مصلحت اروپا در توافق نهایی با ایران است

«محمدجواد حق‌شناس» استاد دانشگاه و كارشناس مسائل بین‌الملل ضمن برشمردن چشم‌اندازهای زمانی گوناگون برای توافق نهایی ایران و 1+5، فشارهای عربستان و رژیم صهیونیستی را یكی از عوامل اصلی دست نیافتن به توافق نهایی در مذاكرات وین دانست.

حق‌شناس در گفت‌و گو با خبرنگار بین‌الملل ایلنا، تاكید كرد: در نشست‌های مسقط و وین، هر دو طرف مذاكرات تلاش كردند تا با حضور وزرای خارجه خود به یك توافق نهایی برسند. اما به دلیل فراز و فرودهای مسیر و دور بردن سطح توقع‌ها از آغاز مسیر مذاكرات، نیاز به زمان بیشتر برای رسیدن به یك توافق جامع و كامل احساس شد. عربستان و اسرائیل در یك‌ ماه اخیر، تلاش گسترده‌ای برای به شكست كشاندن مذاكرات انجام داند و با تاثیر خود بر فرانسه، مانع از رسیدن به توافق شدند. اراده در بالاترین سطح سیاسی، به ویژه در یك سال اخیر در هر دو طرف برای حاصل شدن توافق نهایی وجود دارد. باید تلاش شود تا با راهبرد برد – برد، نتیجه نهایی حاصل شود.

این استاد دانشگاه با تعریف سه چشم‌انداز زمانی برای دستیابی به توافق نهایی، ادامه داد: در چشم‌انداز بدبینانه، حصول توافق در انتهای مدت تمدید شده (هفت ماه) دیده می‌شود كه با تغییرات سیاسی در ایالات متحده، مشكل خواهد بود. در بازه زمانی میانی و در وضعیت مطلوب، حصول توافق تا پیش از پایان سال جاری شمسی اتفاق خواهد افتاد. در وضعیت خوش‌بینانه، توافق نهایی طی یك ماه آینده و قبل از تغییر و تحولات كنگره و راهیابی جمهوری‌خواهان به كنگره اتفاق می‌افتد. در هر صورت، هرچه زمان پیش برود شرایط برای كاخ سفید سخت‌تر می‌شود. عزم هر دو طرف مذاكره بر توافق است.

حق‌شناس با اشاره به تغییر تركیب كنگره آمریكا، گفت: از ابتدای ژانویه سال آینده میلادی، تركیب كنگره آمریكا به نفع جمهوری‌خواهان تغییر می‌كند. سنای آمریكا روی سیاست خارجی این كشور تاثیر مستقیم دارد. نفوذ كمیته سیاست‌خارجی آمریكا به حدی است كه سفرای این كشور قبل از انتصاب توسط كاخ سفید، باید به تائید این كمیته برسند. كنگره جمهوری‌خواه كار را برای اوباما سخت می‌كند.

وی تصریح كرد: روند تغییرات سیاسی در ایران و ایالات متحده از ابتدای سال آینده آغاز می‌شود. بهار سال آینده، شروع مبارزات درون‌حزبی برای انتخابات ریاست‌جمهوری آمریكا است. ایران نیز از سال آینده، وارد فضای انتخابات مجلس شورای اسلامی و خبرگان رهبری می‌شود. تاثیر مبارزات سیاسی بر سیاست‌خارجی در آمریكا بیشتر است. برای هر دو طرف بهتر است كه در فضایی دور از تشنج و مبارزات سیاسی برای حصول توافق كلی با راهبرد برد – برد تلاش كنند تا در فرصت باقی مانده، جزئیات مورد بررسی قرار بگیرد.

این كارشناس مسائل بین‌الملل درباره تداوم حضور «كاترین اشتون» و نقش «وندی شرمن» در مذاكرات، بیان كرد: در چند وقت گذشته با تغییر , تحولاتی در سطوح بالای اتحادیه اروپا مواجه بودیم. با وجود انتخاب «فدریكا موگرینی» به جای اشتون در سمت مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، تداوم حضور ایشان در مذاكرات هسته‌ای را شاهد هستیم. دلیل حضور ایشان را می‌توان حضور طولانی مدت وی در گفت‌وگوها و تسلط بر موضوع هسته‌ای ایران دانست. شرمن نیز به دلیل اینكه هماهنگ‌كننده تحریم‌های اعمال شده علیه ایران بوده و بر جزئیات این تحریم‌ها واقف است، در نقش مذاكره‌كننده ارشد ایالات متحده در این گفت‌وگوها ظاهر می‌شود.

حق‌شناس در پایان و با اشاره به مواضع متفاوت كشورهای اروپایی، تاكید كرد: اروپا و به طور مشخص آلمان علاقه‌مند به حصول توافق نهایی است، اما فرانسه در این مذاكرات در نقش «پلیس بد» ظاهر شده است زیرا معتقد است كه منافعش در این توافق تامین نمی‌شود. «لوران فابیوس» وزیر خارجه و به طور كلی كشور فرانسه از دو طرف تحت فشار است. فابیوس به دلیل یهودی‌الاصل بودن و گرایش به سمت اسرائیل، تحت فشار این رژیم قرار دارد. فرانسه نیز توسط عربستان سعودی تحت فشار قرار دارد. عربستان به دلیل موقعیت مالی و قراردادهای تسلیحاتی كلان با فرانسه، بر این كشور اعمال فشار می‌كند. اما به طور كلی، منافع و مصالح اروپا در حل و فصل این پرونده است. تیره شدن روابط اتحادیه اروپا با كشور روسیه و موقعیت ویژه ایران از لحاظ نزدیكی جغرافیای به این اتحادیه و از لحاظ منابع انرژی، مصالح اروپا را در دستیابی به توافق نهایی قرار داده است.