شوری: دکترین نظامی جدید روسیه می تواند بحران 2008 گرجستان را تکرار کند

سعید جعفری پویا - دکترین نظامی جدید روسیه اعلام شد. طرحی که طی آن ناتو به عنوان تهدید نخست فدراسیون روسیه معرفی‌شده بود. همین مسئله با همراهی بحران‌هایی که طی یک سال اخیر حول مناقشه اوکراین پدید آمده بود موجب شد تا ناتو و کشورهای غربی با نگرانی بیشتری نسبت به راهبرد نظامی تازه روسیه واکنش نشان دهند و حتی برخی آن را تلاشی برای برهم زدن نظم منطقه‌ای و جهانی ارزیابی کنند. طرح موضوع دیپلماسی پیش‌دستانه و بازدارنده باعث شده تا ناظران امور نظامی و سیاسی احتمال اقدام نظامی دیگری از سوی کرملین را دور از انتظار ندانند. دکتر محمود شوری در گفتگو با خبر آنلاین تأکید می‌کند که دست‌کم در کوتاه‌مدت چشم‌انداز روشنی برای بهبود روابط غرب و روسیه دیده نمی‌شود. ضمن اینکه موضوع دیپلماسی بازدارنده کرملین می‌تواند جهان را نگران تکرار حوادث گرجستان 2008 نماید. در ادامه مشروح گفتگوی خبر آنلاین با کارشناس مسائل اوراسیا را می‌خوانید.

 مسکو در دکترین نظامی جدیدی که منتشر کرده ناتو را خطر و تهدید اصلی خود معرفی کرده است. این موضوع تا چه اندازه برگرفته از تحولات اخیر در اوکراین و همچنین تصویب پارلمان اوکراین در خصوص خروج این کشور از موضع بی‌طرفی است؟

در خصوص دکترین نظامی جدید روسیه که فقط بخش‌هایی از آن منتشرشده باید اشاره کرد که این تنها یک تجدیدنظر و روزآمد کردن دکترین نظامی پیشین است و خیلی به لحاظ محتوایی و همچنین از نظر ابعاد مسئله تغییری نکرده و بیشتر با توجه به شرایط روز و مسائلی که در این زمانه مطرح است، اقدام به به‌روزرسانی دکترین شده است. با توجه به اینکه در یک سال گذشته روسیه با مسئله اوکراین مواجه بوده و مهم‌ترین نگرانی مسکو در اوکراین، عضویت احتمالی اوکراین در ناتو بوده است. این کابوس کرملین چند روز گذشته بیش‌ازپیش روسیه را نگران کرده چراکه پارلمان اوکراین موضع بی‌طرفی خود را لغو کرد و به نوعی برای پیوستن به ناتو اعلام آمادگی کرد. با توجه به اینکه موضوع گسترش به شرق و نزدیکی به مرزهای روسیه مهم‌ترین مسئله‌ای است که طی یک سال و نیم اخیر  از سوی سران ناتو و کشورهای غربی مطرح شده هرچند مسئله تازه‌ای نیست اما با عنایت به تحولات اخیر قدری جدی‌تر از قبل موردتوجه قرارگرفته است. روسیه پیش‌تر و در  بحران 2008 گرجستان هم نشان داد که در مقابل تهدیداتی که احساس کند کوتاه نخواهد آمد.

بحث دیپلماسی بازدارنده‌ای که در دکترین نظامی جدید روسیه به آن پرداخته‌شده است، قدری موجبات نگرانی کشورهای غربی را برانگیخته است. این می‌تواند به این معنا باشد که کرملین بازهم اقدامی پیش‌دستانه انجام دهد؟

البته این موضوع جدید نیست و در عین حال مقامات روسی معتقدند که روح دفاعی دکترین همچنان حفظ شده و آن‌ها بیشتر به فکر دفاع از خود هستند و راهبردهای تهاجمی را در دستور کار خود ندارند. منتهی موضوعی که موردتوجه است مسئله گسترش ناتو به شرق و تحت فشار قرار دادن روسیه باعث شده تا مقامات کرملین قدری نگران شوند و ترتیبات لازم را برای دفع اقدامات و تهدیدات احتمالی غرب مدنظر قرار دهند. همان‌طور که اشاره کردم در بحران 2008 هم روسیه چنین رویکردی را از خود بروز داد و حتی دست به اقدام نظامی هم زد. در نتیجه در بحران‌هایی که مسکو دخالت نظامی را حق خود بداند از این مسئله دریغ نخواهد کرد.

واکنش ناتو به این دکترین را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ سخنگوی این سازمان در واکنش به این طرح آن را نوعی تلاش برای برهم زدن نظام جهان و منطقه ارزیابی کرده است.

واکنش ناتو و همچنین آمریکا به این موضوع دوگانه بوده است. از یکسو از اینکه روسیه آن‌ها را تهدید اصلی معرفی کرده احساس نگرانی کردند و تأکید کردند می‌توان به عنوان محوری برای همکاری مسائل مهم بین‌المللی، تروریسم و همچنین موضوع سلاح‌های کشتارجمعی میان طرفین باشد. در نتیجه من بر این باورم کشورهای غربی سعی کردند موضع همراه با احتیاطی در قبال این سیاست روسیه در پیش بگیرند و با عنایت به رفتارهای پسین مسکو به تدوین استراتژی در مقابل آن همت گمارند.

با این تفاسیر چشم‌انداز احتمالی مراودات غرب و روسیه را چگونه می‌بینید؟ آیا دریچه‌ای برای امیدواری بهبود روابط وجود دارد؟

واقعیت امر این است که چشم‌انداز روشنی برای همکاری میان روسیه با ناتو و غرب وجود ندارد. علی‌رغم اینکه در چند هفته اخیر مقامات ناتو ابراز علاقه کردند شورایی که برای همکاری میان روسیه و ناتو فعال بود و پس از اتفاقات اوکراین غیرفعال شده بود، مجدداً در دستور کار قرار گیرد، ولی مسکو در پاسخ اظهار داشت که فعلاً ضرورتی برای احیای آن شورا نمی‌بیند. طبیعتاً وجود چنین شورایی می‌توانست به برطرف شدن سوء تفاهمات کمک کند. اما با غیرفعال شدن آن خیلی نمی‌توان به آینده روابط امیدوار بود. بنابراین به نظر می‌رسد با توجه به اوضاعی که امروز دیده می‌شود دست‌کم در کوتاه‌مدت امیدی برای بهبود روابط وجود ندارد و مشکلات و اختلافات به اندازه‌ای زیاد است که طرفین نمی‌توانند به یکدیگر نزدیک شوند.

 30849