیض در اشتغال تصویب کرده است. سیاه پوستان با موانع جدی برای احقاق حقوق خود مواجه هستند. مشکل اثبات وقوع تبعیض، عدم اعتماد به سیستم های قضائی، عدم آگاهی نسبت به سازوکارهای حمایتی و طولانی بودن فرآیند های قضائی از جمله مسائلی هستند که مراجعه اقلیتهای نژادی به محاکم برای احقاق حقوق خود را با دشواری مواجه می کند.

اعلام دهه بین المللی مردمان آفریقائی تبار تلاشی است از سوی جامعه بین المللی برای غالب شدن بر مشکلات ریشه دار ناشی از نژادپرستی و نیز کاهش میراث نامطلوب برجای مانده از دوران تجارت برده. اعلام این دهه نشان می دهد که علیرغم دو کنفرانس بزرگ بین المللی در سالهای اخیر یعنی کنفرانس دوربان در خصوص مبارزه با نژادپرستی، تبعیض نژادی و بیگانه ستیزی و کنفرانس ژنو برای بازنگری دوربان هنوز مردمان آفریقائی تبار در آمریکا و اروپا فاصله زیادی از وضعیت مطلوب اجتماعی، اقتصادی و سیاسی دارند.

قرار بر این است که در دهه بین المللی مردمان آفریقائی تبار یک هم افزائی بین المللی برای از بین بردن ریشه های تبعیض و نابرابری و حمایت از آفریقائی تبارها صورت پذیرد. در مجموعه فعالیتهای پیش بینی شده برای این دهه رابطه مستقیمی میان فقر و تبعیض برقرار شده است. همچنین نژادپرستی نهادینه و ساختاری در جوامع بعنوان عامل محدود کننده سطح پیشرفت اجتماعی، اقتصادی و سیاسی مردمان آفریقائی تبار معرفی شده است. در برنامه عمل دهه، دولتها تشویق شده اند تا قدمهای ملموسی برای رفع نابرابری ها بردارند. این اقدامات شامل بازنگری در سیاست هائی است که آثار منفی بر وضعیت اقلیتهای نژادی داشته است.

شعار دهه بین المللی مردمان آفریقائی تبار (شناسائی، عدالت و توسعه) بگونه ای انتخاب شده است که به اهداف این دهه کمک کند. منظور از شناسائی(Recognition) این است که دولتها ابتدائا نسبت به مشکلات مردم آفریقائی تبار اذعان پیدا کنند. کشورها تنها در صورتی می توانند با نابرابری مقابله کنند که نسبت به وجود تبعیض اذعان داشته باشند. شناسائی همچنین به معنی پذیرش هویت های گوناگون آفریقائی تبارها و احترام به فرهنگ آنان  است. عدالت(Justice) بیش از هر چیز بر این نکته تاکید دارد که مرتکبین اقدامات نژادپرستانه باید مورد مجازات قرار گیرند و بدین منظور لازم است دسترسی برابر برای افراد آفریقائی تبار به محاکم قضائی وجود داشته باشد. منظور از توسعه(Development) نیز بهبود شرایط زندگی مردمان آفریقائی تبار و برخورداری مساوی آنها از فرصتهای اقتصادی و اجتماعی و سیاسی و توزیع برابر منافع بدون هر گونه تبعیض است. 

همزمان با دهه بین المللی مردمان آفریقائی تبار، اتحادیه آفریقا نیز با نگاهی نو به این موضوع تلاشهای نوینی را برای ارتقاء جایگاه مردمان آفریقائی تبار آغاز کرده است. برگزاری نخستین اجلاس جهانی آفریقائی تبارها در سال 2012 در آفریقای جنوبی تلاشی بود برای ایجام همبستگی و ارتباط قوی تر میان آفریقائیان ساکن سایر کشورها با سرزمین مادریشان و نیز تقویت هویت و خودباوری آنها بمنظور تداوم تلاش برای احیای کرامت انسانی و کسب شان مناسب در حیاط اقتصادی، اجتماعی و سیاسی کشورهای میزبان.

49261