روسها موقعیت‌شان را بیش از این متزلزل نمی‌کنند/پیامدهای انتخابات پارلمانی اوکراین از نگاه یک کارشناس

سعید جعفری پویا: دومین انتخابات از زمان سقوط یانوکویچ در اوکراین برگزار شد. انتخاباتی که عرصه رقابت میان غرب گراها و غرب دوستان بود. پس از سقوط یانوکویچ نه تنها حزب مناطق رئیس جمهور سابق که دیگر جریان های روسوفیل هم جایی در میان باورهای سیاسی مردم این کشور نداشته اند. اما باز هم تعدد گروهها باعث ایجاد انشعاب میان جریان هایی شده که تا دیروز تنها یک هدف را دنبال می کردند و آن هم خروج از زیر سایه روسیه و پیوستن به اتحادیه اروپا و ناتو بود، حالا چندین و چند شاخه شده اند و کار به جایی رسیده رهبران پیشین انقلاب نارنجی و پیشروهای روند سقوط یانوکویچ (تیموشنکو و کلیچکو) کنار گذاشته شده اند.

مرتضی مکی کارشناس مسائل اوراسیا در گفتگو با خبرآنلاین می گوید: این انتخابات تاثیر چندانی در روندهای سیاسی آتی این کشور ندارد.

دومین انتخابات پس از سقوط یانوکوویچ در اوکراین برگزار شد و جریان های غرب گرا با یکدیگر رقابت کردند. شرایط کلی برگزاری این انتخابات چگونه بود؟
همانطور که اشاره کردید انتخابات اوکراین دومین انتخابات پس از سقوط دولت روس گرای یانوکویچ در اوکراین است و اولین انتخابات پارلمانی در این کشور از زمان استقرار وضعیت جدید به شمار می رود. با توجه به وضعیت بحرانی که اوکراین داشته و با توجه به برنامه هایی که آقای پوروشنکو برای خروج از بحران اقتصادی و امنیتی که این کشور در آن گرفتار آمده مطرح کرده، این انتخابات برای رئیس جمهور بسیار حائز اهمیت است. اما اینکه دورنمای ترکیب دولت آینده اوکراین که از پارلمان این کشور بیرون می آید چه تاثیری بر معادلات سیاسی و اقتصادی اوکراین خواهد داشت خیلی نمی توان مورد ارزیابی دقیق قرار داد و سناریوهای مختلفی در این زمینه مطرح شده است.

وضعیت در مناطقی که تحت کنترل نیروهای جدایی طلب قرار دارد چگونه بود؟ در این مناطق انتخابات برگزار نشد؟
انتخابات در مناطق لوهانسک و دونتسک که تحت کنترل نیروهای جدایی طلب و طرفدار روس است برگزار نشد و به دلیل اینکه دولت مرکزی کنترلی روی این قسمت ها ندارد انتخابات هم در آن مناطق برگزار نشد و حدود یک سوم جمعیت اوکراین از همان ابتدا در این انتخابات شرکت نکردند.

در سایر مناطقی به نظر می رسد آقای پوروشنکو وضعیت بهتری دارد. درست است؟
بله نظرسنجی ها از همان ابتدا نشان می داد حزب همبستگی آقای پوروشنکو وضعیت مناسبی دارد و این تحلیل وجود دارد که احتمال اینکه آقای پروشنکو بتواند پارلمان را به دست آورد و دولت هم رای و هم نظر با او تشکیل شود دور از انتظار نیست.

وضعیت خانم تیموشنکو به چه صورتی است؟ از ایشان هم خبر چندانی نیست.
حزب ایشان در این انتخابات فعال بود ولی در نظرسنجی ها شاید در پایین ترین جایگاه قرار داشت و حتی احتمال اینکه بتواند کرسی را کسب کند خیلی کم است. با توجه به اینکه این دوره از انتخابات اوکراین در شرایطی برگزار می شود که شرایط در این کشور به طور کلی تغییر کرده اوضاع متفاوت شده است. از زمانی که این کشور از شوروی سابق استقلال یافته دو جریان سیاسی طرفدار روس و طرفدار غرب در صحنه سیاسی حضور داشته اند اما طی هشت ماه گذشته جریان طرفدار روس به حاشیه رفته و حزب مناطق آقای یانوکویچ هم از عرصه کنار رفته و در قالب نام جدیدی فعال شده که احتمالا سهمی در پارلمان اوکراین نخواهد داشت فعالیت می کند. جریان طرفدار غرب اما یک تشتت آرای شدید دارد و تجربه 5 سال حکومت آقای یوشنکو نشان داد اجماع و مصالحه میان جریان طرفدار غرب بسیار دشوار است. همین مسئله باعث شده امکان مصالحه و تشکیل دولت قوی در این کشور بحران زده دشوار به نظر آید.

