ناکامی دولت یازدهم در بازگرداندن محصول استراتژیک به گلستان / اصلاح وضعیت "پنبه" نیازمند برنامه جامع است

به گزارش خبرنگار مهر، "سرزمین طلای سفید" نامی بود که سال های نه چندان دور و درست زمانی که زمین های حاصل خیز گلستان پر بود از کشت پنبه ، بر منطقه گرگان و دشت نهاده بودند. اما به دلایل مختلف از جمله خرده مالکی، عقب ماندگی مکانیزاسیون (بخصوص در مرحله برداشت)، رشد نامتناسب قیمت پنبه در مقابل افزایش قیمت نهاده ها و خدمات، عدم پرداخت یارانه به تولید کنندگان و صاحبان صنایع ، عدم توجه به تکنولوژی بذر پنبه، عدم نگاه دولتمردان کشور به پنبه بعنوان گیاه استراتژیک، عدم وجود نظام کشت، عدم وجود ساز وکار حمایتی در بازرگانی و خرید تضمینی و بالاخره پراکنده بودن برنامه‌ها و عدم استفاده از امکانات و ظرفیت‌های بالقوه موجود در کشور، این محصول ارزشمند را با فراز و نشیب‌های زیادی روبرو کرده است.

ارز آوری صادرات این محصول طی دوره رونق این محصول در استان حدود 110 میلیون دلار بود، 37  کارخانه پنبه پاک کنی در استان فعال بود و 53 هزار نفر در مزارع و 3 هزار نفر در کارخانجات فعال بودند که حتی نیروی کار کارگران استان ها ی همجوار را هم شامل می شد. اما سطح کشت پنبه در استان طی دهه هفتاد به بعد روند نزولی خود را گذراند و به طور متوسط در حال حاضر به 10 هزار هکتار رسیده است . 10 کارخانه پنبه پاک کنی استان تغییر وضعیت داده اند و واز چرخه خارج شده اند و مابقی نیز به پایین ترین ظرفیت کار می کنند.

کشت پنبه در اراضی نامرغوب درآمده است و جای آن را به کشت محصولاتی چون برنج داده است که کارشناسان آن را سهم مهلکی برای استان می دانند.

یکی از کارشناسان کشاورزی استان در خصوص وضعیت کشت این محصول در استان می گوید: کشت پنبه در استان به دلیل وجود پنبه در الگوی کشت و پایداری در تولید و داشتن توجیه اقتصادی و نیاز کم آبیاری دارای توجیه است . ولی طی سال های گذشته بالار فتن هزینه کشت، حمایت از محصولات رقیب ، از بین رفتن انگیزه تولید در تولید کنندگان به دلیل نامشخص بودن سیاست های کلان دولت، پایین بودن هزینه تولید در مقایسه با سایر محصولات و عدم حمایت های یارانه ای لازم در مقایسه با سایر کشورها و طول مدت زیاد تا زمان برداشت از جمله دلایلی است که موجب شد کشت پنبه طی سال های گذشته کاهش شدید داشته باشد.

کشت پنبه برای حفظ پایداری تولید اهمیت ویژه دارد

محمدرضا قربانی در گفتگو با خبرنگار مهر افزود: تضعیف پنبه تهدیدی برای تولید پايدار گندم و غله کشور است. لذا توجه ویژه به كشت پنبه به منظور حفظ پایداری تولید و همچنین حاصلخیزی خاک بسیار اهمیت دارد. بنابراین توسعه و حفظ سطح کشت پنبه در کشور از نقطه نظر تامین مایحتاج اساسی مردم و همچنین حفظ محیط زیست باید بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد.

وی تصریح کرد: محصول پنبه  استان‌هایی مثل گلستان و مازندران (به‌ویژه پنبه استان گلستان) با طول تار بالا، ظرافت مناسب، مقاومت و کشش و یکنواختی بالا، بعنوان مرغوبترین پنبه الیاف متوسط کشور (مناسب برای تولید نخ‌های ظریف نمره ۵۰ و ۶۰ ) به کالایی کم یاب تبدیل شده است. کاهش تولید پنبه شمال کشور بعنوان مواد اولیه قابل مخلوط با پنبه های مناطق خشک، مشکلاتی را برای صنایع ریسندگی بوجود آورده است. لذا برای کمک غیر مستقیم به صنایع نساجی حمایت از تولید پنبه در مناطق مرطوب ضروری است.

