کودتاهای نظامی متوالی و دخالت های ویرانگر عربستان

یمن در دوران قبل از اسلام و در طول تاریخ یکی از ثروتمندترین کشورهای جهان در آن زمان به شمار می رفت، زیرا وجود سد"مارب" که یکی از پیچیده ترین و شگفت انگیزترین سدهای باستانی بود اهمیت ویژه ای به لحاظ کشاورزی به یمن بخشیده بود.

پس از شکسته شدن سد مارب، طغیان سیل و آبگرفتگی شدید که منجر به مرگ هزاران نفر و نابودی تمام امکانات کشاورزی یمن شد این کشور به فقیرترین کشورهای جهان تبدیل شد.

مردم یمن نیز به دلیل برخورداری از ساختار نظامی قدرتمند پس از طلوع خورشید اسلام در حجاز در برابر نفوذ اسلام از خود مقاومت نشان دادند که پیامبر اکرم(ص) در سال هشتم هجری قمری خالد بن الولید را برای دعوت اهالی یمن به اسلام به آن دیار فرستاد.

خالد بن الولید به اتفاق یکی دیگر از فرماندهان سپاه اسلام به نام براء بن عازب به یمن رفت، اما پس از 6 ماه نتوانست موفقیتی به دست آورد و پیامبر(ص) پس از شکست ماموریت خالد بن الولید، حضرت امیر مومنان علی علیه السلام را راهی یمن کردند.

اهالی یمن به ویژه طوایف "همدانی ها و مذحجی ها" بلافاصله با مشاهده رفتار انسانی و اسلامی مولای متقیان علی(ع) به دین اسلام گرویدند و از همان زمان عشق به خاندان اهل البیت علیهم السلام در دل مردم یمن ریشه دواند.

حوثی های یمن در واقع باقی ماندگان نسل همدانی ها و مذحجی ها هستند که بعدها به دلیل همسویی با قیام زید بن علی علیه السلام به زیدی ها معروف شدند که حوثی ها نیز از دل همین طایفه برخاسته اند .

زیدی های یمن حدود یک هزار سال در یمن حکومت کردند که به حاکمیت ائمه معروف شد، اما پس از پیروزی انقلاب افسران آزاد مصر و گسترش پدیده پان عربیستی در جهان عرب افسران یمن به تاسی از افسران مصر علیه حاکمیت ائمه زیدی ها کودتا کردند.

به دلیل حضور شیوخ قبایل یمن در ساختار سیاسی و اجتماعی این کشور ،بازیگران منطقه ای نفوذ و تاثیر زیادی روی بافت اجتماعی وسیاسی یمن دارند.

رقابت عربستان و مصر در اوایل دهه 60 از قرن گذشته میلادی که منجر به بروز جنگ داخلی در یمن شد ناشی از وجود رقابت شدید میان جمال عبدالناصر رئیس جمهوری وقت مصر و ملک سعود بن عبدالعزیز پادشاه وقت عربستان بود.

این جنگ که اندکی پس از سرنگونی حاکمیت امامان زیدی صورت گرفت، به کشته و جروح شدن بیش از 250 هزار تن ومهاجرت بیش از یک میلیون یمنی از شمال به جنوب شد.

از آن زمان تا سال 2010 حدود 7 جنگ دیگر در یمن صورت گرفت که آسیب های شدیدی به زیر ساختار های اقتصادی این کشور به شدت قبیله ای وارد کرد.

عربستان که در دوران حاکمیت جمال عبدالناصر در مصر نتوانست در تغییر ساختار یمن نقشی ایفا کند پس از مرگ جمال عبدالناصر تلاش کرد تا نقش بیشتری در یمن ایفا کند.

کودتاهای نظامی متوالی در یمن موجب شد تا وضعیت غیر پایداری در این کشور حاکم شود به همین دلیل رژیم آل سعود سریعا روی علی عبدالله صالح برای به دست گرفتن قدرت سرمایه گذاری کرد.

