اشتباهات استراتژیک آنکارا در مواجهه با کوبانی

بر پایه آخرین گزارشها، گروه تروریستی داعش به پیشروی خود در شهر مرزی کوبانی (عین العرب) ادامه داده و دفا‌تر احزاب سیاسی کُرد را اشغال کرده است. با وجود حملات نیروهای ائتلاف، تکفیری‌های داعش محاصره کوبانی را تنگ‌تر کرده‌اند و کنترل بیش از یک سوم شهر کوبانی را در دست دارند. درگیری‌ها در غرب و جنوب شهر کوبانی همچنان ادامه دارد. تروریست‌های داعش کنترل محورهای اصلی کوبانی را به دست دارند و در اولین اقدام پس از ورود به محورهای اصلی این شهر، نام کوبانی (عین العرب) را به "عین الاسلام" تغییر داده‌اند.

در همین حال "استفان دی مستورا" فرستاده ویژه سازمان ملل به سوریه بار دیگر از ترکیه خواستار کمک به حل بحران کردهای سوریه در کوبانی پیش از وقوع کشتار در این شهر مرزی به دست گروه تروریستی داعش شد و درباره تکرار قتل عامی شبیه سربرنیتسای بوسنی در سال ۱۹۹۵ هشدار داد. وی با هشدار به مقام‌های ترکیه درباره اوضاع شهر کوبانی گفت: اگر این شهر سقوط کند، 700 نفر (اشاره به تعداد مبارزان کرد در برابر گروه تروریستی داعش) و 12هزار نفر دیگر (آمار تقریبی محاصره شدگان در این شهر) احتمالاً سربریده خواهند شد. در آن سوی مرزهای سوریه در ترکیه کردها ناامیدانه در انتظار پیوستن به کردهای سوریه هستند، اما دولت ترکیه مرزها را بسته است تا مانع از ورود کردهای ترکیه به خاک سوریه شود و بدین ترتیب زمینه قصابی بیشتر کردها بدست داعشی های کافر را فراهم میکند.
ائتلاف بین المللی به رهبری آمریکا نیز در حمایت از کرد‌ها مناطق تحت کنترل داعشی‌ها را بمباران می‌کند اما این حملات تاثیری در جلوگیری از پیشروی تروریستها ندارد.

در همین حال پیشرفت داعشی ها در خاک سوریه و عراق به دلیل ناکارآمد بودن عملیات هوایی ائتلاف آمریکایی علیه داعش و استفاده این گروه تروریستی از مردم مناطق اشغالی بعنوان سپرانسانی ادامه دارد.
از سوی دیگر در عملیات ائتلاف در عراق، ائتلاف بمباران هوایی میکند و نیروهای ارتش عراق، پیشمرگ کرد و ائتلاف داوطلبان مردمی، عملیات زمینی را هدایت میکنند، اما در سوریه چنین توافق وهماهنگی‌ای وجود ندارد. در سوریه پوشش هوایی با هیچ نیرویی هماهنگ نمی‌شود. ائتلاف تاکنون دولت سوریه را در حکم نیروی زمینی و همکار انتخاب نکرده و به نظرنمیرسد از این پس نیز چنین کند. لذا زمانیکه داعش در عراق از زمین و هوا مورد تهاجم قرارمیگیرد میل به سوریه میکند و به دلیل عدم تهاجم زمینی علیه آن در خاک سوریه از یک سو و چراغ سبز ترکیه به داعش، کردها در کوبانی بیشتر مورد حمله آنها واقع می‌شوند و ازهمین رهگذر است که تردید جدی نسبت به نیات امریکا از بمباران داعش در عراق که کشاندن داعش به سوریه و ادامه پروژه ساقط نمودن بشار اسد است بروز و ظهور بیشتری می یابد هرچند که واشنگتن چنین ارزیابی را رد میکند.

از آنجا که به هر تقدیر ائتلاف علیه داعش در سوریه، علاوه بر مورد تهاجم قراردادن محل استقرارداعشی ها، زیرساخت‌های اقتصادی سوریه مانند چاه‌های نفت، پالایشگاه‌های سوریه و سیلو‌های گندم را نیز مورد هدف قرارمیدهد، تردید به نیات واشنگتن ومتحدینش فزونی می یابد.
آنچه که بیش ازهر اقدام نظامی علیه داعش حایز اهمیت است، این است که راههای انتقال پول وسلاح به داعش مسدود شود؛ اما به نظر میرسد داعش با برخورداری بسیار گسترده از سلاح و امکاناتی که به دستش میرسد، در حال پیشروی است و نیروهای کرد‌ به رغم اعلام حمایت اقلیم کردستان و پ.ک. ک، از امکانات محدودی برخوردار است و عدم توازن نظامی میان کردها و داعش به ویژه در رویارویی ارضی در کنار عدم اجازه دولت ترکیه به نیروهای کرد این کشور به منظور حمایت از کردهای کوبانی به زیان کردهای سوریه شده و تا کنون نزدیک به 40 درصد شهر کوبانی به تصرف داعشی‌های ظهوریافته بدست امریکا، اسراییل، عربستان، ترکیه، امارات و قطر درآمده است.

