گزارشی از سدسازی در همدان

همدان در سال‌های اخیر دچار بحران آب شده و حتی توانسته بودجه‌های خشکسالی خوبی جذب و با اتخاذ تدابیری نسبت به رفع آن اقدام کند، اما به عنوان مثال آبرسانی از سد تالوار به همدان با اختصاص بودجه‌های ناچیز 12 سال چشم انتظاری به دنبال دارد.

به گزارش خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا) منطقه همدان، کارشناسان منابع آب به لزوم روی آوردن به سدسازی برای حفظ حیات و افزایش ظرفیت ذخیره‌سازی و گسترش منابع آب به ویژه برای مناطقی که با کمبود و بحران آب مواجه هستند، تاکید دارند.

سدها یکی از دستاوردهای مدیریت آب به منظور کنترل منابع به شمار می‌آیند و کارکردهای مختلفی دارند که یکی از آنها، استفاده از ظرفیت آب مخزن برای احداث نیروگاه‌های آبی است که از مهم‌ترین نیروگاه‌های سازگار با محیط زیست هستند.

احداث سدهای مخزنی در نقاطی که رودخانه‌های فصلی در آنجا جاری است و سیلاب‌ها، مشکل بزرگی به شمار می‌آیند، از جمله کارکردهای موثری است که سدها برای اقلیم خشک کشورمان می‌توانند به همراه بیاورند.

اشکالاتی که از مطالعات ناقص پیش از ساخت برخی سدها نشات گرفته و در کارکرد آنها تجلی یافته، موجب شده که برخی فراموش کنند سدسازی ضرورتی غیرقابل انکار است و به صرف عملکرد بد مسئولان و مجریان در چند سد، نمی‌توان به کل این مهم را ندید گرفت و فراموش کرد، چراکه به مدد بسیاری از این سدهاست که بسیاری روان آب‌ها مهار و ذخیره شده و به کار می‌آید.

اینجاست که همان‌قدر که هزینه کردن برای سدهای نامرغوب و دارای مطالعات ناکامل، غلط بوده و به اعتبار این اقدام ضروری لطمه زده، دست کشیدن از این عرصه، به ویژه در مهار آب‌های روانی که از کشور خارج می‌شوند یا در قالب سیلاب، جز خرابی و فرسایش ثمری ندارند، اشتباهی بزرگتر خواهد بود.

بدین ترتیب درخواهیم یافت که با توجه به بحران آغاز شده و رو به گسترش آب در سال‌های آینده، نیازمند سیاست‌گذاری‌های کلان و قانون‌گذاری برای سازگاری با پدیده کاهش منابع آب و تغییر اقلیم هستیم و لازم است استراتژی‌ها و برنامه‌ها را برای تسریع این مهم ساماندهی کرده و برای مدیریت و استحصال تا آخرین قطره آبی که هنوز موفق به مهار آن نشده‌ایم، تلاشی مضاعف آغاز کنیم.

بزودی عملیات آبرسانی از سد سرابی به شهر تویسرکان انجام می‌شود

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان همدان به خبرنگار ایسنا گفت: بزودی عملیات آبرسانی از سد سرابی به شهر تویسرکان انجام می‌شود.

"مرتضی عزالدین" اظهار کرد: این پروژه واقع در 10 کیلومتری شرق شهر تویسرکان، با هدف تأمین آب شرب شهر تویسرکان و سرابی به میزان 7.7 میلیون مترمکعب در سال ساخته شده است.

وی افزود: دبی متوسط سالانه این طرح 315 لیتر در ثانیه، دبی انتقال330 لیتر در ثانیه، جمعیت افق طرح 100 هزار نفر، ظرفیت تصفیه خانه 30 هزار مترمکعب در روز، طول خط انتقال 12.3 کیلومتر، طول لوله فولادی 8.8 کیلومتر و قطر لوله فولادی 500 میلیمتر است.

عزالدین خاطرنشان کرد: این طرح از سال 89 آغاز شده و با لوله‌گذاری سه کیلومتر و صرف هزینه 25 میلیارد ریال تا پایان سال گذشته 15 درصد پیشرفت داشته است.

وی یادآور شد: سال گذشته از 30.6 میلیارد ریال اعتبار مصوب تنها 4.5 میلیارد ریال تخصیص یافت و امسال نیز 14 میلیارد ریال مصوب شد در حالی که اعتبار مورد نیاز برای اتمام طرح 360 میلیارد ریال برآورد شده است.

