چرخش ترکیه در حمایت از داعش

محمود فاضلی:

موضع دولت ترکیه در قبال مبارزه با گروه تروریستی «داعش» در عراق سئوالات، ابهامات و تردیدهای زیادی را درخصوص رابطه آنکارا با این گروه تروریستی در اذهان افکار عمومی ایجاد نموده است، به ویژه پس از آزادی بحث برانگیز گروگان‌های ترکیه که توسط داعش ربوده شدند، این پرسش که ترکیه در قابل آزادی آنها چه چیزی پرداخت کرده است، مطرح گردیده است.اردوغان رییس جمهوری این کشور مدعی است گروگان‌ها با تلاش نیروهای اطلاعاتی ترکیه آزاد شده‌اند. اما برخی مقامات حزب حاکم این کشور ادعا دارند گروگانها با وساطت «قطر» آزاد شده و گروهی دیگر نقش «سازمان اطلاعاتی آمریکا» در آزادی آنها را مهم می‌دانند.
ترکیه بدنبل حوادث سال‌های اخیر سوریه مرزهایش را به دروازه‌های ورودی دهها گروه تروریستی از جمله داعش تبدیل کرده و شهرهای مرزی این کشور به محل تجمع تروریست‌ها و استراحتگاه‌های آنان و نیز مراکز فرماندهی این گروه تبدیل شده است.عدم مشارکت این کشور در ائتلاف ضد تروریسم آمریکایی در روزهای اول و اعلام حضور در ائتلاف، یک روز پس از آزادی گروگان‌ها به این ابهامات دامن زده است.
«اردوغان» رئیس جمهور ترکیه که بمنظور شرکت در نشست سالانه مجمع عمومی سازمان ملل به آمریکا سفر کرده است، با «جو بایدن» معاون رئیس جمهور آمریکا دیدار و گفتگو داشت.در چارچوب این مذاکرات، آمریکا در خصوص حمایت فعال ترکیه از ائتلاف علیه گروه داعش و ترکیه نیز در خصوص تشکیل نوار امنیتی در مرز و اعلام منطقه پرواز ممنوع در مواضع خود پافشاری نمودند.اردوغان پس از بازگشت از سفر خود به نیویورک اعلام کرد در جلسه شورای امنیت سازمان ملل متحد در خصوص فعالیت‌های داعش در سوریه و عراق گفگتو کردیم.آمریکایی‌ها از پیشنهاد منطقه امن و پرواز ممنوع به گرمی استقبال نکردند.تروریسم و فعالیت‌های تروریستی از طریق عملیات‌ هوایی شکست نخواهد خورد، بلکه عملیات‌ زمینی مهم است.ترکیه در این ارتباط هر وظیفه‌ای که متوجه‌اش باشد، را انجام خواهد داد.ترکیه تا زمانی که پرسنل سرکنسولگری‌اش در گروگان داعش بود نمی‌توانست اقدامی انجام دهد اما هم اکنون این گروگان‌ها آزاد شده‌اند و روند موضوع تغییر یافته است.مذاکرات ترکیه با برخی کشورها در ارتباط با مبارزه با داعش ادامه خواهد یافت.از دیدگاه اردوغان مسئله مبارزه با داعش از «تصمیم» گذشته است.هدف آنکارا از وارد شدن به موضوع مبارزه با داعش، تنها سوریه نیست.بلکه هر دو کشور را شامل می‌شود.در عراق دولت با رای مردم بر سر کار آمده است.در این کشور هم مجلس، دولت و مسئولین جدید اشتباهات دولت گذشته را مرتکب نخواهد شد، اما رژیم سوریه مشروع نیست».
به گفته اردوغان، بعد از تصویب مجوز فعالیت‌های برون مرزی توسط مجلس ترکیه فعالیت‌ها و اقداماتی از سوی ترکیه صورت خواهد گرفت.چرا که 140 هزار کرد از سوریه و 40 هزار ایزدی وارد ترکیه شده اند.ترکیه میزبان یک و نیم میلیون پناهنده است.ما خواستار تشکیل منطقه امن و پرواز ممنوع در داخل خاک سوریه هستیم.ترکیه بعنوان یکی از کشورهای عضو ناتو، هر وظیفه‌ای که بر عهده‌اش گذاشته شود، انجام خواهد داد. اینکه برنامه‌ریزی در خصوص حملات هوایی و زمینی توسط چه کشورهایی صورت گیرد، در حال بررسی است.
