خاتمی: دانشجویان و دانشگاهیان تلاش مضاعف کنند تا عقب‌ماندگی تاریخی در کسب دانش جبران شود

رییس‌جمهور پیشین کشور خاطرنشان کرد: دانشجویان و دانشگاهیان کشور باید تلاش مضاعف کنند تا عقب‌ماندگی تاریخی ما در کسب دانش جبران شود.

به گزارش گروه دریافت خبر خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، حجت الاسلام والمسلمین سیدمحمدخاتمی در بخشی از سخنانش در دیدار نمایندگان 70 تشکل دانشجویی سراسر کشور از دانشگاه‌های دولتی و آزاد اسلامی، با اشاره به رحلت پیامبر عظیم الشان اسلام (ص) بیان کرد: این روزها در میان همه مظلومان عالم و جهان، پیامبر اکرم (ص) مظلوم‌ترین است و آیین او مظلوم‌ترین است؛ اسلامی که او آورد به صورت دگرگونه‌ای عرضه می‌شود چرا که در تاریخ انحرافاتی بزرگ ایجاد شد.

او افزود: در روزگار ما اسلام – که برای آزادی انسان، سربلندی او و کنده شدن انسان از زمین بدون ترک زمین آمده بود و اسلامی که برای عدالت به معنای عام کلمه آمده بود و اسلامی که هدف بعثت پیامبرش به گفته خود آن بزرگوار، تتمیم مکارم اخلاق بود - به گونه‌ای دیگر عرضه می‌شود؛ اسلام خشن، اسلام کشتار، اسلام سرکوب و اسلامی که برای انسان ارزش قایل نیست و توهمات تنگ و تاریک عده‌ای قدرت طلب یا واپس‌گرا به عنوان اسلام عرضه می‌شود و بهترین زمینه را برای اسلام‌هراسی در دنیا از سوی قدرت‌های بزرگی فراهم می‌کند که منافع خود را در سلطه بر ملت‌ها و کشورهای دیگر تعریف کرده‌اند.

خاتمی هم‌چنین با اشاره به ایام شهادت نوادگان پیامبر اسلام (ص)، نام امام حسن (ع) را یادآور صلح در عین پافشاری بر ارزش‌ها و معیارهای انسانی خواند و مکتب امام رضا (ع) را دانشگاهی بزرگ برای انسان و اسلام نامید و ابراز خوشحالی کرد که در این هنگامه در جمع دانشجویانی است که در پی کسب دانش هستند و اسلام را منشا عزت جامعه می‌خواهند و می‌کوشند از چهره رحمانی اسلام در برابر چهره انحرافی و خشنی - که در منطقه عرضه می‌شود - دفاع کنند.

وی در این جمع به تشکیل جمهوری اسلامی که از متن انقلاب اسلامی برآمده است، اشاره کرد و گفت: جمهوری اسلامی مورد نظر انقلاب اسلامی و امام؛ به مردم، رأی مردم، حرمت و حقوق مردم احترام می‌گذارد و در عین حال که می‌خواهد مردم آزاد باشند و مملکت پیشرفته باشد، می‌خواهد از ارزش‌هایی که زندگی را لطیف و پیش‌رو می‌کند نیز برخوردار کند. ارزش‌هایی که فقدان آن در دنیای امروز مشکلات فراوانی را ایجاد کرده است.

رییس‌جمهور پیشین کشور با اشاره به این که اولین و مهم‌ترین رسالت دانشجو کسب دانش و مهارت است، دانشجویان را به عمیق‌تر شدن و ژرف‌اندیشی درباره جایگاه خود و این که از کجا آمده‌اند و به کجا می‌روند، دعوت کرد و ادامه داد: دانشگاه، خانه دانش و کانون دانش، پژوهش، اندیشیدن و نوآوری است. امروز چرخ‌های جامعه پیشرفته و پیچیده بشری در عرصه اقتصاد، سیاست و فرهنگ بر مدار دانش می‌چرخد و دانشجو قلب دانشگاه است و اولین و مهم‌ترین رسالت دانشجو کسب دانش و مهارت است برای این که زندگی را برای خود و جامعه‌اش بهبود ببخشد.

او دانش و آگاهی را در دنیای امروز پایه و مایه قدرت دانست و اظهار کرد: اگر روزگاری ثروت، نیروی نظامی و همبستگی‌های قبیله‌یی مایه قدرت بود، امروز پایه قدرت جوامع به دانش است، یعنی قدرت آن‌ها بر مبنای کسب دانش و توان آن‌ها در به کار بردن اطلاعات، در راه بردن جامعه ارزیابی می‌شود. این دانش است که در کسب ثروت در دنیا تحول ایجاد کرده است و بر پایه همین دانش است که امروز بشر مجهز به ابزارهای مجهز و مهیب نظامی شده است.