وی هم چنین به بیان اهداف احداث سد مخزنی سرابی و تاسیسات وابسته به آن پرداخت و گفت: این پروژه به تامین آب شرب و کشاورزی خواهد پرداخت، به طوری که هفت میلیون مترمکعب در سال آب شرب و صنعت، 2.3 میلیون مترمکعب در سال آب محیط زیست، 2.2 میلیون مترمکعب در سال آب کشاورزی و سطح زیرکشت 400 هکتار را تامین می‌کند.

عزالدین خاطرنشان کرد: این پروژه از سال 82 آغاز شده و با صرف هزینه 332 میلیارد ریالی تا پایان سال گذشته 91 درصد پیشرفت داشته است.

وی افزود: اعتبار مصوب سال گذشته 55 میلیارد ریال بود که 30 میلیارد ریال آن تخصیص یافت، هم‌چنین اعتبار مورد نیاز برای اتمام طرح 160 میلیارد ریال بوده در حالی که اعتبار مصوب سالجاری 30 میلیارد ریال است.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان همدان درباره آبرسانی از سد کلان به شهر ملایر گفت: هدف از اجرای این پروژه تامین بخشی از آب شرب مورد نیاز شهر ملایر به میزان 12 میلیون مترمکعب در سال بوده، به طوری که این سد در 30 کیلومتری جنوب شهر ملایر واقع شده است.

عزالدین درباره مشخصات فنی این پروژه اظهار کرد: دبی متوسط سالانه این سد 570 لیتر در ثانیه، دبی انتقال آب 720 لیتر در ثانیه، جمعیت افق طرح 340 هزار نفر، ظرفیت تصفیه خانه 4 هزار و 110 مترمکعب در روز، طول خط انتقال 38 کیلومتر، جنس لوله GRP پلیمری، قطر لوله 900 میلیمتر، طول خط فرعی 3.5 کیلومتر و قطر خط فرعی 700 میلیمتر است.

وی تصریح کرد: این پروژه از سال 89 آغاز شده و با لوله گذاری 23 کیلومتری و صرف هزینه 110 میلیارد ریالی تا پایان سال گذشته 25 درصد پیشرفت فیزیکی داشته است.

عزالدین اعتبار مصوب سال 92 برای پروژه آبرسانی از سد کلان به شهر ملایر را 70 میلیارد ریال عنوان کرد و افزود: از این میزان تنها 10.6 میلیارد ریال تخصیص یافت، به طوری که برای اتمام پروژه نیازمند 540 میلیارد ریال اعتبار هستیم اما بودجه مصوب سالجاری برای این پروژه 70 میلیارد ریال است.

وی هم‌چنین درباره ساختمان سد کلان و شبکه آبیاری و زهکشی گفت: هدف از اجرای این پروژه تأمین آب شرب و کشاورزی بوده است، به طوری که 25.2 میلیون مترمکعب در سال آب قابل تنظیم داشته و 12 میلیون مترمکعب در سال آب شرب، 7.7 میلیون مترمکعب در سال آب کشاورزی در سطح زیرکشت هزار و 600 هکتار و 5.5 میلیون مترمکعب در سال آب محیط زیست را تامین می‌کند.

وی ادامه داد: این پروژه سال 81 آغاز شده و با صرف هزینه 576 میلیارد ریال تا پایان سال گذشته 97 درصد پیشرفت داشت، به طوری که از 50.8 میلیارد ریال اعتبار مصوب سال گذشته تنها 3.2 میلیارد ریال تخصیص یافت.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای همدان خاطرنشان کرد: برای اتمام این طرح 150 میلیارد ریال اعتبار نیاز داریم اما اعتبار مصوب سال‌جاری 80 میلیارد ریال است.

وی در ادامه درباره پروژه آبرسانی به شهر همدان از سد تالوار گفت: هدف از اجرای این پروژه تامین بخشی از آب شرب بلندمدت شهرهای همدان، کبودراهنگ، لالجین، بهار، صالح آباد، پایگاه هوایی شهید نوژه و تعدادی از روستاهای حوالی مسیر است.

وی تصریح کرد: اجرای این پروژه از سال 86 آغاز شده و با 85 کیلومتر لوله‌گذاری و 105 کیلومتر کانال کنی و هزینه‌کرد هزار و 680 میلیارد ریال اعتبار تا پایان سال گذشته 44 درصد پیشرفت دارد.

وی گفت: سال گذشته برای اجرای این طرح 270 میلیارد ریال اعتبار مصوب شد که از میزان 165 میلیارد ریال تخصیص یافت.