این در حالیست که به ظاهر آمریکا و غرب با توجه به ناتوانی حملات هوایی ائتلاف بین المللی نیز برای از میان بردن داعش، چشم به آنکارا دوخته اند تا با دخالت نظامی در کوبانی، این جنگ را به نفع ائتلاف پایان دهد. دلیل بحرانی بودن وضعیت این است که اعزام نیروهای زمینی از سوی ائتلاف، تصمیم تقریبا محالی است؛ آمریکا و انگلستان این تجربه ناموفق را در عراق و افغانستان داشته اند، بنابراین مداخله نظامی مستقیم ترکیه، مشکل غرب را حل خواهد کرد. اما ترکیه به دلیل نگرانی از تقویت کردها وپ.ک.ک در سوریه و خودمختارشدن آنها و سرایت این روند به داخل ترکیه و ایجاد اتحاد میان کردهای دو کشور و همبستگی آنها در آینده با کردهای عراق و ادامه حکومت بشاراسد در سوریه در موضع تماشاچی ذبح کردهای سوری بدست داعش و به دنبال آن سقوط بشار اسد به دست مخالفان اسد و مجموعه تروریستها قرار گرفته است و درهمین راستا انتظار همراهی امریکا ونیروهای ائتلاف را دارد.

سیاست‌های دولت ترکیه در قبال سوریه، حاکی از سهوهایی استراتژیک با آمیزه ای از ریسکهای مهلکه انگیز است. اردوغان با بهره گیری از فرصت مذاکرات هسته ای ایران با 1+5 و اصطکاک میان روسیه با آمریکا وغرب به واسطه بحران اوکراین قصد دارد از فرصت حضور داعش در سوریه و عراق علیه بشار اسد استفاده کند و پس از سقوط اسد به سراغ داعش برود. درهمین راستا ترکیه از امکان برخورد زمینی با داعش به عنوان ابزاری برای همسو کردن امریکا وائتلاف ضد داعش با اهداف ضد اسدی و ضدکردی خود بهره برداری میکند.
چنین شرایطی ترکیه را با جدی‌ترین چالش امنیتی در چند دهه گذشته روبه رو نموده است. دولت ترکیه به اشتباه بر این باور است که بی‌تفاوت ماندن نسبت به سرنوشت شهر محاصره شده کوبانی، به روند صلح آنکارا با کردهای ترکیه آسیبی وارد نمی‌کند. این در حالیست که شمار بسیاری از کردهای ترکیه در روزهای اخیر، با اعتراضات خیابانی، نارضایتی خود را نشان دادند که این امر ترکیه را با بحران کم سابقه‌ای در شهرهای کردنشینش مواجه کرد. درهمین حال رهبران کرد در ترکیه نیز تهدید کرده اند، اگر کوبانی به دست داعش بیفتد، از مذاکرات صلح با دولت آنکارا بیرون خواهند شد؛ به عبارت دیگر، مذاکرات صلح با "پ ک ک " که تا همین اواخر به نظر می‌رسید در راهی درست در جریان است، اکنون با خطر شکست مواجه شده است.

