كتاب «آثار پيامبر (ص) و زيارتگاه‌های اهل بيت (ع) در سوريه» منتشر شد

به گزارش خبرگزاری مهر، اين كتاب حاصل بخشی از تحقيقات ميداني و كتابخانه‌ای احمد خامه‌يار درباره زيارتگاه‌های سوريه، در طول اقامت چندين ساله‌اش در اين كشور (در سال‌های پيش از آغاز بحران كنونی سوريه) است.

در اين كتاب بيش از ۱۰ اثر و مكان منسوب به رسول خدا (ص) و حدود ۶۵ زيارتگاه منسوب به اهل بيت آن حضرت معرفی و بررسی تفصيلی شده است. همچنين تعداد قابل توجهی از زيارتگاه‌هايی كه در گذر زمان از ميان رفته، از لابه‌لای متون تاريخی استخراج و معرفی شده است.

نویسنده در معرفی هر زيارتگاه، تلاش كرده تا به این موارد بپردازد: موقعيت جغرافيايی و محل وقوع زيارتگاه، زندگی‌نامه صاحب مزار با استناد به منابع معتبر تاريخی، بررسی و تعيين ميزان اعتبار زيارتگاه و مشخص كردن نوع رابطه آن با صاحب مزار، تاريخچه زيارتگاه و زمان ساخت آن، اشاره به اقوال مورخان و جهانگردان درباره آن، و در پايان توصيف معماری و وضعيت كنونی ساختمان زيارتگاه.

خامه‌یار درباره اين كتاب نوشته: با توجه به ضرورت انجام تحقيقات ميدانdی درباره زيارتگاه‌ها، بارها به مناطق مختلف سوريه سفر كرده‌ام و به‌جز چند مورد انگشت‌شمار، از ساير زيارتگاه‌ها بازديد و شخصاً تصاويری از آنها تهيه كرده‌ام. همچنين تلاش كرده‌ام توصيف دقيقی از آخرين وضعيت هر زيارتگاه ارائه دهم و متن الواح سنگي و كتيبه‌های تاريخی موجود در زيارتگاه‌ها را عيناً بازخوانی كنم.

اين كتاب شامل 3 بخش و هر بخش شامل 3 فصل است: بخش اول به معرفی و بررسی آثار پيامبر (ص) و زيارتگاه‌های همسران ايشان و نيز بنی‌هاشم اختصاص دارد. در فصل اول اين بخش، آثار و مكان‌های منسوب به رسول خدا (ص) نظير مسجد «مَبرَك الناقه» (يا نشست‌گاه شتر پيامبر) در شهر بُصری، قدمگاه‌های منسوب به ايشان در «مسجد جامع قَدَم» در حومه جنوبی دمشق و «مسجد كريميه» در شهر حلب، اثر كف دست پيامبر (ص) در «مسجد بانقوسا» در حلب، تار موهاي منسوب به آن حضرت در «خانقاه سعديه» دمشق، «مسجد مغربي» لاذقيه و مسجد جامع حلب، و نيز برخي مكان‌های رؤيت آن حضرت در خواب بررسی شده است.

در فصل دوم بخش اول، 3 زيارتگاه منسوب به همسران پيامبر (ص) در قبرستان باب‌الصغير دمشق، شامل ام‌سلمه، ام‌حبيبه و حفصه بنت عمر معرفی شده است. فصل سوم اين بخش نيز به معرفی و بررسی زيارتگاه‌های بنی‌هاشم، از جمله مزار قُثَم بن عباس بن عبدالمطلب در شهر «التلّ» در شمال دمشق، زيارتگاه‌های منسوب به جعفر طيّار و ديگر رجال بنی‌هاشم نظير حمزه و غَيداق فرزندان عبدالمطلب در دو استان لاذقيه و طرطوس، مزار عقيل بن ابی‌طالب در شهر «باب» و مزار فرزندان جعفر طيار در شهر حمص اختصاص دارد.

بخش دوم كتاب، به زيارتگاه‌های منسوب به ائمه شيعه (ع) اختصاص دارد. در فصل اول اين بخش، بيش از ۱۵ مقام و مزار منسوب به امير مؤمنان (ع) در سوريه معرفی شده است. تعدادی از اين زيارتگاه‌ها در مناطق حاشيه رود فرات قرار دارد و با حضور تاريخي آن حضرت در مسير جنگ صفّين، ارتباط دارد.

در فصل دوم بخش دوم، 5 زيارتگاه رأس الحسين (ع) در شهرهای مسكنه، حلب، معرةالنعمان، حماه و دمشق بررسی شده است. در فصل سوم اين بخش نيز چهار مقام و مزار منسوب به امام زين‌العابدين (ع) و يك مزار منسوب به امام جعفر صادق (ع) معرفی شده است.

موضوع بخش سوم اين كتاب، زيارتگاه‌های فرزندان و نوادگان ائمه (ع) در سوريه است. در فصل اول اين بخش، زيارتگاه‌های پسران ائمه (ع) از قبيل زيارتگاه‌های عبدالله بن امام زين‌العابدين (ع)، عبدالله بن امام جعفر صادق (ع) و سرهای شهداي كربلا در قبرستان باب‌الصغير دمشق، زيارتگاه محسن بن امام حسين (ع) و چند مزار منسوب به محمد حنفيه بررسی شده است.

فصل دوم بخش سوم، به زيارتگاه‌های دختران ائمه اختصاص دارد. در اين فصل زيارتگاه‌های بااهميت و مشهوری همچون آستانه حضرت زينب دختر امام علي (ع)، سكينه دختر امام علي (ع) و رقيّه دختر امام حسين (ع) در دمشق و اطراف آن، زيارتگاه‌های منسوب به زينب يا ام‌كلثوم دختر امام علي (ع)، سكينه و فاطمه دختران امام حسين (ع) و ام‌الحسن دختر امام حسن (ع) در قبرستان باب‌الصغير دمشق، به تفصيل بررسی شده است.

در فصل پايانی كتاب با عنوان «زيارتگاه‌های نوادگان ائمه (ع)»، قبور و مزارات امامان اسماعيليه مانند زيارتگاه امام عبدالله الرضی در شهر «سَلَميه»، زيارتگاه امام احمد الوفی در شهر «مصياف»، زيارتگاه امام حسن بن نزار در شهر «قَدموس»، و همچنين زيارتگاه سيد محمد ابوعابد در شهر «ديرالزور» معرفی شده است.

در پايان هر فصل، زيارتگاه‌های مرتبط با موضوع همان فصل كه امروزه از ميان رفته يا محل آنها شناخته شده نيست، با استناد به منابع تاريخی استخراج و معرفی شده است. در پايان متن كتاب نيز 3 پيوست شامل: ۱٫ اسناد، ۲٫ طرح‌ها، نقشه‌ها و كتيبه‌ها، و ۳٫ تصاوير (شامل ۱۵۱ عكس) ضميمه شده است.

مراحل آماده سازي اين كتاب در پژوهشكده حج و زيارت انجام شده و در ۳۹۶ صفحه و در قطع وزيری توسط نشر مشعر وابسته به بعثه مقام معظم رهبري، هزار نسخه
و با قيمت 13 هزار تومان منتشر شده است.