اهداف پشت پرده کاهش بهای نفت در بازارهای جهانی/آینده مذاکرات هسته‌ای

به گزارش خبرنگار مهر، گفتگوهای کارشناسی دور جدید مذاکرات هسته ای ایران و 1+5 از روز دوشنبه 24 آذر آغاز شده و مذاکرات اصلی نیز از فردا چهارشنبه آغاز می شوند. این گفتگوها در پی توافق ماه گذشته ایران و 1+5 برای تمدید هفت ماه توافقنامه ژنو (برنامه اقدام مشترک) انجام می شود.

در هفته های اخیر مقامات آمریکایی عنوان داشته اند که در جریان مذاکرات ماه گذشته پیشرفت های خوبی حاصل شد و پیشنهادات جدیدی نیز ارائه گردید. در همین راستا برای اطلاع بهتر از وضعیت موجود در گفتگوهای  هسته ای با "گری سیمور" به گفتگو نشستیم.

سیمور مشاور ارشد پیشین باراک اوباما در امور کنترل تسلیحات و خلع سلاح و عضو سابق تیم مذاکره کننده هسته ای آمریکا است. وی در فاصله سال های 2009 تا 2013 میلادی در امور مرتبط با خلع سلاح هسته ای از مشاوران ارشد "باراک اوباما" رییس جمهوری امریکا بوده است. وی استاد دانشکده جان اف. کندی دانشگاه هاروارد است. سیمور اکنون مدیریت اجرایی مرکز "امور بین الملل " بلفر" در دانشگاه هاروارد را برعهده دارد.

متن مصاحبه با مشاور سابق رئیس جمهور آمریکا به شرح زیر است:

*خبرگزاری مهر-سرویس بین الملل: همانطور که می دانید ایران و 1+5 در پایان مذاکرات ماه نوامبر با تمدید آن برای هفت ماه دیگر موافقت کردند شما این روند را چطور ارزیابی می کنید؟

به نظر من تمدید مذاکرات اقدامی مثبت بود و به نظر می رسد که مذاکرات در چند موضوع کلیدی پیشرفت های داشته است. از جمله این پیشرفت ها می توان به موافقت ایران برای تجدید نظر در عملکرد راکتور آب سنگین اراک و تولید کمتر پلوتونیوم، تبدیل تاسیسات فوردو به تاسیسات تحقیق و توسعه، خارج کردن بخشی از اورانیوم غنی شده و تبدیل آن به سوخت در روسیه، و قبول نظارت و بازرسی های بیشتر بر اساس پروتکل الحاقی آژانس بین المللی انرژی اتمی اشاره کرد.

* برخی تحلیل گران غربی معتقدند تمدید مذاکرات بیشتر به نفع 1+5 بوده تا ایران، نظر شما در این مورد چیست؟

از آنجا که 1+5 خواهان انجام توافق بد با ایران نبود، تمدید مذاکرات برای این شش کشور هم مثبت است. در همین رابطه تمدید مذاکرات به دلیل آنکه اجازه نداد تا برنامه اقدام مشترک شکست بخورد مورد قبول است. علاوه بر این موارد برنامه اقدام مشترک به آمریکا و اتحادیه اروپا این امکان را فراهم آورد که برخی از بخش های برنامه هسته ای ایران را در حالیکه نظام تحریم ها و محدودیت دسترسی به درآمدهای نفتی وجود دارد متوقف کنند. به عنوان یک مثال عملی ایران نمی تواند از فواید برنامه اقدام مشترک چشم پوشی کند چون از این طریق توانسته برخی از تحریم ها را لغو کند.

* گفته می شود در مذاکرات قبلی پیشنهادهایی به ایران ارائه شده است، آیا شما نکته ای در این رابطه می دانید؟

در حقیقت بازار جهانی نفت با کاهش تقاضا، کاهش قیمت و افزایش تولید یک روند مناسب و قبال قبول برای افزایش فشارهای اقتصادی بر ایران است البته باید این موضوع را نیز مد نظر قرار دهیم که تحریم های جدید موجب نمی شوند ایران در کوتاه مدت با خواسته های ما موافقت کند

کشورهای 1+5 باید این نکته را روشن کنند که نیاز به تمدید مذاکرات وجود داشت. در جریان مذاکرات، 1+5 به رهبری آمریکا پیشنهاداتی برای رسیدن به توافق جامع ارائه کرد. برای مثال 1+5 آماده است تا وجود چهار هزار و 500 سانتریفیوژ نوع IR-1 را به رسمیت بشناسد که این میزان نصف تعداد سانتریفیوژهای حال حاضر ایران است.

