مسیر "برد _ برد" از مسقط می‌گذرد

روزگاری مفهوم مذاکرات غرب با تهران حول سه پرسش و یک خواست روشن بود: منبع یا منابع فناوری هسته‌ای ایران کجاست؟ تا چه میزان پیشرفت کرده و سرانجام چه هدفی را دنبال می‌کند؟ همچنین ایران باید فعالیت های اتمی خود را متوقف کند. امروز دیگر این سؤال‌ها محلی از اعراب ندارد.
اختلاف تهران و غرب در نوع رویکرد به مذاکرات و شیوه پایان‌بخشی به اختلافات هسته‌ای سبب شد موضوع به شکلی کشدار و بلاتکلیف تا شورای امنیت سازمان‌ملل و صدور قعنامه‌های هشت‌گانه ادامه یابد. قطعنامه 1929 مهمترین آنها در این میان است. دلیل نافرجامی در مذاکراتی که مدام دچار فترت و شدت بود‎؛ یکی مخالفت امریکا با تلاش گروه تروئیکای اروپایی (فرانسه، آلمان و انگلیس) بود‎؛ واشنگتن نمی‌خواست در فرایند مذاکرات نقش درجه‌2 و یا حتی غایب را در این‌باره داشته باشد. همچنین تحولات‌سیاسی در ایران و امریکا عرصه‌ عمل افراطیونی شد که بدون تعیین چشم‌انداز روشن از نتایج رفتار خود، مذاکرات را در بن‌بست کامل قرار دادند. از این رو فضا برای تفکیک اختلافات اساسی ایران و غرب میان آنچه به مسائل "فنی _ حقوقی" و سیاسی _ فنی" مربوط می‌شد به طرزغیر منطقی آشفته شد.
اکنون سؤال‌های گذشته غرب محلی از اعراب ندارد؛ چراکه براساس توافق ایران و آژانس بین‌المللی‌انرژی هسته ای، طی یک‌سال گذشته از 20 خواست آژانس از تهران برای دررفع شبهات مربوط به فناوری هسته‌ای، ایران به 18 مورد پاسخ عملی داده و در 2 مورد باقی‌مانده هنوز اختلاف باقی است. اما همین دو مورد نیز مربوط به گذشته‌ای است که نمی‌تواند تأثیر مستقیمی بر فرایند مذاکرات کنونی ایران و گروه 1+5 داشته باشد. به عبارت دیگر دو پرسش باقیمانده می خواهد نیت فعالیت هسته‌ای ایران را در اهداف نظامی دنبال ‌کند. مذاکرات کنونی نگاه رو به‌جلو دارد و بحث درباره توافق جامعی است که سؤال‌ها و شبهات گذشته را در این‌باره بلاموضوع کرده است.خاصه آنکه اقدام‌های تهران در حداقل یکسال گذشته بخوبی نشان داده که فناوری هسته‌ای ایران اهداف صلح‌جویانه دارد. علاوه‌براین اراده سیاسی طرف‌های گفت‌و‌گو کننده به‌ویژه اصلی‌ترین آنها یعنی تهران و واشنگتن، پیدا کردن راه‌حل فنی برای توافقی است که همه طرف‌ها بتوانند از آن به‌عنوان یک موفقیت در یکسال تلاش مستمر برای صلح و امنیت در منطقه‌خاورمیانه دفاع کنند.
مذاکرات مسقط گفت‌و‌گوی فنی میان اصلی‌ترین طرف‌های مناقشه برای دستیابی به راه‌حل‌میانه‌ای است که هدف برد _ برد را برای همگان در‌بر داشته باشد. همین امر نقطه امید‌بخش در مذاکرات جاری است.
در حال‌حاضر نشانی از ادبیات گذشته غرب علیه تهران نیست؛ غربی‌ها دیگر از خطر عقیدتی تهران نمی‌گویند؛ بلکه خواستار مشارکت تهران در حل معضلات منطقه هستند. حالا کسی از تعطیلی کامل فعالیت‌های هسته ای ایران سخنی به میان نمی‌آورد و توانمندی علمی و عملی او را در این‌باره به‌رسمیت شناخته است. همچنین سطوح اختلاف‌های دیگر خود را با تهران درباره حقوق‌بشر و منازعات خاومیانه به حل اختلاف‌هسته‌ای منوط کرده‌اند. تهران نیز در یکسال گذشته تعامل و گفت و گو را برای حل اختلافاتش با غرب انتخاب کرده و اراده روشنی را دراین‌باره به اجرا گذاشته است. اما نگرانی‌های تهران مربوط می شود به احتمال نبود چشم‌انداز روشن از مزایای توافق ؛ اینکه آیا غرب در انجام تعهداتش بد‌خلقی نخواهد کرد؟ راهکار کنترل افراطیون در ایالات متحده و منطقه برای کارشکنی در اجرای توافق کدام است؟ آیا باید تهران بدون داشتن تضمین لازم به تعلیق تحریم‌ها و نه لغو آن دلخوش کند؟ بازه زمانی در این‌باره چقدر است؟
لازم است غرب در قبول فرمول برد _ برد در نتیجه توافق، به دغدغه‌های تهران پاسخ روشن دهد.
مناقشات ایران و غرب به اشتیاق برای تعامل مثبت تغییر کرده است. مذاکرات مسقط راه‌های فنی تحقق این هدف را بررسی می‌کند. موفقیت مذاکره کنندگان در این‌باره، ملاک قضاوت خواهد بود.