به گفته مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای همدان، اعتبار مورد نیاز برای اتمام این طرح چهار هزار میلیارد ریال برآورد شده، در حالی که اعتبار مصوب سال‌جاری 260 میلیارد ریال است.

وی در بخش دیگری به احداث سد مخزنی شنجور رزن اشاره کرد و افزود: تامین آب شرب و صنعت منطقه از اهداف ساخت این سد به شمار می‌آید، به طوری که با داشتن 5.5 میلیون مترمکعب در سال آب قابل تنظیم، سه میلیون مترمکعب در سال نیاز شرب و صنعت، 0.5 میلیون مترمکعب در سال نیاز محیط زیست، دو میلیون مترمکعب در سال نیاز بخش کشاورزی با سطح زیرکشت قابل بهبود 200 هکتاری را تامین می‌کند.

عزالدین خاطرنشان کرد: این طرح از سال 87 آغاز شده و تا پایان سال گذشته با صرف 163 میلیارد ریال اعتبار 75 درصد پیشرفت داشته است.

وی ادامه داد: اعتبار مصوب سال گذشته 92 میلیارد ریال بوده که 36.5 میلیارد ریال آن تخصیص یافت، هم‌چنین اعتبار مورد نیاز برای اتمام طرح 200 میلیارد ریال برآورد شده که اعتبار مصوب سالجاری 50 میلیارد ریال است.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان همدان در ادامه به احداث سد مخزنی گرین و شبکه آبیاری و زهکشی اشاره کرد و گفت: این طرح با هدف تامین آب شرب و کشاورزی اجرا شده به طوری که از این طریق با 120 میلیون مترمکعب در سال آب قابل تنظیم، 10 میلیون مترمکعب در سال آب شرب و صنعت، 23.4 میلیون مترمکعب آب محیط زیست در سال، 35 میلیون مترمکعب آب کشاورزی در سال با سطح زیرکشت هفت هکتار تامین می‌شود.

به گفته عزالدین، این پروژه از سال 87 آغاز شده و با هزینه اعتبار 153 میلیارد ریال تا پایان سال گذشته تنها هشت درصد پیشرفت داشته است.

وی ادامه داد: اعتبار مصوب سال گذشته 84 میلیارد ریال بوده که 18.5 میلیارد ریال آن تخصیص یافت، هم‌چنین برای اتمام این طرح نیازمند هزار و 350 میلیارد ریال اعتبار هستیم، در حالی که اعتبار مصوب سالجاری برای این پروژه 8.4 میلیارد ریال است.

مدیرعامل آب منطقه ای استان همدان در بخش دیگری به احداث ساختمان سد نعمت آباد و تاسیسات وابسته اشاره کرد و گفت: هدف از اجرای این طرح تامین آب کشاورزی است، به طوری که 2.2 میلیون مترمکعب در سال در بخش محیط زیست و 4.5 میلیون مترمکعب در سال در بخش کشاورزی با سطح زیرکشت 500 هکتار را تامین می‌کند.

عزالدین یادآور شد: این طرح از سال 82 آغاز شده و با صرف هزینه 163 میلیارد ریال تا پایان سال گذشته 45 درصد پیشرفت داشته است.

وی اضافه کرد: سال گذشته 120 میلیارد ریال اعتبار مصوب شد که تنها 14.3 میلیارد ریال آن تخصیص یافت. هم چنین برای اتمام طرح 260 میلیارد ریال اعتبار نیاز است اما اعتبار مصوب امسال 42 میلیارد ریال بوده است.

سدهای همدان براساس متوسط آورد رودخانه طراحی شده است

معاون طرح و توسعه شرکت آب منطقه‌ای همدان نیز درباره کمبود آب و احتمال عدم آبگیری سدهای در حال احداث به ایسنا گفت: سدها از 30 سال گذشته براساس متوسط آورد روخانه طراحی و مطالعه می‌شود، به طوری که خوشبختانه تاکنون طرح‌های در حال احداث دست بالا برآورد نشده است که مشکل داشته باشیم.

علی کاویانی اظهار کرد: زمانی که بحث کاهش آبدهی مطرح شود بازنگری در ارتفاع سدها در دستور کار قرار می‌گیرد.

وی تصریح کرد: مشاوران مطالعات هواشناسی، زمین شناسی و هیدرولوژی بر روی طرح‌های ارائه شده انجام می‌دهند، سپس طرح در شرکت آب منطقه‌ای، وزارت نیرو و شرکت مدیریت منابع آب مورد بررسی، چکش کاری و تصویب قرار می‌گیرد، به طوری که برای اجرای هر سد پروسه تخصصی و سختی را باید طی کرد.