«یالچین آکدوغان» معاون نخست وزیر ترکیه در واکنش به سخنان «جان کری» وزیر دفاع آمریکا که اعلام داشته بود «ترکیه می‌بایستی در صف مقدم جبهه ضد داعش قرار گیرد» تاکید دارد:«هیچکس نمی‌تواند به ترکیه تعیین تکلیف کند.ترکیه شرایط خاص خود را دارد».احمد داووداوغلو، نخست وزیر ترکیه نیز مدعی است «درب‌های کشور بدون تبعیضی برای کردها باز است.ترکیه در هر عملیاتی که برای منطقه و کشور رفاه و امنیت پدید آورد، حضور خواهد یافت.ترکیه در برابر هرگونه تهدید علیه امنیت ملی، هر اقدامی که لازم باشد، انجام خواهد داد».ترکیه تا کنون بیست و چهار شهرک چادرنشین برای میزبانی از پناه‌جویان ایجاد نموده است و در مجموع برای پناهندگان بالغ بر 4 میلیارد دلار هزینه نموده است.
نومن کورتولموش، معاون نخست وزیر ترکیه نیز اعتقاد دارد مطرح کردن ادعای حمایت ترکیه از فعالیت‌های داعش زننده و ناپسند است، اینکه دیپلماسی فرهنگی ترکیه از داعش حمایت می‌کند ناحقی در حق ملت ترکیه است.تکذیب وی در حالی است که طی اخبار رسانه‌های ترکیه در دست گروه تروریستی داعش، انواع مهمات با نشانه‌های صنایع شیمیایی و ماشین آلات ترکیه دیده شده است، این مهمات در درگیری اعضای گروه داعش با پیشمرگ‌ها و نیروهای آمریکایی در اربیل بدست آمده است.
سیاست‌های جاری آنکارا در رابطه با گروه داعش البته مخالفینی هم دارد. رئیس فراکسیون «حزب حرکت ملی‌گرا» ضمن واکنش علیه تلاش‌هایی که برای شرکت ترکیه در عملیات آمریکا علیه گروه داعش صورت می‌گیرد، اعتقاد دارد «ما اجازه نخواهیم داد سربازان ترک را فدای آمریکا نمایند.اگر مجوز عملیات برون مرزی تنها به خاطر اینکه آمریکا در راستای منافع خود خواستار تشکیل یک تشکل جدید در منطقه به مجلس ارائه شود، ما با آن مخالفت خواهیم کرد».
در پی سخنان اردوغان در تروریست خواندن «داعش» و اینکه ترکیه از عملیات برضد داعش در ابعاد سیاسی و دیگر ابعاد حمایت خواهد کرد، گفته می‌شود ترکیه در چند مرحله از عملیات نیروهای ائتلاف علیه داعش حمایت خواهد کرد. در گام نخست از الحاق نیروهای جدید بویژه نیروهای غربی از خاک خود به نیروهای داعش ممانعت خواهد کرد و برای تحقق این مساله کنترل در مبادی مرزی این کشور با سوریه و عراق افزایش خواهد یافت.مبادله اطلاعاتی ترکیه با کشورهای اروپایی در مورد نیروهای داعش افزایش خواهد یافت.بازکردن کریدورهای هوایی و فراهم آوردن زمینه استفاده از پایگاه هوایی اینجرلیک بمظنور کمک‌های ترکیه و حمایت از کمک‌های انسانی به نیروهای ائتلاف از مهم‌ترین اقدامات آتی ترکیه خواهد بود.
حمایت ترکیه از داعش با عکس‌المعل‌های مخالفین در داخلی ترکیه روبرو شده است.رهبر حزب اسلامگرای «سعادت» اعتقاد دارد:«حضور ترکیه در ائتلاف ناتو، جای گرفتن یک کشور مسلمان در ائتلاف صلیبی هاست.ترکیه نباید در این ائتلاف جای بگیرد.داعش سناریویی ساخته و پرداخته غربی‌ها است.داعش را ترکیه به وجود نیاورده بلکه داعش مولود ذهنیت غربی‌ها است که در حال حاضر ادعای مبارزه با آن را دارند.ترکیه نباید در داخل ائتلافی که قصد تجزیه این کشور را دارد قرار بگیرد، بلکه باید در بین کشورهای اسلامی باشد.تضعیف خاورمیانه به معنای کنترل آسانتر ذخایر نفتی خاورمیانه است.کشورهای خاورمیانه به هر اندازه که در وضعیت مشکل‌تری قرار بگیرند امنیت اسراییل به همان اندازه تامین خواهد شد.داعش بازی جدید غربی‌ها در منطقه خاورمیانه است، صدام در گذشته هرچه بود امروز داعش نیز همان است.