خاتمی گفت: دانش هم گرداننده چرخ‌های زندگی است و هم پایه و مایه قدرت در روزگار ماست. بنابراین مهم‌ترین رسالت دانشجو و دانشگاه، تلاش برای به دست آوردن دانش است و باید در دانش خود روزآمد باشد و مهارت‌های دانش بنیادی که برای ارتقای سطح زندگی جامعه و بهبود آن لازم است را به دست آورد و در این راه ما باید تلاش مضاعفی داشته باشیم، زیرا به علل مختلف دچار عقب ماندگی هستیم.

وی با یادآوری این که روزگاری جهان اسلام و ایران، کانون آگاهی و دانش بوده است افزود: گرچه ماهیت آن دانش با دانش امروز متفاوت است، اما دنیای اسلام به ویژه ایران یکی از کانون‌های دانش بوده است و امروز ما خیلی از آن روزها فاصله داریم و جهان نیز از آن روزها فاصله گرفته است. امروز دانش در جای دیگری تولید می‌شود و ما حتی توان مصرف کنندگی دانش تولید شده در دنیا را کم داریم.

خاتمی تاکید کرد: دانشجویان و دانشگاهیان تلاش مضاعف کنند تا عقب ماندگی تاریخی ما در کسب دانش جبران شود و در دنیای رقابتی امروز با قدرت‌های موجود رقابت کنند.

او با این توضیح که منظورش از دانش، دانش جدید science است گفت: دستاوردهای دانش جدید اگر نگوییم زاده تمدن جدید است لااقل در سایه تمدن جدید است که دانش جدید science رشد می‌کند و جا را برای دیگر معرفت‌ها تنگ می‌کند و البته دستاوردهای بزرگ زیادی داشته است و ما نیز نیازمند آن دستاوردهای بزرگ و مهم هستیم. اما به شما دانشجوی ایرانی، شمایی که گذشته‌ای متفاوت با گذشته دنیای مدرن دارید و شما که اکثرتان به آیین اسلام وابسته‌اید، تذکری می‌دهم که در شناخت هویت‌تان اهمیت دارد؛ هویتی که متاسفانه گم کرده‌ایم و لااقل سرگشته‌ایم؛ توجه داشته باشید که این دانش جدید همه مشکل را حل نمی‌کند بلکه مشکلاتی نیز ایجاد می‌کند.

خاتمی با اشاره به قرن هجدهم و اصالت علم و در ادامه تقسیم‌بندی تاریخ بشر از نگاه پیشوای پوزیتیویسم به دوران اسطوره (که دین در این دوره بود)، دوران فلسفه و دوران علم توضیح داد: آن چه او می‌گفت این بود که الان دوران علم است و برپایه این علم است که باید زندگی را ساخت و بهشت موعود ادیان را در زمین ایجاد کرد. حتی در برابر ادیان الهی چیزی به نام دین انسانیت مطرح کرد و هدف، انسان زمینی و سعادت او برخورداری بیش‌تر از مزایای زندگی مادی بود. از آن دوران خیلی گذشته است و حتی ژرف اندیشان غربی، امروز دیدگاه‌های آگوست کنت را سطحی و بی‌بنیاد می‌دانند. دورانی که می‌پنداشتند علم همه مشکلات را می‌تواند حل کند و بهشت برای انسان ایجاد کند، گذشته است به ویژه آن که تمدن جدید که مبتنی بر علم است در دورن و بیرون مرزهای خود مشکلات متعددی را ایجاد کرده است.

وی توضیح داد: شما استعمار را می‌بینید که حاملان علم و آن‌ها که قدرت علمی بیش‌تر داشتند، ایجاد کردند و در کشورها دخالت کردند و منابع آن‌ها را به غارت بردند و در برخی کشورها اگر توانستند حکومت‌های فاسد را به عنوان ابزار خود انتخاب کردند و اگر نتوانستند با کودتا و براندازی، حکومت‌های مستبدِ ظالمِ فاسد را ایجاد کردند و علاوه بر بردن منابع مادی آن‌ها، ملت‌ها را تحقیر کردند و درون مرزهای خود با وجود دستاوردهای زیاد اما با مشکلات فراوانی به ویژه مشکلات روانی روبه‌رو شدند و این را من نمی‌گویم بلکه خود بزرگان و اندیشمندان غرب متوجه این بحران شدند. امروز از این که دانش جدید بتواند پاسخگوی همه مشکلات باشد مورد نفی قرار گرفته است.