سد نعمت‌آباد مورد بازنگری قرار گرفت

به گفته کاویان، سد نعمت آباد یکی از طرح‌هایی بود که به علت خشکسالی و کاهش آبدهی رودخانه نعمت آباد مورد بازنگری قرار گرفت و هم اکنون سد براساس آورد روخانه در دست اجراست.

وی ادامه داد: سدهای در حال اجرا متناسب با آورد رودخانه‌ها احداث و آبگیری می‌شود؛ به عنوان مثال سد سرابی آبگیری شده و سالانه نزدیک به 3.5 میلیون مترمکعب ذخیره دارد و طی این مدت حق آبه‌های کشاورزی را هم تامین کرده است.

معاون طرح و توسعه شرکت آب منطقه‌ای همدان درباره مزایا و معایب سدسازی گفت: سدسازی باید از دو دیدگاه محلی و نقطه‌ای مورد بررسی قرار گیرد. احداث سد نیازمند مساحتی برای دریاچه و استقرار تاسیسات است و ممکن است اراضی مستعد کشاورزی را دربرگیرد که خیلی خوب نیست، به طوری‌که برای استقرار تاسیسات سد ملایر مجبور به جابجایی دو روستا شدیم.

وی افزود: نگاه محلی و کلی به سد سازی هدف بزرگتری را به دنبال دارد و آب شرب چندین هزار نفر از این طریق تامین می‌شود، هر چند ممکن است کشاورزان به علت انجام عملیات اجرایی عمرانی در زمان احداث سازه، احساس خوبی نداشته باشند.

کاویانی اضافه کرد: به عنوان مثال همدان نیازمند اجرای پروژه آبرسانی از سد تالوار است و باید 140 کیلومتر خط انتقال اجرا شود و در این میان باید از روستاها و اراضی مرغوب دشت بهار نیز به علت عبور لوله چشم‌پوشی کرد، چراکه عملا باید این کار به منظور رفع مشکل کم آبی انجام شود.

5 سد مخزنی در همدان در حال احداث است

وی در ادامه به وجود سه سد مخزنی در حال بهره برداری شامل اکباتان، آبشینه و شیرین سو در استان همدان اشاره کرد و گفت: پنج سد مخزنی شامل سد کلان ملایر، سرابی تویسرکان، نعمت آباد اسدآباد، شنجور رزن و گرین نهاوند نیز در حال اجرا هستند.

معاون طرح و توسعه شرکت آب منطقه‌ای همدان تصریح کرد: سد کلان ملایر تامین کننده آب شرب، کشاورزی و زیست محیطی خواهد بود و تاکنون 97 درصد پیشرفت فیزیکی دارد.

وی ادامه داد: سد سرابی تویسرکان آب شرب شهر تویسرکان، سرکان و حق آبه‌های باغات پایین دست را تامین می‌کند و تاکنون 92 درصد پیشرفت داشته است.

وی اضافه کرد: سد نعمت آباد اسدآباد نیز با 45 درصد پیشرفت، تامین کننده آب بخش کشاورزی و نیازهای زیست محیطی خواهد بود.

وی با اشاره به این‌که سد شنجور رزن با 75 درصد پیشرفت، آب بخش کشاورزی و زیست محیطی این شهرستان را تامین می‌کند، افزود: سد گرین نهاوند آب شرب شهر نهاوند، بخش کشاورزی، صنعتی و زیست محیطی را تامین می‌کند و تاکنون هشت درصد پیشرفت داشته است.

آغاز عملیات اجرایی دو سد خرم‌رود و الان منوط به تخصیص اعتبار است

به گفته کاویانی، مطالعات احداث دو سد مخزنی خرمرود تویسرکان و الان کبودراهنگ انجام شده اما به علت ناچیز بود ردیف اعتباری عملیات اجرایی آنها آغاز نشده است.

وی با بیان این‌که تمام سدهای در حال مطالعه و اجرا در استان بعد از انقلاب و از سال 74 تاکنون بوده است، خاطرنشان کرد: پیش از انقلاب تنها سد مخزنی اکباتان در استان وجود داشت و در سال‌های 82 و 83 افزایش 50 درصدی ارتفاع را داشتیم و حجم مخزن از 10 میلیون به 40 میلیون مترمکعب رسید.

گزارش از: سمیرا معارفی خبرنگار ایسنا منطقه همدان

انتهای پیام