تشکیل ناوگان توزیع بدون تولید کیفی رویایی بیش نیست

تقریباً تمام دست‌اندرکاران صنعت نشر ایران درباره بیمار بودن این صنعت اتفاق نظر دارند و البته هر گروهی، این بیماری را در بخشی از این صنعت تشخیص داده و بر همین اساس هم نسخه‌ای تجویز می‌کند. اما تقریبا بیشتر آنها بر وجود مشکلات فراوان در بخش‌های مختلف ازجمله بحرانی اساسی در توزیع تاکید می‌کنند و طبعا بنا بر تجربه‌ها و نظرات خود راه‌کارهای متفاوتی هم برای حل این مشکل ارائه می‌دهند.

مسعود پایدار (مدیر نشر کتاب دانشگاهی و از اعضای جدید هیئت مدیره اتحادیه ناشران) اجزای مختلف صنعت نشر یعنی تولید، توزیع و فروش را حلقه‌های مرتبط با هم می‌داند که وجود مشکل و کمبود در هر کدام از آن‌ها می‌تواند شبکه توزیع کتاب را ناکارآمد و ضعیف کند.

او در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا اظهار داشت: وقتی کتاب‌های تولیدی سطح پایینی داشته باشند و نیازسنجی دقیقی نشده باشد کاملا طبیعی است که سیستم توزیع نمی‌تواند عملکرد خوبی از خود نشان بدهد. اینکه از راه‌اندازی یک ناوگان سراسری یا بستن قراردادهایی با شرکت پست صحبت کنیم قبل از اینکه روی تولید موثر و با کیفیت کار کنیم؛ بیشتر شبیه یک رویاست.

وی ادامه داد: در اینکه تقاضای کتاب در جامعه ما کم است هیچ شکی نیست، اما حل مشکل توزیع کتاب در کشور به ویژه برای ناشرانی‌ که تولیدات کمتری دارند باید به شکل دیگری حل و فصل شود. باید تولیدات صنعت نشر قوی‌تر شود و نیازسنجی‌ برای تقاضای کتاب‌ها صورت بگیرد و بعد از موسسات توزیع برای پخش کتاب‌ها استفاده کنیم.

پایدار در رابطه با مشکل اصلی چرخه توزیع کتاب گفت: هدف نهایی کل چرخه نشر ورود کتاب به سبد خانوار است اما رسیدن این هدف با موانعی روبروست. ساختار نامناسب نولید یکی از آنهاست. رابطه عکس میان تعداد ناشران و کتابفروشان از دیگر عوامل مهم در ناکارامدی چرخه توزیع کتاب در کشور است.

این ناشر با اشاره به لزوم افزایش ویترین‌ها و کتابفروشی‌ها و تلاش برای نگهداری کتابفروشی‌های موجود گفت: قبل از آنکه از راه‌اندازی ناوگان سراسری کتاب صحبت کنیم باید مسئله فقدان تعداد مناسب کتابفروشی را بررسی و حل کنیم. متاسفانه حتی شاهد هستیم که نه تنها اقدامی برای تسهیل راه‌اندازی کتابفروشی‌ها نمی‌شود بلکه روز به روز هم از تعداد کتابفروشی‌های موجود به دلیل عدم سوددهی و نچرخیدن دخل و خرج کاسته می‌شود. باید سیاست‌هایی طراحی شود تا آن‌هایی که با انگیزه و هدف فرهنگی – اقتصادی وارد این حرفه می‌شوند در چرخه اقتصادی از امنیت برخوارد باشند.

پایدار در رابطه با فعالیت‌های صورت گرفته درمورد حفظ و گسترش کتابفروشی‌ها و پاسخ به این سوال که تلاش‌های اتحادیه ناشران و کتابفروشان برای تسهیل فعالیت به‌عنوان یک کتابفروش به کجا رسیده است، گفت: برخی از تلاش‌هایی که برای تسهیل فعالیت کتابفروشان صورت گرفته است به صورت قانون هم درآمده‌اند اما متاسفانه به دلیل ناقص بودن نیازمند پیگیری و تکمیل هستند. به عنوان مثال طرح معافیت مالی ناشران و کتابفروشان در بازنگری قانون مالیات‌های مستقیم دچار تغییر شد و کتابفروشان از این معافیت کنار گذاشته شدند. باید با اصلاح این قانون و تاکید بر اخذ مجوز از نهادهای زیربط به‌جای گرفتن مجوز از وزات فرهنگ و ارشاد اسلامی امکان معافیت مالیاتی را برای کتابفروشان نیز فراهم کنیم تا آن‌ها بتوانند به عنوان بخش مهمی از شبکه توزیع به حیات خود ادامه بدهند.

وی در ادامه افزود: اقداماتی که برای امکان فعالیت کتابفروشان در مکانی به جز مکان تجاری صورت گرفته نیز نیاز به اصلاح و پیگیری دارد تا نتیجه موردنظر به دست آید. در حال حاضر آن دسته از ناشرانی که قبل از اعمال این قانون در مکان مسکونی فعالیت خود را آغاز کرده بودند و پروانه‌های کسب چندین ساله برای محل کار خود گرفته بودند شامل این طرح نمی‌شوند که همین مسئله مانع بهره‌مند شدن آن‌ها از ویژگی‌های مثبت این طرح شده است. حل چنین مواردی و نگاه ویژه به اهمیت کتابفروشی‌ها است که می‌تواند سیستم توزیع را کارآمد و موثر کند.

پایدار در پایان گفت: تاکید می‌کنم که کارهای عملی برای بهبود کارایی شبکه توزیع کتاب در کشور همچون راه‌اندازی ناوگان‌های سراسری و... باید بعد از اقدامات برای تولید کتاب با کیفیت و احیای حیات کتابفروشی‌ها باشد تا بتوان به نتیجه بخش بودن آن‌ها امیدوار بود.