یزدان فام : خلاء قدرت در منطقه باعث گسترش گروه‌های تکفیری شده است

یک عضو هیأت علمی پژوهشکده مطالعات راهبردی گفت: نبود قدرت و وجود دولت‌های شکننده در منطقه باعث شکل‌گیری گروه‌های تکفیری نظیر داعش در خاورمیانه شده است.

به گزارش خبرنگار سیاسی خارجی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، محمود یزدان فام عصر امروز( چهارشنبه) در نشست علمی "بررسی چگونگی شکل گیری داعش و محیط راهبردی منطقه" که در محل انجمن علوم سیاسی ایران برگزار شد افزود: داعش را نمی‌توان یک گروه یا حتی گروه تروریستی دانست. چرا که آن‌ها جنبشی هستند که دارای یک ایده و بنیان‌های فکری خود هستند.

او ادامه داد: پیدایش داعش محصول رفتار دولت‌های داخل منطقه و تحولات اجتماعی خاورمیانه است که برای شناخت آن باید به نکاتی که در این منطقه از گذشته به وجود آمده و در حال حاضر هم ادامه دارد توجه کرد.

یزدان فام با بیان این که خاورمیانه عموما با واقعیت‌گرایی و قدرت در عرصه بین‌المللی شناخته می‌شود گفت:‌ در این منطقه عموما قدرت از لوله تفنگ بیرون می‌آید و این قدرت‌ها هستند که سرنوشت منطقه را تعیین می‌کنند.

این عضو هیأت علمی پژوهشکده مطالعات راهبردی خاطرنشان کرد: در خاورمیانه اساسا قدرت‌ها تقسیم‌های منطقه‌یی را ایجاد می‌کنند و اگر در نظر بگیریم که قدرت نظامی معمولی‌ترین نماد قدرت در منطقه باشد آن وقت این که بیش‌ترین خرید سلاح در خاورمیانه صورت می‌گیرد قابل توجیه خواهد بود.

وی با تاکید بر این که خاورمیانه از هویت‌های متعددی شکل می‌گیرد افزود: عقب‌ماندگی برخی کشورها در منطقه، مذاهب،‌ اقوام و ادیان متعدد که در این منطقه وجود دارند هویت‌های متفاوتی را می‌سازند که در نهایت منجر به افزایش درگیری‌ها میان نیروهای متفاوت در خاورمیانه می‌شود.

یزدان فام تاکید کرد: برای شناخت محیط خاورمیانه باید به مولفه‌های اثرگذار در این منطقه اشاره کرد که از آن جمله مولفه‌های قومی و مذهبی هستند. زیرا مذاهب هویت‌هایی را در منطقه شکل می‌دهند که هر کدام قومیت‌های مختلفی شامل می‌شود.

او ادامه داد:‌ ایدئولوژی یکی دیگر از مولفه‌های اثرگذار در منطقه است. در این مثال می‌توان به نظام‌های سنتی خاورمیانه اشاره کرد که هر یک ایدئولوژی‌های متعددی دارند که پویش‌هایی را در منطقه به وجود می‌آورند. پویش‌هایی مانند ملی‌گرایی که دولت‌های عربی نیز از همین طریق شکل گرفته‌اند.

یزدان فام با بیان این که بحث انرژی از دیگر مولفه‌های مهم در خاورمیانه محسوب می‌شود خاطرنشان کرد:‌ وجود نفت و گاز از جمله دلایل توجه به خاورمیانه است؛ علاوه بر آن کمبود آب در این منطقه نیز باعث ایجاد منازعاتی در آینده خواهد شد که باید به آن توجه کرد. البته وجود کشورهای فقیر و غنی در منطقه نیز باعث درگیری‌های شدیدی شده است زیرا کشورهای فقیر انتظار دارند که کشورهای ثروتمند عرب حاشیه خلیج فارس به آن‌ها کمک کنند که همین مساله هم ابزاری برای نفوذ و حضور بیش‌تر قدرت‌های فرامنطقه‌یی در خاورمیانه شده است.

