لیبی بر لبه پرتگاه

تارنمای «الیوم السابع» مصر پنجم مرداد گزارش کرد: وزارت بهداشت لیبی اعلام کرد که شمار کشته شدگان درگیری های فرودگاه طرابلس و مناطق پیرامون آن که بیست و دوم تیرماه آغاز شده به 97 تن و شمار زخمی ها به 404 نفر رسیده است.

لیبی طی 2 هفته پیش مرگبارترین خشونت ها را از زمان ناآرامی های سال 2011 میلادی که به سرنگونی حکومت «معمر قذافی» رهبر کشته شده پیشین، منجر شد، شاهد بود.

به دنبال درگیری در نزدیکی سفارت آمریکا در طرابلس، واشنگتن سفارت خود را تعطیل و دیپلمات های خود را با همراهی و محافظت نیروهای ارتش لیبی به تونس منتقل کرد.

درگیری های تازه لیبی، آمریکا، سازمان ملل و ترکیه را بر آن داشت تا کارکنان دیپلماتیک خود را از این کشور بیرون ببرند.

افزون بر این، بسیاری از کشورهای اروپایی چون انگلیس، آلمان، هلند، فرانسه و ایتالیا از شهروندان خود در لیبی خواسته اند، این کشور را ترک کنند.

از زمان سرنگونی حکومت دیکتاتوری «معمر قذافی» در سال 2011 میلادی، گروه های مختلف لیبیایی با بهره برداری از خلاء سیاسی ایجاد شده بر سر به دست گرفتن قدرت در این کشور با یکدیگر در حال مبارزه هستند.

** لیبی بر لبه پرتگاه

از زمان دخالت نیروهای نظامی ناتو در لیبی و سرنگونی معمر قذافی، این کشور با چالش های بسیاری دست و پنجه نرم می کند.

اختلاف میان گروه های سیاسی، وجود سلاح، حضور شبه نظامیان مسلح، ماجراجویی های «خلیفه حفتر» یکی از برجسته ترین فرماندهان دوران قذافی، برای به دست گرفتن زمام امور سبب شده تا فضای سیاسی و امنیتی این کشور بی ثبات باشد.

در این پیوند، روزنامه «العرب» چاپ لندن سوم مرداد ماه نوشت: بیش از سه سال از سرنگونی نظام قذافی به کمک نیروهای ناتو و آمریکا سپری می شود، اما هیچ یک از رویاهای جوانان لیبی که دست به انقلاب زدند، تحقق پیدا نکرده است. این رویاها اکنون به کابوسی تبدیل شده که خطر جنگ داخلی و تجزیه این کشور را به همراه دارد.

به نوشته روزنامه العرب، بحران لیبی وارد یک نقطه عطف خطرناک شده که در نتیجه آن احتمال هرگونه سناریو (نمایشنامه) می رود.

برپایه گزارشی که «ابراهیم منشاوی» استاد علوم سیاسی دانشگاه قاهره، بیست و پنجم تیرماه در تارنمای مرکز مطالعات عربی مصر منتشر کرده، ممکن است در لیبی جنگ داخلی رخ دهد و این کشور به مکان فعالیت گروه های تکفیری تندور تبدیل شود. همچنین این احتمال وجود دارد که گروه بعثی- تروریستی داعش یک زیر شاخه را در این کشور به وجود آورد و از لیبی آغاز به اقدام های تروریستی کرده و دامنه فعالیت خود را در دیگر کشورهای شمال آفریقا هم گسترش دهد.

بر پایه این گزارش، نبود دولت مرکزی قدرتمند، گسترش سلاح و وجود شمار زیادی از جوانان سلفی که آمادگی ورود به گروه های تروریستی را دارند برای آینده لیبی تهدید به شمار می رود.

تنش هایی که در شهرهای بنغازی و طرابلس در جریان است سبب شده تا تهدیدها نسبت به آینده تیره و تار لیبی فزونی یابد.

پس از سرنگونی قذافی، اختلاف عمیقی درباره قدرت و نحوه تشکیل دولت وجود دارد؛ به طوری که این اختلاف ها به درگیرهای نظامی تبدیل شده است. به عنوان مثال عملیات «الکرامه» به رهبری حفتر، مخالفت با دولت «معیتیق» و حکم به بی قانونی بودن آن و برکناری وی، همه نشان از وجود چالش و اختلاف میان گروه های گوناگونی لیبی دارد.

