تونس و راه دشوار انتخابات

کشور تونس در آستانه برگزاری دو انتخابات به عنوان یکی از کشورهای منطقه که مبدا حرکت بهار عربی است روزهای پرالتهابی را پیشرو خوهد داشت. در صورتی که تونس از این مرحله با موفقیت عبور کند و انتخابات پارلمان و ریاست جمهوری این کشور به خوبی برگزار شود، تنها نمونه موفق کشورهایی خواهد بود که بهار عربی را پشت سر گذاشته‌ و در مسیر دموکراسی گام برداشته‌اند.

به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، روزنامه اماراتی دارالخلیج در تحلیلی به قلم عبدالحسین شعبان تحت عنوان "تونس و راه دشوار انتخابات" نوشت: تبلیغات انتخاباتی پارلمان تونس از چهار اکتبر آغاز شده است و در حال حاضر سکوت انتخاباتی در این کشور حکمفرما شده چراکه قرار است این انتخابات فردا (یکشنبیه) آغاز شود. این در حالی است که انتخابات ریاست جمهوری 23 نوامبر برگزار خواهد شد.

این اولین انتخابات پارلمانی تونس از زمانی است که محمد بوعزیزی، سبزی فروش تونسی خود را در شهر سیدی بوزید در دسامبر 2010 آتش زد شراره‌های این انتفاضه از این شهر آغاز شد و بسیاری از شهرهای تونس را دربرگرفت و به پایتخت رسید. به شکلی که زین العابدین بن علی، رئیس جمهور سابق تونس ناگزیر شد قبل اقدام ارتش از کشور فرار کند.

گرچه انتفاضه تونس الهام بخش بسیاری از جنبش‌های مردمی بود، اما یکی شدن عوامل واقعی با عوامل خود جوش و درونی نقش اساسی در به ثمر رسیدن انقلاب و پختگی آن دارد مثل آنچه در کشورهایی چون مصر، لیبی، یمن و دیگر کشورها رخ داده است.

در همین زمان تمام منطقه در آتش جنگ، انقلاب، ضدانقلاب و درگیری‌های مسلحانه، شکاف‌های امنیتی، عملیات تروریستی و خشونت رو به افزایش می‌سوزد. این آتش با ظهور داعش در استان موصل عراق و به دست گرفتن استان صلاح الدین و بخش بزرگی از استان الانبار و با کنترل شهر هیت و بخش‌هایی از دو استان کرکوک و دیالی و همچنین استان‌های رقه، دیرالزور و فرودگاه الطبقه در کشور سوریه افزایش یافت و تلاش‌های آنان برای کنترل بر شهر کوبانی که از بیش از چهار هفته در محاصره است، ادامه دارد.

در صورتی که حزب اسلامی النهضه متصف به صفت عقلانیت شود یا پس از سرنگون کردن اخوان المسلمین در مصر، قدرت را به دست بگیرد، چاره‌ای ندارد جز اینکه در چارچوب سیاست جمعیتی و تاکتیک‌های حیاتی چون مانع از وقوع انفجارها شود به ویژه که با بازنگری در تغییرات سیاسی داخلی و منطقه‌ای به شکل صحیح می‌تواند خود و کشور تونس را از آشوب و شعله‌ور شدن آتش جنگ ممانعت ورزد.

با وجود اینکه این حزب از طریق صندوق‌های رای‌گیری به قدرت رسید، اما این به تنهایی برای یاری جستن از این جنبش و حمایت از آن کافی نیست، چراکه حزب النهضه تونس در دوره اول قدرت خود اشتباهات زیادی را مرتکب شد، باید افزایش اعتراضات مردمی را هم در نظر گرفت.

سوالی که الان به ذهن می‌رسد این است که آیا انتخابات کنونی همان نتایج را به دنبال خواهد داشت یا اینکه تغییرات بزرگی در نقشه سیاسی منطقه رقم خواهد خورد؟

در پاسخ باید گفت که این موضوع به وضعیت داخلی تونس به ویژه وضعیت اقتصادی و افزایش نرخ بیکاری بستگی دارد.

همچنین وضعیت منطقه به ویژه پس از جنگ داخلی لیبی و کنار رفتن اخوان از قدرت در مصر و با وجود تعداد زیاد گروه‌های تروریستی در عراق و سوریه و خطرات آن این روزها تقریباً تمام جهان به استثنای دو کشور روسیه و ایران برای نابودی تروریسم و مقابله گروه‌های تروریستی با داعش و جبهه النصره در چارچوب ائتلاف و قطعنامه شماره 2170 شورای امنیت با یکدیگر همکاری می‌کنند.

هنوز هم مسیر انتخابات در کشورهای عربی دشوار و پیچ درپیچ است حتی تجربه‌های به دست آمده از امواج بهار عربی در بسیاری از اوقات نه‌ تنها دلگرم‌کننده نبوده بلکه مشکلات، پیامدها و آتش‌افروزی‌هایی در لیبی به بار آورده است.

همچنین در عراق موضوع پیش‌بینی نشده گروه تروریستی داعش پس از تشکیل کابینه جدید عراق به ریاست حیدر العبادی رخ داد و این گروه بر حدود یک‌سوم مساحت این کشور مسلط شد. اگر بخواهیم وضعیت کشور تونس را از ابتدای انتفاضه پس از انجام بازدیدهای مستقیم و میدان توصیف کنیم، می‌توانیم بگوییم که این کشور تاکنون چهار مرحله را پشت‌ سر گذاشته است:

1- اولین مرحله بلافاصله پس از تغییر رژیم و سرنگونی بن علی آغاز شد و دولت‌های موقت شکل گرفتند و انتخابات پارلمانی اکتبر 2011 برگزار شد.

