دیپلماسی هسته‌ای در همه دوره‌ها هوشمندانه بوده است

به گزارش خبرنگار مهر، در نشست بعدازظهر همایش دیپلماسی هسته‌ای با عنوان تحریم ها و دیپلماسی هسته‌ای، مصطفی دولتیار عضو سابق تیم مذاکره کننده هسته‌ای گفت: هدف اصلی در بحث و برنامه هسته‌ای ایران این بوده که کشور نیازهای جاری و آینده خود را بدون آنکه با مشکلات مواجه شود تامین کند.

وی با اشاره به اینکه ما در خلاء نمی‌توانیم امور را مدیریت کنیم بیان کرد: اینکه گفته می‌شود در 8 سال گذشته دیپلماسی هسته‌ای نداشته‌ایم باید گفت: دیپلماسی نیز مانند باقی تعاملات انسانی باید در یک زمینه اجتماعی مشخص صورت گیرد و اگر زمینه به گونه ای باشد که بتوان تعامل کرد ابزارهای هر کشوری اقتضا می‌کند رویکرد تعاملی اتخاذ کنیم.

دولتیار گفت: در صورتی که زمینه تعامل وجود نداشته باشد نمی توانیم با ابزارهای تقابل در کانکت تعامل قرار بگیریم.

وی با بیان اینکه مدیریت هسته ای را می‌توان در سه دوره به صورت زنجیره‌ای مدنظر قرار داد بیان کرد: دوره سازندگی، دوره بومی سازی بود.

در دوره محمد خاتمی با رویکرد گفتگوی تمدن‌ها حداکثر تلاش طرف ایرانی بر این اساس شکل گرفت که با ایجاد شفافیت در برنامه هسته‌ای ایران اعتماد سازی کند و برای این هدف حداکثر انعطاف را نشان داده، به آژانس اجازه داده ایم بر اساس اطلاعات غلط یا صحیح هر جای کشور که خواست هر گزارشی تهیه کند.

دولتیار ادامه داد: انتظار این بود که دوستانی که درگیر مدیریت هسته‌ای بودند که افراد واردی هم بودند و در این دوره نیز مدیریت بر عهده آنهاست؛ آنها ناآشنا به مقتضیان بین المللی نبودند و آمریکا و ایران را خوب می شناختند. اما در هفته های پایانی مذاکرات در دولت قبلی، جلسه‌ای با حضور همه  وزرای خارجه در نیویورک برگزار شد و وزیر خارجه وقت آلمان با وقاحت گفت: توقف داوطلبانه شما مقدمه ای است برای حل مسئله هسته‌ای.

وی گفت: در همان دولت زمانی که نتیجه مذاکرات منتقل شد تصمیم گرفتند مهر و موم ها را بشکنند و فعالیت‌ها از سر گرفته شود.

دولتیار با طرح این سئوال که چرا مسائل اینطور پیش رفت بیان کرد: دیپلماسی امری نیست که در خلاء باشد، هر چقدر انعطاف نشان دهیم اگر طرف مقابل اهل تعامل نباشد بده بستان صورت نمی گیرد.

وی گفت: طرف مقابل ما در یک فضای تقابل حداکثری بود و بدنبال نابود کردن توان هسته ای ایران.

دولتیار خاطرنشان کرد: دولت جدید باید در فضای تقابل حرکت نوینی را نشان می‌داد و طرف ایرانی تصمیم گرفت که با حداکثر زمان به سمت خودکفایی برود. در این میان طرف مقابل نیز تمام تلاش خود را متمرکز کرد تا این امر واقع نشود و پرونده هسته ای ایران را خلاف موازین آژانس و ان پی تی به شورای امنیت دادند.

دولتیار با تاکید بر اینکه در همه دوره ها دیپلماسی هسته ای هوشمندانه وجود داشته از جمله در دوره فعلی اظهار داشت: نتیجه 8 سال تقابل با وجود آنکه هزینه های زیادی داشت و فشار به ملت وارد شد این بود که جنگ اراده ها صورت گرفت و ایران پیروز شد و به مرحله ای رسید که اکنون رآکتور تهران با سوخت تولید ایران فعالیت می کند.

عضو سابق تیم مذاکره کننده هسته ای در دوره سعید جلیلی بیان کرد: خوشحالیم در دوره اخیر به حاکمیت و ریاست آقای روحانی وارد یک مرحله جدید و تغییر تاکتیک و انعطاف شده ایم که بسیار هوشمندانه است و رهبری از آن به انعطاف قهرمانانه و هوشمندانه یاد کردند و امیدواریم در این مرحله نیز بتوانیم به اهداف خود دست پیدا کنیم.

دهشیار: برای مذاکره باید ابتدا ابزار در اختیار داشت

در ادامه این نشست حسین دهشیار استاد دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی با بیان شرایط ورود به مذاکره گفت: ما باید در شرایط وارد مذاکره شویم که در ابتدا توانایی چانه زنی داشته باشیم و دوم اینکه با رفتار کلامی خود طرف مقابل را ترغیب کنیم.