درهمین راستا جمیل بیک هشدار داد در صورتی که ترکیه به سیاست کنونی خود در عدم دخالت در جنگ موجود در کوبانی سوریه ادامه دهد،‌ با انقلاب کردی جدیدی مواجه خواهد شد. وی که یکی از موسسان حزب کارگران کردستان و از بلندمرتبه‌ترین مسئولان این حزب در خارج از زندان است به شبکه ای‌آر‌دی آلمان گفت:" به ترکیه هشدار دادیم. در صورتی که این رویکرد ادامه یابد در آن صورت گروه‌های مبارز ما جنگ دفاعی خود از ملتمان را از سر خواهند گرفت." جمیل بیک که این مصاحبه را در شهر اربیل کردستان عراق انجام می‌داد، گفت: "حزب عدالت و توسعه مسئول آن چیزی است که هم اکنون در کوبانی و ترکیه روی می‌دهد. ما تمامی مبارزان خود را که از ترکیه به عقب برگردانده بودیم، آنها را بازگرداندیم چون سیاست‌های آنکارا بدون هیچگونه تغییری ادامه دارد. این مقام حزب پ.ک‌.ک به اقدام اخیر پارلمان ترکیه در اجازه دادن اقدام نظامی در عراق و سوریه برای مبارزه با داعش گفت: این اقدام دولت ترکیه با هدف کشتار پ‌.ک.‌ک است. وی تاکید کرد که مجوز پارلمان ترکیه اعلام جنگ با پ.‌ک‌.ک بوده و ترکیه با این اقدام عملیات صلح را به نقطه پایان رسانده است. در همین حال در پی ناآرامی‌های ناشی از مواضع آنکارا درقبال حوادث کوبانی، معاون رئیس پلیس شهر "بینگول" ترکیه پنجشنبه شب گذشته توسط افراد ناشناس ترور شد و به قتل رسید.

از سوی دیگر صلاح الدین دمیرتاش رهبر حزب کُردی صلح و دموکراسی در ترکیه و نامزد سابق ریاست جمهوری این کشور، تاکید کرد که آنکارا از ارسال کمک‌های انسانی به کوبانی جلوگیری می‌کند.
رهبران ترکیه، خواستار برقراری مناطق حائل و پرواز ممنوع در سوریه هستند. اما از آنجا که این مناطق می‌تواند علاوه برآنکه برای محافظت از آوارگان سوری مورد استفاده قرار گیرد، قابلیت تبدیل شدن به مکان‌هایی برای آموزش شورشیان مخالف دولت سوریه را نیز دارد، بیشتر مورد انتقاد دولت اسد واقع شده است.

هرچند که تأکید فراوان ترکیه بر تغییر رژیم در سوریه، با حمایت چندانی در واشنگتن روبه رو نشده است و از دید ایالات متحده و دیگر کشورهای جهان، داعش تهدید اصلی است اما واشنگتن تاکنون نخواسته یا نتوانسته ترکیه را وادار به جنگ زمینی علیه داعش درکوبانی و نجات جان کردهای این منطقه نماید که این رویکرد نیز به نوبه خود تردید برانگیزاست. وانگهی ترکیه با اولویت دادن به برکناری اسد و تلاش بیش از حد برای متقاعد کردن شرکای غربی خود در این راستا، می‌تواند سبب کاهش کمک‌های بین المللی برای رفع بحران آوارگان در این کشور شود. هم اکنون ترکیه میزبان 1میلیون و نیم آواره سوری است وهزینه دولت برای این آوارگان تاکنون به نزدیک 4 میلیارد دلار رسیده است. با این حال، ترکیه هنوز نتوانسته جامعه بین المللی را برای مشارکت در تأمین هزینه‌های این آوارگان متقاعد کند.
در همین حال ائتلاف بین المللی علیه داعش به رهبری آمریکا تاکنون هیچ یک از پایگاههای اصلی داعش را در عراق هدف قرار نداده است. جمعه دیوان، نماینده فراکسیون پارلمانی الاحرار وابسته به جریان صدر، ضمن اشاره به این مطلب به خبرگزاری آناتولی گفته است: پس از تشکیل ائتلاف بین المللی مبارزه با داعش، اوضاع امنیتی شهرهای عراق، بدتر شده است، زیرا ائتلاف علیه داعش، نه تنها در مبارزه با داعش جدی نیست، بلکه زمینه مناسب برای پیشروی آن ها را در شهرها فراهم کرده است.

تحلیل
واقعیات صحنه تحولات سوریه وعراق نشان میدهد که به دلایل مختلف اعم از تردید در نیات واقعی نیروهای ائتلاف، نقش چندگانه ترکیه در منطقه، پیروزی بر داعش به صورت کامل محقق نخواهد شد و ناامنی در خاورمیانه تشدید خواهد شد. ترکیه نیز با پیگیری هدف سقوط بشاراسد از طریق قربانی کردن کردهای سوریه از سوی افکارعمومی خود، منطقه و جهان مورد اعتراض وسرزنش قرار خواهد گرفت و اردوغان با ادامه چنین سیاستهایی به احتمال زیاد از هدف کسب دو سوم کرسیهای مجلس در انتخابات پارلمانی 2015 باز خواهد ماند.

برای مشاهدۀ وبلاگ افشار سلیمانی در صفحۀ بلاگرهای خبرآنلاین اینجا کلیک کنید