2- اما دوره دوم از زمانی آغاز می‌شود که پارلمان منتخب تونس قانون اساسی را تصویب کرد که به موجب آن دولت ائتلافی با حضور حزب النهضه به همراه دو حزب چپ‌گرا تشکیل شد. موج خشونت‌هایی که به دست گروه‌های سلفی کشور را نابود کرد، افزایش یافت. شکری بلعید و محمد براهمی در سال 2013 ترور شدند و مراکز و ساختمان‌های دولتی به‌ خصوص در نقاط دور کشور مورد حمله قرار گرفتند.

3- اما مرحله سوم از نیمه‌های سال 2013 و ابتدای سال 2014 آغاز شد، زمانی که بحران در کشور تونس به حد انفجار رسید و در مدیریت گفتگوی ملی میان تمامی احزاب سیاسی سه طرف دارای صلاحیت از جمله اتحادیه کار تونس، انجمن دفاع از حقوق بشر تونس و کانون وکلای تونس شرکت کردند و گفتگوی ملی منجر به تصویب قانونی شد که بسیار زمان برد. از دیگر نتایج این گفتگو، موافقت حزب النهضه با کناره‌گیری و تشکیل دولت ائتلاف ملی شامل افراد شایسته تکنوگرات (فن‌مدار) بود. به این ترتیب علی العریض کناره‌گیری کرد و مهدی جمعه جای او را گرفت.

4- می‌توان دوره چهارم را که تا امروز با برپایی دولت دکتر مهدی جمعه ادامه دارد، تعیین کرد. این دوره با انتخابات پارلمان تونس در تاریخ 26 اکتبر و انتخاب ریاست جمهوری در 23 نوامبر آینده به پایان خواهد رسید. از جمله اقداماتی که دولت جمعه انجام داد، تصویب قانون انتخابات است. این دولت با تروریسم مقابله کرد و از روند خشونت در کشور کاست.

علاوه بر گزینه راه توسعه که با درون‌مایه سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و قانونی ماهیت اصلی مرحله بعدی را تشکیل می‌دهد، بحران اقتصادی هم در تونس وجود دارد. توسعه پایدار خشت مهمی است که اگر تحقق یابد، تونس می‌تواند برای کشورهای عربی نمونه عالی بهار عربی باشد که در مسیر تحقق اهداف خود قرار گرفته است. با این حال، این کشور در راه نیل به اهداف خود با سختی‌های داخلی نه‌چندان کمی روبه‌رو خواهد شد که عمدتاً مربوط به کشورهای همسایه هستند مثل شکاف امنیتی لیبی، درگیری و آشوب با الجزایر، افزایش جنبش‌های تروریستی جدید در منطقه مثل لیبی، موریتانی و حتی مراکش. حفظ امنیت داخلی و غلبه بر تروریسم نیازمند یک راهکار طولانی سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، تربیتی و دینی روشنگر و همچنین اقدامات قانونی، نظامی، امنیتی و اطلاعاتی به منظور خشکاندن منابع مالی حامی تروریست‌ها و شکست ساختار ایدئولوژیک و اقتصادی است که این گروه‌ها بر آن استوار شده‌اند. این امر به شدت به پذیرش حقوق و آزادی‌ها و تاکید بر اصل رعایت مساوات و عدالت وابسته است و همه این موارد از طریق توسعه اجتماعی پایدار و چندمنظوره ممکن است.

تعداد کرسی‌های پارلمان تونس که سیاستمداران بر سر آن با یکدیگر رقابت می‌کنند 217 کرسی است. 27 تن هم کاندیدای ریاست‌جمهوری این کشور هستند که مهمترین آنها اعضای حزب النهضه و حزب نداء تونس هستند.

حزب نداء متشکل از گروه‌های تکنوگراتی است که برخی از آنها در دولت‌های پیشین حضور داشتند و برخی دیگر از مخالفان آزادی‌خواه چپ‌گرای تونس هستند این حزب قدرتمند، رقیب جدی حزب النهضه محسوب می‌شود. یک جبهه مردمی هم وجود دارد که جریان سوسیالیست شامل 10 حزب غیرمذهبی است که مخالف اسلامگراها و حکومت ترویکا هستند.

حزب کنگره ملی تونس به رهبری منصف المرزوقی (رئیس فعلی)، حزب گروه‌بندی به ریاست مصطفی بن جعفر (رئیس کنونی پارلمان تونس) و احزاب غیرمذهبی و آزادی‌خواه دیگری هم وجود دارند.

انتخابات نبردی سخت خواهد بود که با این سوالی بزرگ رو به رو است: آیا تونس می‌تواند تجربه‌ای جدید در راه رسیدن به دموکراسی ارائه دهد؟ اگر در این راه موفق شود، این موفقیت روی تمامی کشورهایی که نامشان با «بهار عربی» گره خورده و تمامی کشورهای منطقه منعکس خواهد شد، اما در صورت شکست، پیامدهای منفی این شکست بر منطقه منعکس می‌شود.

انتهای پیام