همچنین روزنامه «البیان» امارات ششم مرداد ماه نوشت: متاسفانه امروز لیبی بر لبه پرتگاه قرار گرفته است. برخی شیپور جنگ را به صدا در آورده اند. ناآرامی های بنغاری، درگیری های طرابلس و کشته شدن شهروندان مصر در این کشور، همه نشان از این دارد که هیچ کسی زمام امور را در لیبی در دست ندارد.

**علت آشوب های لیبی

تحلیلگران درباره علت ناآرامی های لیبی دیدگاه های گوناگونی دارند. از نگاه صاحبنطران چشم و هم چشمی بر سر قدرت، ناموفق عمل کردن نخبگان در عرصه سیاسی و نبود ارتش قدرتمند، از برجسته ترین عواملی است که در ناآرامی های لیبی نقش دارد.

در این پیوند، تارنمای «الوسط» لیبی ششم مرداد نوشت: دولت موقت لیبی نتوانسته است ده ها گروه مسلح را که از زمان سرنگونی قذافی خود را بر جامعه مصر تحمیل می کنند، زیر کنترل خود در آورد.

به نوشته این تارنما، از بیست و دوم تیرماه درگیری هایی در اطراف فرودگاه طرابلس رخ داده است. این درگیری ها پس از آن روی داد که جنگجویان اسلام گرا و انقلابیون پیشین در شهر مصرانه تلاش کردند تا شبه نظامیان الزنتان را از فرودگاه بیرون کنند.

برخی از کارشناسان این درگیری ها را بخشی از چشم و هم چشمی بر سر قدرت میان جریان های سیاسی پس از انتخابات پارلمان(مجلس) می دانند.

مجلس تازه لیبی قرار است کار خود را از سیزدهم مرداد آغاز کند و نخستین ماموریت آن متوقف کردن خشونت هایی است که در مسیر گذر کشور به سوی مردمسالاری مانع ایجاد می کند. این در حالی است که به سبب در جریان بودن درگیری های روزانه در بنغازی و دیگر شهرهای این کشور، درباره توانایی نمایندگان برای تشکیل مجلس تردیدهایی وجود دارد.

«کامل المرعاش» نویسنده و تحلیلگر امور سیاسی لیبیایی، پنجم مرداد در گفت و گو با شبکه خبری «الجزیره» علت ناامنی ها و آشوب های لیبی را به وجود نخبگان ناموفق در عرصه سیاسی لیبی پس از انقلاب هفدهم فوریه سال 2011 میلادی نسبت داد.

وی افزود: نخبگان نتوانستند با گروه های مسلح وارد تعامل شوند و به جای تاسیس ارتش و پلیس در لیبی، هم اکنون گروه های مسلح کنترل این کشور را در دست دارند.

همچنین «صلاح الدین طاباق» وکیل لیبیایی، سی و یکم تیرماه در گفت و گو با شبکه خبری الجزیره گفت: علت تنش های لیبی این است که طرف های درگیر با همدیگر به گفت و گو نمی پردازند. وی افزود: هر یک از طرف های درگیر نسبت به دیگری رویکرد متفاوتی دارد و این 2 طرف درگیری تلاش می کنند، یکدیگر را به حاشیه رانند.

«عصام زبیر» پژوهشگر لیبیایی، نیز سی و یکم تیرماه در گفت و گو با شبکه الجزیره، علت آشفتگی اوضاع لیبی را نبود ارتش قوی در این کشور دانست.

وی افزود: شکاف میان طرف های درگیر، به دلیل نبود گفت وگو و نپرداختن جدی به بحران افزایش یافته است.

در فرجام سخن می توان گفت که موفقیت لیبی پس از انقلاب مردمی، نیاز به وجود امنیت و اجرای قانون دارد تا شهروندان این کشور به حقوق خود دست یابند. مردم لیبی هم با کنار گذاشتن اختلاف و حرکت به سوی همگرایی می توانند زخم های کهنه را التیام دهند و ثبات را در این کشور حاکم کنند و لیبی را از تنگنا رهایی بخشند.

از اصغر یوسفی - گروه تحقیق و تفسیر خبر

پژوهشم**9278**1358