خورماتو که به لهجه کردی خورماتوو نامیده می شود منطقه ای در شمال شرق این کشور و از توابع استان صلاح الدین است که در تقسیم بندی های قبلی از توابع استان کرکوک بود اما در سال 1976 در تقسیمات اداری صلاح الدین قرار داده شد.
چهار منطقه مهم آمرلی، سلیمان بیگ، قادر کرم و سلیمان بیگ از بخش های معروف این منطقه هستند. وجه تسمیه این منطقه خورماتی یا خورماتو مشتق ازکلمه خورما کلمه کُردی به مفهوم خرما و تو که کلمه کردی است به نام توت است و این به خاطر توت هایی با اندازه خرما است زیرا این منطقه دارای درختان توت بسیاری است. برخی دیگر وجه تسمیه طوز خورماتو را به طوز یا دوز یعنی نمک و خورماتو یعنی خرما و توت می دانند. برخی نیز طوز را به معنی قلعه آورده اند زیرا قلعه های تاریخی زیادی دارد.
رودخانه آق سو که از مرکز طوزخورماتو می گذرد این رودخانه از ارتفاعات سنجار سرچشمه می گیرد. طوزخورماتو شهری قدیمی است که به دوره آشوریان مربوط می شود و ترکمن ها از 800 سال قبل در این منطقه ساکن شده اند. در سال 1146 نادر شاه افشار در روستایی به نام شاهسون در این منطقه با سپاه خود اردو زده بود. این منطقه اخیرا و پس از تهاجم داعش از ظلم و ستمهای این گروهک وحشی در امان نماند. منطقه سنجار و ایزدی ها برای همگان شناخته شده است زیرا بسیاری از زنان به کنیزی رفتند و بسیاری کشته شدند و بسیاری به کوهها فرار کرده اند.
آمرلی
اما منطقه ای که کمتر به آن توجه شده است و قریب به هفتاد روز در محاصره تروریست های وابسته به گروه موسوم به دولت اسلامی عراق و شام قرار دارند منطقه آمرلی است. منطقه آمرلی منطقه زیبایی است. بر اساس آمار اعلام شده در سال 1977 تعداد ساکنان آن 15104، در سال 1987 تعداد آنها 22522 نفر در سال1997 تعداد 30173 نفر اعلام شده است که در حال حاضر این آمار را نزدیک به بیست هزار نفر می دانند.