کجای دنیا نرخ بیکاری صفر درصد است؟

به گزاری خبرگزاری خبرآنلاین، مرکز آمار ایران نرخ بیکاری در بهار سال 1393 را معادل 10.7 درصد اعلام کرده، یعنی اینکه 10.7 درصد از کسانی که قصد کار کردن دارند، فعلا خانه نشین هستند و یا احتمالا به کاری مشغول هستند که در آمار رسمی گنجانده نمی شود. شکی هم نیست که نرخ بیکاری 10 درصدی را هیچ کس نمی پسندد؛ نه مسوولان و نه افراد جامعه. اما نرخ بیکاری مطلوب چقدر است؟ برای مثال می توان گفت که نرخ بیکاری صفر درصد، نرخی رویایی برای اقتصاد کشور خواهد بود یا خیر. البته تحقق نرخ بیکاری صفر درصد در یک اقتصاد بزرگ مانند ایران به سختی امکانپذیر است اما تاکنون برخی مناطق مانند موناکو در فرانسه نرخ بیکاری صفر درصد را تجربه کرده اند. در سال 2005 نرخ بیکاری در موناکو به صفر درصد رسید و کارفرمایان در این منطقه مجبور شدند برای تامین نیروی کار مورد نیاز برای مشاغل جدید دست به دامان فرانسویان ساکن در دیگر مناطق شوند. در آمریکا نیز بیکاری در میان دانش آموختگان برخی رشته ها امری نادر است. برای مثال در سال 2010 نرخ بیکاری در میان فارغ التحصیلان رشته های فیزیک نجومی، ژئوفیزیک و داروشناسی در آمریکا صفر درصد بود، آن هم در حالی که نرخ بیکاری کل کشور به 10 درصد نزدیک می شد. در واقع فارغ التحصیلان این رشته ها معمولا از زمان دانشجویی با پیشنهاد شغلی مواجه شده و از همان زمان مشغول به کار می شوند.

با این حال وقتی از اقتصاد یک کشور حرف می زنیم، نرخ بیکاری صفر درصد شاید چندان هم خوشایند نباشد. جامعه ای بدون بیکاری مانند این می ماند که هیچ خانه خالی از سکنه ای در کشور وجود نداشته باشد و برای مثال در این صورت اگر کسی بخواهد محل سکونت خود را از اصفهان به شیراز منتقل کند مجبور است کسی را در شیراز پیدا کند تا خانه هایشان را با یکدیگر عوض کنند اما اگر خانه های خالی در شیراز وجود داشته باشد، تغییر محل سکونت راحت تر خواهد بود. باید گفت که وجود چندین جای خالی به افزایش کارایی بازار کمک می کند. اقتصاددانان نیز به ندرت نرخ بیکاری صفر درصد را مطلوب می دانند. کریستوفر پیساریدس که نوبل اقتصاد را در کارنامه دارد برآورد کرده که حتی در بهترین روزهای اقتصاد یک کشور نیز نرخ بیکاری حدود 5 درصد خواهد بود که بیشتر آن مربوط به افرادی می شود که از شغل پیشین خود کنار رفته و در جستجوی شغل جدیدی هستند. پیساریدس می گوید: "حتی در یک اقتصادی که به سرعت رشد می کند، همواره نیروی کار مشغول جابجایی بین شهرها و کسب و کارهای مختلف هستند. به همین خاطر باید بپذیریم که وجود کمی بیکاری در جامعه، برای اقتصاد مفید خواهد بود." 

3535