ایده جامعه شناسی ایرانی محصول بلوغ نسبی اجتماع علمی است

به گزارش خبرنگار مهر، اولین همایش تخصصی «جامعه شناسان ایرانی و جامعه ایرانی» با بررسی  آثار دکتر تقی آزاد ارمکی دوشنبه دهم آذرماه در تالار ابن خلدون دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران برگزار شد.

محمد امین قانعی راد رئیس انجمن جامعه‌شناسی ایران در این همایش با عنوان آیا جامعه شناسی بومی ایران تحقق پذیر است یا خیر، سخنرانی خود را آغاز نمود و گفت: پروژه من در علوم اجتماعی بیشتر معطوف به حوزه ای است که دکتر آزاد در آن کار کرده است. به نظرم طرحی که دکتر آزاد با عنوان یک کنشگر این حوزه مطرح کرده این ظرفیت را دارد که محور جامعه شناسان ایران قرار بگیرد. می توان جامعه شناسی ایران را یک پارادایم مطرح کنیم که ظرفیت خوبی برای شکل دادن به جامعه ایران دارد. یکی از این دو پروژه به ساختار اجتماعی و دیگری به ساختار معرفتی توجه دارد.

وی گفت: به نظرم مطرح شدن ایده جامعه شناسی ایرانی محصول بلوغ نسبی اجتماع علمی جامعه شناسی در گذر از یک تاریخ حدودا 80 ساله است. گذری با عبور پیچ و خم های گوناگون سیاسی اندیشی، نگاه ایدئولوژیک ، نگاه غیرمعرفتی، جابجا رفتن جامعه شناسی با سیاست و فرهنگی عمومی ، برنامه دولتی نوسازی صرف، انقلابی گری یا اصلاح اجتماعی صرف و ... بیانگر یک نوع بلوغ اجتماعی و فکری است که این ایده مرهون دیدگاهها و تلاش های نسل اول و دوم جامعه شناسی است.

قانعی راد بیان کرد: مقوله دیگری که مطرح است کتاب بینش ها و گرایش های عمده در جامعه شناسی معاصر اثر پل لازاراسفلد با ترجمه دکتر غلامعباس توسلی یکی از این منابع است که در اختیار دانشجویان قرار می گرفت. لازار اسفلد جامعه شناسی است پوزیتیویست که به تنوع در مسائل اجتماعی می پردازد. مقوله مهم دیگر اینکه این جامعه شناسان مختصات متفاوت دارند که بستگی به جوامع مطرح شونده در آنها را دارد. به فرض مثال جامعه شناسی قدرت در انگلیس مطرح می شود و تفاوت های قومی و نژاد در آمریکا یا در اسکاندیناوی سیاست و رفاه اجتماعی مطرح است.

وی افزود: ما در هند علاقه مطالعه در متون قدیم را داریم. در همین کتاب لازار اسفلد سه بار به جامعه شناسی ایران اشاره می کند که به استناد به مقاله ای از دکتر احسان نراقی است با عنوان جامعه شناسی و جامعه در ایران. کار جامعه شناس این است که تغییراتی که در کشورش پدید آمده را بشناسد و ضمنا موازین و هنجارهای نو و عملی برای زندگی روزمره به مردم پیشنهاد کند. بنابراین همانطور که مشاهده می کنید این طرح یک طرح ناتمام است با ریشه های چندین دهه.

قانعی راد بیان کرد: به نظرم جلال آل احمد با انسان شناسی و مطالعات موردی که کرد و حتی مهندس بازرگان با کتاب سازگاری ایرانی به نحوی تلاش می کند که با روحیه ایران آشنا شود و مطالعات دکتر رفیع پور و دیگران همچنین مطالعات دکتر آزاد در این زمینه را می توان در این راستا برشمرد.

وی در ادامه گفت: جامعه شناسی ایرانی مبتنی بر تنوع روایت ها ست بنابراین، این یک پروژه برای رسیدن و اجماع و وحدت نهایی در یک جامعه شناس و به یک جامعه شناسی خاص نیست همانطور که جامعه شناسی ایران با نسبت موضوع خودش و نسبت به مبانی و روش های خودش ارتباط دارد باید اینها را در علوم و روش های علمی هم در نظر بگیریم.

رئیس انجمن جامعه شناسی ایران در پایان گفت: این فرصتی است که بتوانیم از علائق خودمان که جامعه شناسی و ایران است با هم صحبت کنیم و همه را دعوت به گفتگو و نقد همدیگر کنیم البته نقد به منظور تخفیف و نقد شخصیت نیست بلکه نقد آرا و نظرات است.