اصلاح وضعیت پنبه نیازمند برنامه جامع است

سرپرست دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان نیز درخصوص وضعیت کشت پنبه در استان تصریح کرد: اتفاقی که در حوزه کشت پنبه افتاده حاصل سیاستگذاری‎های مختلف و تغییر قیمت سایر محصولات سبب شد کشت پنبه در گلستان با کاهش قابل ملاحظه‎ای مواجه شود.

دکتر علی نجفی نژاد با بیان این که در راستای محصول پنبه چند مورد طرح تحقیقاتی توسط اساتید انجام شده است، گفت:وضعیت پنبه نیازمند برنامه جامع است، اما وزارت جهاد کشاورزی باید در این زمینه ورود کند و دانشگاه نیز با توجه به توانمندی خود مشکلات موجود را مرتفع می‎کند.

طرح های قبلی پنبه به دلیل شرایط ناپایدار اقتصادی اجرایی نشد

معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان گلستان نیزدر خصوص وضعیت کشت پنبه استان گفت: پنبه یکی از محصولات مهم استان ماست و این محصول برای یک کشت پنبه تناوبی و پایداری تولید سایر محصولات یکی از محصولات مهم اساسی است اما این که سرنوشت کشاورزی استان با پنبه گره خورده است اعتقاد ما نیست.

رضاعلی جعفری اظهار کرد: از 8 سال پیش دراستان به دنبال احیا پنبه بودیم تا بتوانیم سطح کشت آن را به سطح کشتی که در الگوی کشت استان دیده شده است(70 هزار هکتار) برسانیم . طرح 5 ساله ای در این زمینه نوشته شد و در سال 86 در کمیسیون کشاورزی مجلس هم پیگیری شد اما به دلیل این که طی سال های گذشته وضعیت اقتصادی کشور مطلوب نبود این طرح نتوانست اعتبارات لازم را کسب کند و اجرایی نشد.

وی تصریح کرد: در حال حاضر طرح 5 ساله جدیدی نوشته شده است که بیس و پایه آن همان طرح قبلی است و با رویکرد جدیدی که دولت یازدهم در زمینه توسعه کشاورزی دارد امیدوار هستیم بتوانیم این طرح را پس از مصوب شدن اجرا کنیم .

جعفری با اشاره به جزییات این طرح گفت: در این طرح مسائل بخش تولید، بازرگانی و فرآوری صنایع تبدیلی دیده شده است که توسعه مکانیزاسیون ، ورود ارقام با عملکرد بالا، استفاده از ارقام زودرس، استقرار شبکه های مراقبت از پنبه و حمایت های فنی و ترویج از جمله بخش های مختلف این طرح است.

وی در بخش بازرگانی نیز نظام مند کردن خرید پنبه و واردات و صادرات، تامین صنایع مالی برای تولید کنندگان و صاحبان صنایع، ارتقای تکنولوژی کارخانجات پنبه و ایجاد صنایع تکمیلی ریسندگی و بافندگی در استان به دلیل ارتقاء ارزش افزوده را از جمله بخش های مورد نظر عنوان کرد.

برنج، خطرناک ترین رقیب پنبه در استان

معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان گلستان مهم ترین رقیب پنبه در استان را برنج ذکر کرد و گفت: یکی از مهم ترین ابزارهای موفقیت طرح جامع چنبه حمایت هایی است که در این طرح آمده است و امیدوار هستیم با تصویب این طرح که مراحل نهایی خود را می گدراند بتوانیم احیا مجدد این محصول در استان را شاهد باشیم.

به گزارش خبرنگار مهر، سیر صعودی یا نزولی پنبه و صنایع وابسته با اقتصاد کلان عجین است. اقتصادی کردن تولید این محصول و فرآورده های آن مستلزم هماهنگی و همکاری بین بخش های مختلف است. باور بخش خصوصی و نظرسنجی از انجمن های صنفی و تشکل های مردم نهاد بعنوان جامعه هدف تاثیر پذیر از برنامه ها و سیاست های ابلاغی، برای  آگاهی سریع مسئولان نظام از تحولات داخلی و بین المللی، به چابکی تصمیم سازان کشور در اتخاذ تصمیم های  مناسب و بموقع کمک خواهد کرد.