آقای کلیچکو پس از سقوط یانوکویچ یکی از جدی ترین نامزدهای رهبری نظم جدید بود اما به نظر می رسد او هم مانند تیموشنکو به حاشیه رفته دلیل این مسئله را چه می دانید؟
صحنه سیاسی اوکراین بسیار متزلزل است و احزاب و چهره های سیاسی بسیار قدرتمندانه در صحنه ظاهر می شوند اما در بازه زمانی کوتاه مدت به حاشیه رانده می شود و دلیل این امر هم نبود ثبات سیاسی در این کشور است و جریان هایی هم که در اوکراین هستند چندان پایدار نیستند و در این شرایط برنامه های خود را تغییر می دهند، همین مسئله تحلیل اوضاع سیاسی اوکراین را با دشواری مواجه کرده است. سابقه دموکراسی در اوکراین سن زیادی ندارد و احزاب متزلزل و دارای عمر کوتاهی هستند. به این دلیل شخصیت هایی چون کلیچکو با ژست مخالفت با سیاست های یانوکویچ وارد عرصه می شود و قدرتمندانه هم در صحنه حاضر می شود و طبق تحلیل هایی هم که از ایشان شده بود از او به عنوان یک رهبر طرفدار غرب مطرح شد ولی خیلی زود هم به حاشیه رفت و به همین دلیل که گفته شد صحنه سیاسی اوکراین بسیار متزلزل و بی ثبات است.

موضعگیری روسیه و کرملین نسبت به آنچه در اوکراین می گذرد چیست؟
خود مقامات اوکراین و به ویژه نخست وزیر این کشور نسبت به مداخلات روسیه ابراز نگرانی کرده بودند ولی روسها همچون انتخابات ریاست جمهوری اوکراین حرکتی انجام نمی دهند که نشان دهنده این باشد که آنها مداخله ای در این رابطه انجام داده اند و با توجه به مداخلاتی که روسها در بحران اوکراین انجام دادند سعی می کنند در باقی موارد بسیار محتاطانه رفتار کنند تا موقعیت متزلزل خویش را بیش از این با بحران مواجه نکنند و هم از سوی دیگر بتوانند نقش اثرگذاری در تحولات اوکراین داشته باشند. همانطور که رئیس جمهوری پوروشنکو را پذیرفتند در خصوص پارلمان و نخست وزیر هم چنین رویکردی را اتخاذ خواهند کرد.

برگزاری انتخابات در اوکراین با توجه به اینکه این کارزار در سرزمین های لوهانسک، کریمه و دونتسک برگزار نشد می تواند تاثیری در آینده این مناطق داشته باشد یا دست کم در کوتاه مدت باید این مناطق را جدا شده تلقی کنیم؟
بحران اوکراین بسیار پیچیده است و نقش قدرت های منطقه ای و فرامنطقه ای در آن بسیار زیاد است. بر همین اساس انتظار نمی رود برگزاری انتخابات پارلمانی گشایشی در این بحران ایجاد کند. به همین خاطر در نظرسنجی هایی هم که انجام شد بسیاری از مردم اعلام کرده بودند با توجه به بدبینی که دارند در انتخابات شرکت نمی کنند و احتمال برگزاری انتخابات با مشارکت پایین از ابتدا هم زیاد تخمین زده می شد بحران اقتصادی، سیاسی، ناامنی و فساد اداری و مواردی از این دست که اوکراین با آن مواجه است مشکلاتی است که با برگزاری یک انتخابات حل نمی شود.

اما این کارزار از این حیث می تواند برای آقای پوروشنکو حائز اهمیت باشد که بتواند دولت جدید و قوی را تشکیل دهد و در میان مدت و بلند مدت هویت طرفداران جریان حامی غرب در این کشور را تحکیم و تقویت کند. تجربه نشان داده اجماع و مصالحه در میان جریان های حامی غرب دشوار است. باید با توجه به شرایط جدیدی که در اوکراین ایجاد شده و جریان طرفدار روس در این کشور به حاشیه رفته و جریان طرفدار غرب صحنه سیاسی این کشور را به دست گرفته و رقابت میان این جریان ها است، باید دید در شرایط جدید این احزاب می توانند با یکدیگر به یک مصالحه برسند که بتوانند بحران را از این شرایط بد سیاسی و اقتصادی و امنیتی که گرفتار شده خارج کنند یا خیر.

شما فکر می کنید این مصالحه ایجاد می شود؟
تجربه نشان داده که اینگونه نیست و به همین دلیل هم این دوره از انتخابات پارلمانی اوکراین در محافل سیاسی و رسانه ای اروپا خیلی مورد توجه قرار نگرفت و آنها انتظار ندارند این رقابت اوکراین را در کوتاه مدت از این بن بستی که در آن گرفتار آمده خارج کند. به نظر می رسد دولت های اثرگذار در روند تحولات اوکراین مانند آمریکا و روسیه و همچنین مجموعه غرب هستند که باید با یکدیگر به توافق برسند تا اوضاع اوکراین به یک ثبات نسبی دست یابد.

5252