رییس‌جمهور پیشین ایران با یادآوری این که فکر نکنیم همه آگاهی‌های معتبر در دانش جدید است گفت: ما در سنت فکری خود از عقل سخن می‌گوییم و نیز از منبعی که آفریننده عقل است در حالی که آن دانش امروز عمدتا زاده بخش و رویه‌ای از عقل است که به عقل ابزاری معروف شده است. ما علاوه بر این که باید عقل ابزاری و دانش را داشته باشیم اما باید بدانیم که مقامی گسترده‌تر برای عقل قائلیم و هیچ چیز نمی تواند خلایی که فقدان دین در زندگی انسان ایجاد می کند را پر کند و فلاکت هایی که به خاطر فقدان بینش و گرایش دینی و اتصال به منبعی که عقل و عشق و عاطفه را آفریده است، ایجاد می شود را باید مورد توجه قرار دهیم.

او ادامه داد: ممکن است این پرسش در ذهن شما ایجاد شود که به نام دین نیز خیلی ستم شده و مسایل غلط توجیه شده است؛ چه بسا حکومت های جباری که توجیه دینی شده اند؛ چه بسا دین فقط در ظواهر خلاصه شده و از روح دین غفلت شده است، این نشانه آن است که به خود دین نیز جفا شده است. روح دین روحی است که اگر وجود داشته باشد و به بینش معنوی و عرفانی توجه کنیم می توانیم از علم به معنای امروزش بهترین استفاده را کنیم و از مشکل تک ساحتی دیدن انسان و فقط به عقل ابزاری نگاه کردن و به عقلی که به رویه زندگی می پردازد و آن سوی زندگی را یا نفی می کند یا از آن غافل می شود، در امان باشیم و بتوانیم به هویت خاص خود با وجود بهره بردن از علم توجه کنیم. ما کیستیم؟ از کجا آمده ایم و تا ندانیم از کجا آمده ایم نخواهیم دانست به کجا می رویم.

خاتمی تاکید کرد: رسالت اول دانشگاه های ما اهتمام به دانش و کسب مهارت است و در عین حال توجه به معرفت و آگاهی و اینکه ابعاد وجودی انسان بزرگتر از آن است که علم جدید مورد توجه قرار می دهد. باید به روح دین و دینی که پیامبران بزرگ آورده اند توجه و اهتمام کنیم و در دنیای امروز که از سویی گرفتار ماده زدگی و ماده گرایی است و از سویی گرفتار خشونت گرایی، ظاهرگرایی و قشری گری است، تعادلی برای انسان و انسان متعادل را ایجاد کنیم.

رییس بنیاد باران در ادامه به دانشجویان گفت: از سوی دیگر باید توجه داشته باشید که کانون روشنفکری هستید و روشنفکر، دغدغه انسان و سرنوشت انسان را دارد و برای انسان دل می سوزاند و می خواهد انسان را بشناسد و انسان حرمت داشته باشد؛ یعنی دغدغه انسان داشتن، اندیشیدن به انسان و مشکلات او و تلاش برای رفع آن از دغدغه های روشنفکر است.

خاتمی در ادامه به سالروز وحدت حوزه و دانشگاه اشاره کرد و گفت: حوزه و دانشگاه که نمی‌توانند یکی شوند؛ نه دانشگاه می‌تواند در ذیل حوزه تعریف شود و نه حوزه می‌تواند با دانشگاه ادغام شود؛ رسالت آن‌ها با هم متفاوت است اما اهداف مشترک می توانند داشته باشند. حوزه می تواند از دانش روز و موضوع شناسی دانشگاه استفاده کند و احکام متناسب بیاورد و دانشگاه می تواند از حوزه که مبلغ روح اسلام است، بهره ببرد و حوزه باید روح اسلام که عبودیت حق تعالی و اخلاق و انسانیت و عدالت است را بشناسد و بشناساند. رسالت حوزه سنگین است تا همسویی حوزه و دانشگاه در مسیر بهبود جامعه تامین شود.

وی انجمن‌های اسلامی دانشگاه‌ها را دارای رسالت بسیار حساسی دانست و گفت: انجمن‌ها باید تلاش کنند جنبه‌های اعتقادی خود را تقویت کنند. گاهی سستی‌هایی در جوانان دیده می‌شود و گاهی دچار دلزدگی می‌شوند، اما انجمن اسلامی باید در تقویت دینی جامعه بکوشد و بخصوص از چهره رحمانی اسلام دفاع کند؛ اسلامی که مردم سالاری می‌خواهد و از حق مردم دفاع می‌کند و قدرت را مورد نقد قرار می‌دهد.

انتهای پیام