اگر ایران این موضوع را بپذیرد آنگاه مابقی سانتریفیوژهای این کشور از طریق قطع ارتباط میان آنها از مدار خارج می شوند و اورانیوم غنی شده آن نیز به روسیه منتقل می شود تا برای تبدیل به سوخت نیروگاه بوشهر آماده شود. در مقابل این اقدامات 1+5 می پذیرد که در یک دوره 15 ساله تمامی محدودیت های موجود در مسیر برنامه غنی سازی ایران را حذف کند که البته ایران معتقد است این دوره 15 ساله روندی طولانی است. 

علاوه بر آن 1+5 حاضر به قبول این درخواست ایران است که ماهیت راکتور آب سنیگن اراک تغییر نکرده و تبدیل به راکتور آب سبک شود. سرانجام آنکه به نظر می رسد 1+5 می خواهد به نوعی در مورد برنامه های قبلی هسته ای ایران که گفته می شود ماهیت نظامی داشته و آژانس بین المللی انرژی اتمی در مورد آنها سوال دارد نوعی توافق را انجام دهد و البته ایران از لغو تدریجی تحریم ها نیز بهره مند شود. 

در این میان هر چند لغو تحریم های آمریکا و اتحادیه اروپا بستگی به توافق جامع دارد اما لغو تحریم های شورای امنیت بستگی به رضایت آژانس بین المللی انرژی اتمی از تحقیقات انجام شده در ایران دارد. در این میان اگر ایران از خود انعطاف پذیری بیشتری نشان ندهد مذاکرات شکست می خورند. 

* شما بر لزوم انعطاف پذیری بیشتر ایران اشاره کردید اما تهران بارها اعلام کرده که در این رابطه خطوط قرمزی دارد که هر گز آنها را زیرپا نمی گذارد، با وجود این اختلافات شما آینده مذاکرات را چطور ارزیابی می کنید؟ 

5+1 برای آنکه ایران را وادار به انعطاف پذیری بیشتر کند باید در مرحله اول از ارائه هرگونه پیشنهاد جدید به ایران تا قبل از توافق با تهران در مورد شرایط فعلی پرهیز کند. در حال حاضر 1+5 با طرحی که به ایران این امکان را می دهد تا بصورتی آبرومندانه در داخل، به توافق جامع هسته ای برسد ارائه کرده است اما اگر تهران به این باور برسد که با مخالفت های بیشتر می تواند امتیازات بیشتری از 1+5 بگیرد هرگز این طرح را قبول نمی کند. 

برهمین اساس آمریکا و متحدانش باید آماده باشند که اگر تا ماه جولای توافق جامع حاصل نشد و یا اینکه پیشرفت های حاصل شده به حدی نبود که تمدید مذاکرات را توجیه کند، تحریم های جدیدی را علیه تهران اعمال کنند. این بدان معناست که خریداران اصلی نفت ایران یعنی ژاپن، هند و کره را متقاعد کنیم که برنامه کاهش خرید نفت از ایران را مد نظر قرار دهند و به آنها اطمنیان دهیم که دیگر کشورهای تولید کننده نفت همچون عربستان می توانند کمبود نفت آنها را جبران کنند. در حقیقت بازار جهانی نفت با کاهش تقاضا، کاهش قیمت و افزایش تولید یک روند مناسب و قبال قبول برای افزایش فشارهای اقتصادی بر ایران است. البته باید این موضوع را نیز مد نظر قرار دهیم که تحریم های جدید موجب نمی شوند ایران در کوتاه مدت با خواسته های ما موافقت کند. 

و در انتها یک راه دیگر برای افزایش فشار بر ایران آن است که دولت آمریکا و کنگره از طریق همکاری تحریم های جدید را علیه ایران مشخص کنند که رئیس جمهور بتواند در صورت تخطی ایران از برنامه اقدام مشترک و یا خودداری از قبول چارچوب سیاسی (توافق سیاسی) تا ماه مارس، آن را علیه تهران اعمال کند. این جریان (همکاری برای اعمال تحریم) باید با دقت و هوشیاری تنظیم شود تا به ایران این بهانه را ندهد که آمریکا در حال نقض برنامه اقدام مشترک است.

............

گفتگو از عبدالحمید بیاتی