این عضو هیأت علمی پژوهشکده مطالعات راهبردی در بخش دیگری از سخنانش به عوامل شکل‌گیری داعش در منطقه اشاره کرد و گفت: خلاء وجود قدرت در منطقه و وجود دولت‌های شکننده در خاورمیانه از جمله علل شکل‌گیری داعش محسوب می‌شوند در همین راستا می‌توان به خروج نیروهای آمریکایی از منطقه به ویژه عراق اشاره کرد زیرا پس از این اقدام شاهد تحولاتی در تونس، یمن، لیبی،‌ سوریه و در نهایت عراق بودیم که تمام تحولات سرانجام باعث برکناری قدرت‌های ملی گرا در منطقه و به وجود آمدن خلاء بزرگی در خاورمیانه شدند.

او ادامه داد: از سوی دیگر وجود دولت‌هایی شکننده در ادامه روند از بین رفتن قدرت‌های منطقه مانند دولت شکننده سودان جنوبی باعث شد تا منازعات در خاورمیانه تشدید شوند و هر بخش از منطقه به دست بلوک‌ها و قدرت‌هایی در منطقه اداره شود و هر کدام از این قدرت‌ها تلاش کنند تا نفوذ خود را در خاورمیانه افزایش دهند.

یزدان فام در بخش دیگری از سخنان خود به بررسی ساختار داعش پرداخت و خاطرنشان کرد: آن‌ها آرمان‌های دینی یا مذهبی دارند. داعشی‌ها خود را سلفی می‌نامند یعنی معتقد هستند که باید به سلف صالح خود یعنی پیامبر بازگردند که این آرمانی ارزشمند در بین مسلمانان است. در ابتدا هم گروهی از سلفی‌ها به نام سلفی‌های تبلیغی بودند که منشا آن‌ها در شبه جزیره عربستان بود ولی پس از مدتی برخی از آن‌ها به این نتیجه رسیدند که تبلیغ به تنهایی کافی نبوده و باید به نوعی وارد سیاست شوند. بنابراین گروه دوم که به نام سلفی‌های اخوانی معروف هستند تلاش کردند تا مجالس و پارلمان‌ها را در اختیار خود بگیرند.

وی گفت: سومین جریان فکری در میان سلفی‌ها،‌ سلفی‌های جهادی هستند که تصمیم گرفتند حاکمانی مانند انور سادات که از نظر آن‌ها به غرب گرایش داشتند را کنار بگذارند. زیرا این افراد را مانع از گسترش نفوذ خود می‌دانسته‌اند.

این عضو هیأت علمی پژوهشکده مطالعات راهبردی ادامه داد: سلفی‌های ‌جهادی از عربستان وارد افغانستان شدند و در ابتدا هم از حمایت آمریکایی‌ها برخوردار بودند و تلاش کردند تا در افغانستان پایه‌های سلفی جهان شمولی را شکل داده و با دشمنی که در آن زمان شوروی بود مقابله کنند ولی پس از بین رفتن شوروی دشمن جدیدی به نام آمریکا مقابل آن‌ها قرار گرفت و از دل این گروه جهادی گروه دیگری به نام سلفی‌های تکفیری بیرون آمد که به سمت عراق رفتند و در واقع شاخه القاعده را در عراق به وجود آوردند.

او با بیان این که گروه‌های تکفیری نظیر داعش مسلمانان را دشمن خود می‌دانند خاطرنشان کرد:‌ پس از این که گروه‌های تکفیری از عراق به سمت سوریه رفتند دیدگاه سلفی‌های تکفیری به وجود آمد که بسیار خشونت طلب بود تا جایی که جهان را به دو دسته کفار نزدیک یعنی شیعیان و کفار بعید یعنی آمریکا و کشورهای غربی تقسیم کرد. آن‌ها حتی با عربستان نیز مساله دارند. هم‌چنین سلفی‌های تکفیری گرایش‌های خاص خود را داشته و شبکه‌ای گسترده را در سراسر دنیای اسلام به وجود آوردند.

یزدان فام در پایان با تاکید بر این که در حال حاضر شکاف‌هایی در خاورمیانه به وجود آمده است که باعث افزایش قدرت داعش و سایر گروه‌های تکفیری در منطقه شده است گفت: ایجاد شکاف میان شیعه و سنی، اسلام و کفر و خشونت در مقابل رحمانیت از جمله مسائلی هستند که باعث نفرت مردم از گروه‌های تکفیری به ویژه داعش شده است.

انتهای پیام