وی ادامه داد: اگر طرف مقابل نمی توانست خواست شما را فراهم کند باید او را تنبیه کنید و یا اگر طرف مقابل خواست شما را قبول می کند باید تشویق شود. در شرایطی که نمی توانیم هویت و منافع طرف مقابل را زیر سئوال ببریم و طرف مقابل به سمت ما ترغیب نمی شود تنها ناچار به امتیاز دهی هستیم.

استاد دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه با اشاره به اینکه مذاکره نیاز به آداب و رسوم دارد بیان کرد: زمانی که در موقعیت منطقه ای و بین المللی و داخلی شرایطی نداریم که طرف مقابل را ترغیب کنید نباید مذاکره کنید.

وی گفت: فرقی نمی‌کند این مذاکره با آمریکا یا چین باشد وقتی که پای یک قدرت بزرگ در میان است آن قدرت می خواهد منافع، قدرت و هویت شما را زیر سئوال ببرد. مذاکره برای کسانی بسیار خوب است که همتراز باشند و یا چاره ای نداشته باشند.

دهشیار افزود: آمریکا وقتی در مقابل شما می ایستد ضرورتی به امتیاز دادن ندارد در هر مذاکره ای باید ابتدا ابزار و توانایی را پیدا کرد و سپس وارد مذاکره شد. آمریکایی ها فرهنگ دارند به کسانی که  درشت هستند احترام می گذارند بر همین اساس نیز آمریکا به چین احترام بسیاری می گذارد. آمریکا به کلام احترام نمی گذارد.

متقی: مذاکرات را در چارچوب دیپلماسی اجبار می‌بینم

همچنین در ادامه این نشست ابراهیم متقی تحلیلگر بین الملل و استاد دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران گفت: ما در شرایطی مذاکره را آغاز کردیم که تعجیل 100 روزه داشتیم و بحث مقامات اجرایی کشور این بود که طی 100 روز ثبات اقتصادی در کشور ایجاد می کند که مبنای آن ثبات اقتصادی مذاکرات هسته ای بود.

وی ادامه داد: به عبارت دیگر، دولت مبنای سیاست خارجی را دیپلماسی هسته ای قرار داده و مبنای اصلی آن را مذاکره برای برطرف کردن تحریم ها؛ و اگر تحریم برداشته شود امکان ترمیم مشکلات اقتصادی کشور وجود دارد.

این استاد دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران  گفت: چنین ذهنیتی ناشی از فضای فرسایشی و ضعف سالهای 91 و 92 در ساختار اقتصادی ایران است و من مذاکرات و نتایج حاصل از آن را در چارچوب دیپلماسی اجبار تحلیل می کنم.

وی با اشاره به مذاکرات پنهانی ایران و آمریکا در مسقط در اردیبهشت 92 گفت: آمریکایی ها در آن دوره می‌دانستند دولت آینده هر کس که باشد مذاکرات را در فضای کاملا متفاوت انجام می دهد. ذهنیت دیپلماسی و رئیس جمهور پایان دادن به تحریم هاست، ولی اجرای آن به این بستگی دارد که مذاکرات چطور ادامه یابد؟

متقی تاکید کرد: در دوره گذشته سیاست اعلامی بود و مذاکره ای وجود نداشت. ما حرف های کلی خودمان را می‌زدیم و آنها هم حرف‌های خود را می‌زدند. این مذاکرات  را می توان با مذاکرات آمریکا و شوروی در جنگ سرد شباهت داد چرا که هیچ کس طرح دیگری را نمی شنود و نتیجه این مسئله یک نوع اشتیاق بیش از حد برای افرادی که حاشیه قرار گرفته اند و در گذشته موقعیت ساختاری قوی داشتند.

وی با اشاره به مذاکرات صورت گرفته و عدم نتیجه در مذاکرات گفت: ریشه عدم دستیابی به نتیجه در مذاکرات آگوست 2014 و نوامبر 2014 باید در قالب طرح اقدام مشترک دانست طرحی که خیلی شتاب زده تهیه شد و یک عده  دیپلمات که در فضای حاشیه ای قرار داشتند بدون توجه به سیاست بین المللی و قالب های حقوق بین الملل و کنوانسیونهای بین المللی و قابلیت و واقعیت هسته ای ایران  مذاکراتی انجام دادند که نتیجه آن تهی شدن ظرفیت راهبردی ایران بود.

این تحلیلگر بین الملل با اشاره به اینکه ظرفیت کشورهای در حال توسعه به سرعت تهی می شود اظهار داشت:  ما موافقت کردیم که هگزا فلوراید اورانیوم را به اکسید و آن را تبدیل به میله سوخت کنیم عدم بکارگیری سانتریفیوژهای جدید و اکسید مجدد هر آنچه که تولید می کنیم.

وی گفت: در مذاکراتی که تنها گروه محدودی دیپلمات وجود داشتند نتیجه، طرح اقدام مشترکی شد که نه تحریم ها برداشته شد و نه می شود. پیشنهاد من این بود که بین کاهش  تحریم ها و برطرف کردن آنها و بازگرداندن پول های ایرانی و روند بازگرداندن هگزا فلوراید یک توازن وجود داشته باشد که چنین روندی شکل نگرفته است.