فعالان کرد، دولت ترکیه را به حمایت از گروه تروریستی داعش متهم می‌کنند.به اعتقاد اسماعیل کابلان یکی از سران حزب صلح و دموکراسی، «اگر مقامات ترکیه می‌خواهند روند صلح بین ما و آنها حفظ شود، می‌بایستی موضع قاطعانه‌تری علیه گروه تروریستی داعش اتخاذ کنند.به اعتقاد فعالان کرد، آنکارا به آنها خیانت می‌کند و اجازه نمی‌دهد برای جنگیدن با داعش در سوریه از مرزهای ترکیه عبور کنند.این در حالی است که گفته می‌شود دولت ترکیه مجروحان داعش را در بیمارستان‌های این کشور درمان می‌کند.اما مقامات دولتی از جمله کورتو لموش، معاون نخست وزیر ترکیه در سخنانی بسیار تند ادعاهای حمایت دولت آنکارا از داعش را رد نموده و تاکید دارد «آنانی که این سخنان را مطرح می‌کنند بی‌حیثیت هستند.چنین سخنانی غیرواقعی علیه ترکیه و طرح کنندگان چنین سخنانی، واقعیات را منحرف می‌کنند».
در حالی که ترکیه تا چندی پیش حتی نام این گروه تکفیری را بکار نمی‌برد و از محکوم نمودن جنایات این گروه خودداری می‌کرد اما در روزهای گذشته داعش را سازمان تروریستی اعلام کرده و مدعی است آنکارا پیش از هر کشور دیگری که داعش را سازمان تروریستی نمی‌دانست، بطور رسمی این سازمان را تروریست اعلام کرده است.بدنبال درخواست آمریکا که از آنکارا خواسته است باید در صف اول مبارزه با داعش قرار گیرد، آنکارا تلاش دارد خود را هرچه سریعتر با ائتلاف بین‌المللی علیه داعش هماهنگ سازد.
بنظر می‌رسد آنکارا در تنظیم موازنه در سیاست خارجی و داخلی خود به ویژه در ارتباط با داعش دچار مشکلاتی شده است.اشغال بیش از 60 روستای مرزی سوریه توسط داعش و خطر جانی کردهای سوریه و با لحاظ اینکه می‌تواند مورد اتهام تبعیض نژادی از سوی کردهای ترکیه شود و مشکلات مرزی متعدد ترکیه، حضور هزاران آواره سوریه، این کشور را با مشکلات اجتماعی، سیاسی و اقتصادی روبرو ساخته است.آنکارا تمایل دارد با ایجاد منطقه امن در آن سوی مرزهای خود در سوریه و عراق، نیروهای این کشور و نیروهای بین‌المللی در آن مستقر شوند.آنکارا همچنین معتقد است مقابله با داعش صرفا از جنبه نظامی نمی‌تواند نتیجه بخش باشد و برای یافتن راه حلی پایدار این به مساله شخص بشار اسد باید از قدرت کنار رود.بزعم ترکیه، تا زمانی که بشار اسد بر سر قدرت باشد، دولت دمشق به بمباران ارتش آزاد سوریه ادامه داده و تلاش می‌کند تا مخالفان خود را پاکسازی کند که این می‌تواند موجب موقعیت باثبات‌تر داعش در منطقه شود.
حمایت ترکیه از داعش در حالی است نتایج آخرین نظرسنجی منتشره در روزنامه «تودی زمان» نشان می‌دهد که تقریبا 80 درصد از شهروندان ترکیه گروه «دولت اسلامی» (داعش) را سازمان تروریستی می‌دانند. طبق این نظرسنجی که عنوان آن «سپتامبر 2014 و خیزش ترکیه» نام دارد، تنها 9 / 8 درصد از شهروندان ترکیه‌ اعلام کردند داعش یک سازمان تروریستی نیست و 80 درصد از شرکت‌کنندگان گروه داعش را یک سازمان تروریستی معرفی می‌کنند. همچنین 94 درصد شرکت‌کننده معتقدند هیچ احساسی نسبت به اقدامات داعش ندارند و تنها یک درصد به نفع داعش رای دادند. طبق این نظرسنجی شهروندان این کشور اعتقاد دارند داعش در ترکیه حضور دارد و 26 درصد با آن مخالفت کردند.21 درصد نیز در این خصوص ابراز عقیده نکرده و یا درباره این پرسش پاسخی ندادند. شرکت‌کنندگان در پاسخ به این سئوال که آیا دولت آنکارا باید از فعالیت‌های داعش در ترکیه جلوگیری کند؟ 76 درصد معتقدند ترکیه باید پاسخ قاطعی به داعشی‌ها بدهد و تنها 10 درصد اعلام کردند که دولت آنکارا نباید مداخله‌ای در فعالیت‌های این گروه داشته باشد. همچنین 61 درصد از شرکت‌کنندگان در این نظرسنجی اعلام کردند دولت آنکارا باید با قدرت‌های جهانی و منطقه‌ای علیه داعش همکاری داشته باشند و 23 درصد اعلام کردند دولت ترکیه نباید دخالتی داشته باشد.

4949