ما ایرانی‌ها از کی پالم‌خور شدیم؟ / وقتی پای هدفمندی یارانه ها در میان است

محمدحسین نجاتی: واردات روغن «پالم» موضوع جديدي نيست. سال هاست که ما پالم خور شده ایم اما به تازگی مسئولان وزارت بهداشت در دولت یازدهم سعی در جلوگیری از ورود این روغن به کشور را دارند. جداول گمرک نشان مي دهد که اين روغن با عنوان روغن خام نخل و پالمسيت تقريبا هرسال به کشور وارد شده است.

هرچند واردات يک سال پرآب و تاب تر و يک سال کمرنگ تر انجام شده اما به جز چهارسال در خلال 23سال گذشته هرسال این روغن به ایران وارد شده است. اما چند تغيير مهم سبب شد اين روغن گياهي خبرساز شود و يکي از اين خبرها: «رشد 9 هزار و 500 درصدي واردات «پالم» در سال 91» است و دیگری رشد واردات پالم از سال 1389.

تاریخ اول یعنی سال 1391 همزمان با افزایش تحریم ها و تاریخ دوم مربوط به آغاز اجرای قانون هدفمندی یارانه هاست. دو عاملی که زخم های آن هنوز در اقتصاد کشور به چشم می خورد و ترمیم آنها شاید سال ها زمان ببرد.

با این حال آمارها نشان می دهد، پاسخ به این سوال که، "ما در ایران از چه زمانی پالم خور شدیم؟" دو وجه دارد. وجه اول که نشان می دهد واردات پالم از سال 1371 وجود داشته اما وجه دوم و مهم تر اینکه در دو مقطع زمانی یعنی آغاز قانون هدفمندی یارانه ها در سال 1389 و دوم در سال 1391 و همزمان با افزایش تحریم ها، سهم پالم در مواد غذایی و لبنیات کشور افزایش یافت. گواه این ادعا نمودار آمار واردات پالم به نقل از انجمن صنفی روغن نباتی است.

براساس آمار این انجمن، در سال 1386 بیش از 300 تن روغن پالم در کشور وارد می شد که به یکباره و درسال 1389 همزمان با اجرای قانون هدفمندی یارانه ها، این رقم به 661 هزار تن (بیش از دوبرابر) رسید.

در جدول زیر میزان واردات پالم طی 7 سال اخیر را بخوانید؛

جهش دوم درسال 1391 بود. براساس آمار انجمن صنفی روغن نباتی در سال 1390 بیش از 540 هزار تن روغن پالم وارد کشور شده است که این رقم با جهش بسیار محسوسی در سال 1391 به 694 هزار تن رسیده است.

در نمودار زیر سیر صعودی واردات روغن پالم از سال 1389 را ببینید؛

زمزمه های استفاده از روغن پالم در سال 1389

سال 1389 را می توان یکی از سخت ترین سال های صنایع لبنی کشور دانست. چرا که افزایش حامل های انرژی و هزینه های تولید ناشی از اجرای قانونی هدفمندی یارانه ها، راهی جز افزایش قیمت برای صنایع لبنی باقی نگذاشته بود. اما دولت صراحتا صنایع را از افزایش قیمت محصولات لبنی باز داشت که البته این دستور دولت آنقدر هم دوام نیاورد و در آغاز سال 1390 صنایع لبنی گران شدند.

در کنار این گرانی، شرکت های لبنیاتی که تحت فشار دولت محمود احمدی‌نژاد برای پایین نگه داشتن قیمت محصولاتشان بودند، تنوع محصولاتشان را مخصوا در نوع پرچرب بالا بردند؛ تنوع شیر، ماست و پنیر پس از اجرای هدفمندی یارانه ها زیاد شد. 

اما نکته حایز اهمیت، تحرکات صنایع لبنی برای کاهش هزینه های تولیدی خود بود. مسئله ای که برخی کارشناسان مواد غذایی این تلاش ها برای کاهش هزینه های تولید محصولات لبنی از سوی صنایع را سرآغاز روی آوردن آنها به پالم می دانند. ادعایی که آمار ها نیز آنرا تایید می کند و کشور از سال 1389 و 1390 یعنی در بحبوحه تلاش صنایع لبنی برای کاهش هزینه های خود که متاثر از اجرای قانون هدفمندی یارانه بود، شاهد افزایش بی سابقه واردات روغن پالم بود.

با این حال اما فعالان بخش خصوصی که در واردات روغن پالم دست دارند، از این مسئله ابراز بی اطلاعی می کنند. به طوریکه، محمد قبله، دبیر انجمن صنایع روغن‌ نباتی پیش از این ، در پاسخ به این سئوال که "گفته می‌شود پس از اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها به کارخانه‌های صنایع غذایی اجازه داده شد تا برای کاهش قیمت تمام شده تولید از روغن پالم استفاده کنند" گفت: "از این موضوع اطلاعی ندارم. "

وزارت بهداشت در سال 1387 مجوز داد

اما آنچه که روی آوردن به پالم پس از اجرای قانونی هدفمندی یارانه ها و تلاش برای کاهش قیمت تمام شده تولید را تقویت می کند، اظهارات رئیس سازمان غذا و دارو از زمان اعطای مجوز به صنایع لبنی برای استفاده از پالم در محصولاتی به جز شیر و ماست است.

رسول دیناروند در این باره می گوید: "در سال 89، واردکنندگان به سازمان استاندارد و وزارت بهداشت نفوذ کردند و مجوز استفاده از روغن پالم در برخی از فرآورده‌های لبنیاتی مانند بستنی‌ها، پنیر فرآوری‌شده، خامه و... را گرفتند. "

حالا این صحبت های معاون وزیر بهداشت و رییس سازمان غذا و دارو را می توان در کنار آمار رسمی افزایش واردات پالم در سال 1389 (همزمان با اجرای قانونی هدفمندی یارانه ها) و زمزمه هایی از استفاده از پالم در همان سال از سوی صنایع لبنی گذاشت، تا مشخص شود ما ایرانی ها از چه زمانی پالم خور شدیم. حتی اگر دبیر انجمن صنایع روغن‌ نباتی از این موضوع ابراز بی اطلاعی کند.

[span]۴۷۴۷