علی عبدالله صالح که یک گروهبان ساده ارتش یمن بود توانست به سرعت درجات نظامی را طی کند و در اکتبر سال 1977 با کمک عربستان اقدام به ترور ابراهیم الحمدی رئیس جمهوری وقت یمن کرد.
پس از ترور الحمدی سر لشکر احمد الغمشی به عنوان رئیس جمهور یمن قدرت را به دست گرفت، اما کمتر از یک سال یعنی در سال 1978 احمد الغمشی توسط علی عبدالله صالح ترور شد و زمینه برای به قدرت رسیدن صالح فراهم شد.

علی عبدالله صالح که خود از زیدی ها بود تلاش کرد تا با پرداخت رشوه به روسای قبایل یمن آنان را در ساختار سیاسی مشارکت دهد و قبیله ای شدن ساختار قدرت در یمن در دوران علی عبدالله صالح پر رنگتر شد.

قبیله حاشد که صالح وابسته به آن است کلیه اهرم های قدرت را در دست گرفت و رهبران سایر قبایل پر نفوذ نیز در راس پست های کلیدی قرار گرفتند.

یکی از ماموریت های مشترک علی عبدالله صالح و عربستان سعودی سرکوب آزادیخواهان یمنی به ویژه طایفه زیدی ها و شیعیان بود که از همینجا طایفه زیدی ها که 60 درصد از جمعیت 28 میلیونی یمن را تشکیل می دهد با حاکمیت صالح مخالفت کردند .

پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران ،حوثی های یمن که بخشی از ساختار شیعیان این کشور هستند، یک تشکل سیاسی تحت عنوان الشباب المومن به رهبری شهید حسین الحوثی فرزند شیخ بدر الدین الحوثی رهبر معنوی حوثی ها تشکیل شد.

همزمان با آن عرستان سعودی برای مقابله با گسترش نفوذ شیعیان یمن اقدام به تاسیس بیش از 400 مدرسه وهابی در مناطق شمال یمن کرد.

شیخ بدر الدین الحوثی با سازماندهی شیعیان و فعالیت فرهنگی گسترده تلاش کرد تا نفوذ وهابی ها را در شمال یمن کاهش دهد، اما عربستان با تحریک سر لشکر علی محسن الاحمر فرمانده منطقه شمالی یمن به مقابله مسلحانه با حوثی ها پرداخت.

علی محسن الاحمر برادر نا تنی علی عبدالله صالح که به" علی شیمیایی یمن" معروف است با استفاده از سلاح های گسترده و با پشتیبانی هوایی عربستان سعودی ،هزاران نفر از حوثی ها را شهید کرد.

از سال 2004 تا سال 2011 علی محسن الاحمر با همکاری عربستان، شش حمله زمینی و هوایی را علیه حوثی های یمن سازماندهی کرد تا بتواند حوثی ها را از شمال و از کنار مرزهای مشترک عربستان و یمن به سایر نقاط یمن کوچ دهد.

از سال 1978 تا سال 2011 جنگ های دیگری در یمن نیز روی داد که مهمترین آن جنگ سال 1994 بین یمن شمالی و یمن جنوبی بود.

سال 1990 علی عبدالله صالح و علی سالم البیض روسای جمهوری یمن شمالی و یمن جنوبی به دلیل تغییراتی که در جهان رخ داد و افول قدرت اتحاد جماهیر شوروی سابق که به کاهش قدرت یمن جنوبی منجر شد، با ادغام دو یمن موافقت کردند.

این وحدت در سال 1990 شکل گرفت، اما علی عبدالله صالح که به عنوان رئیس جمهوری دو یمن انتخاب شد به تدریج کلیه اهرم های قدرت را در دست گرفت و شخصیت های سیاسی یمن جنوبی را از قدرت بر کنار کرد.

در سال 1994 جنگ شدیدی بین یمن شمالی و یمن جنوبی رخداد که پس از مدتی علی عبدالله صالح علیه رقبای خود در ساختار حاکمیت یمن کودتا کرد و آنان را از قدرت بر کنار کرد.

از آن زمان نفوذ عربستان در یمن افزایش یافت و فشارها از ناحیه علی عبدالله صالح و علی محسن الاحمر علیه حوثی ها بیشتر شد، زیرا عربستان از گسترش ارتباطات حوثی ها با شیعیان شرق عربستان بیمناک بود.

حسن هانی زاده

ادامه دارد .....