دیپلماسی منطقه‌ای جمهوری اسلامی ایران برای مقابله با داعش

دکتر نوذر شفيعي*

بررسي روند تحولات جديد منطقه بيانگر آن است كه جمهوري اسلامي ايران از فرصت هاي راهبردي براي اثبات نقش مثبت و موقعيت مستحكم خود در جهت شكل دادن به امنيت منطقه اي برخوردار شده است. با اين وجود، اين پرسش اساسي وجود دارد كه چگونه مي توان از درون اين تحولات، تثبيت مولفه هاي قدرت منطقه اي و اثبات موثر بودن رويكرد منطقه اي كشورمان را تضمين كرد؟
پيش نياز لازم براي ارائه پاسخ مناسب به پرسش مزبور توجه به اين مساله است كه موقعيت ژئوپليتيكي ايران مزيت هاي راهبردي بسياري را براي حداكثرسازي منافع امنيت ملي اين كشور فراهم نموده است. يكي از اين مزيت ها آن است كه موقعيت منطقه اي ايران به راحتي در مسير انزواي راهبردي قرار نمي گيرد. با اين وجود، تحقق عدم انزواي راهبردي نيازمند داشتن سياست خارجي فعال و پويا و برداشتن گام هاي اصولي در ديپلماسي منطقه اي است به نحوي كه اين گام ها در تضاد با تعلقات ژئوپليتيكي كشورمان نباشد.
با عنايت به مفروض فوق الذكر، بررسي تحولات جديد منطقه اي به وي‍ژه شكل گيري جريان هاي تروريستي-تكفيري داعش در حداقل دو حوزه جغرافيايي عراق و سوريه كه از جايگاه ويژه اي در راهبردهاي ژئوپليتيكي كشورمان برخوردارند، بيانگر آن است كه مسئولين و نهادهاي تصميم گير ضمن توجه جدي به تهديدات ناشي از اين پديده، بايد نگاهي فرصت محور به آينده تحولات داشته باشند.
در اين راستا، داشتن نگاه مناسب و منطقي به مساله داعش و ائتلاف بين المللي كه براي مقابله با داعش تشكيل شده است، مستلزم توجه به گزاره هاي راهبردي زير مي باشد:

1-ائتلاف بين المللي عليه داعش از درون دچار عدم تجانس و يكپارچگي است. بنابراين قادر به تعقيب هماهنگ اهداف خود نيست.
2-ائتلاف فاقد شاخص هاي ابتكار و خلاقيت مي باشد. در واقع، ائتلاف دليلي بر وجود مجموعه اي از اهداف و منافع متعارض بازيگران شكل دهنده آن مي باشد. حتي به نظر مي رسد آمريكا در مسير پيشبرد ائتلاف با اين مشكل مواجه است.
3-نتايج اقدامات ائتلاف تاكنون منجر به تغييرات جدي و محسوس در وضعيت داعش نگرديده است.
4-ائتلاف عليه داعش به دليل مشكلات فوق، نتايج قابل قبولي براي اعضاي اصلي و شكل دهنده آن نداشته است.
موارد فوق بدين معني است كه جمهوري اسلامي ايران براي ايجاد نظم منطقه اي مطلوب خود با فرصت هايي نيز مواجه مي باشد؛ به طوري كه به نظر مي رسد امروزه موقعيت و اهميت نقش ايران در ايجاد نظم و ثبات منطقه اي بيش از هر زماني مورد توجه قرار گرفته است. از سوي ديگر، پيچيدگي شرايط جديد منطقه اي ايجاب مي كند تا تلاش هاي كشورمان هوشمندانه تر و با تمركز بر هماهنگي بيشتر ديپلماسي منطقه اي با فرماندهي ميداني صورت گيرد.

*عضو كميسيون امنيت ملي و سياست خارجي مجلس شوراي اسلامي

[strong]5252