چرا "فخیم‌زاده" زندگی‌اش را منتشر کرد؟

اکنون با بازنویسی این خاطرات سعی دارم تجربیاتم را به دیگران منتقل و گوش‌های از این مسیر پرتلاطم، سخت و طولانی را باز و نشان دهم که چگونه توانستم بدون پول و پارتی و داشتن چهره و اندامی آنچنانی، بیش از چهل سال در تئاتر و سینما و تلویزیون حضوری مداوم داشته باشم و امیدوارم که از این طریق نوری بر این مسیر تاریک و دنیای ناشناخته و وسوسه انگیر تابانده باشم.

یکی دیگر از دلایل نوشتن این زندگینامه، فعالیت من در سینمای قبل از انقلاب است. گرچه در این رشته تحصیل کرده و در گروه پاسارگاد به رهبری استاد فقید حمید سمندریان تجربه اندوخته بودم، لیکن وقتی تصمیم گرفتم به صورت حرفه‌ای فعالیت کنم، خواسته و یا ناخواسته به درون سینمای بدنه و تجارتی قبل از انقلاب افتاده و خود به خود با فضا، روابط و شخصیتهای مرسوم و متداول آن روزگار محشور شدم که البته هیچ ارتباطی با سینمای روشنفکری و حمایتی نداشت.

سینمای روشنفکری از بودجه‌های دولتی و شبه دولتی تغذیه می‌کرد و دغدغه بازدهی سرمایه نداشت و اصولا با سینمای تجارتی متفاوت بود. سینمای تجارتی یا بدنه در بخش خصوصی تولید و قوانین تجارت (معامله و سود و زیان) بر آن حاکم بود و چون با شهرت و محبوبیت همراه بود، خود به خود روابط، شرایط و شخصیتهای خاص خودش را تولید می‌کرد که شناختشان احتمالا به عنوان بخشی از تاریخ اجتماعی و فرهنگی کشور ما خالی از لطف نیست و تا آنجا که من می‌دانم تاکنون هیچ پژوهش و تحقیقی در این زمینه نشده و سینمایی‌نویسان ما هیچ همٌتی دراین مورد مصروف نداشته‌اند، زیرا کسانی که درباره سینما می‌نویسند معمولا سینمای تجارتی آن روزگار را از نزدیک تجربه نکرده‌اند و آنهایی که تجربه‌ای در این زمینه دارند، یا وفات کرده و یا از کشور خارج شده‌اند. از آن دوران چند نفری باقی مانده‌اند و من یکی از آن چند نفرم. البته آنچه من نوشته‌ام جنبه پژوهشی و تحقیقی ندارد و تنها به ذکر احوال شخصی پرداخته‌ام ولی چون خود به خود از آن مسیر عبور کرده‌ام ناچار اشاراتی به شرایط، فضا و شخصیت‌های آن دوران دارم که می‌تواند برای خواننده روشنگر باشد.

علت بعدی نوشتن این زندگینامه حضور من در تحولات سینمایی و راه‌اندازی سینمای بعد از انقلاب و نحوه شگل‌گیری صنوف سینمایی و دگرگونی‌های بعدی است. در نتیجه در لابلای این خاطرات خود به خود به تمام این تحولات اشاراتی دارم که بسیاری از آنها تاکنون ناگفته مانده‌اند و امیدوارم بتواند برای پژوهندگان سینمای ایران مفید فایده باشد.

ممکن است بپرسید که چرا من هم مثل بقیه از طریق مصاحبه و ضبط خاطرات اقدام نکردم و شخصاً قلم بدست گرفتم و به نوشتن این زندگینامه پرداختم. حقیقت این است که یک بار چنین تجربه‌ای داشته و از نتیجه‌اش (حداقل خودم) راضی نبودم. دو یا سه سال پیش جواد طوسی منتقد و سینمایی‌نویس معروف با من تماس گرفت و پیشنهاد کرد که خاطراتم را برای حفظ و نگهداری در آرشیو تشکیلات موزه سینما تصویربرداری کنیم. (البته این کار منحصر به من نبود و قبلا با تعداد دیگری از دست اندرکاران هم صحبت کرده بودند.) به احترام طوسی پذیرفتم.

به همراه عباس بهارلو (غلام حیدری)، سینمایی‌نویس معروف، آمدند و در دو جلسه بیش از یازده ساعت صحبت کردیم و همه را ضبط تصویری کردند و اینطور که خودشان می‌گفتند مصاحبه خوبی شد ولی من اصلاً رضایت نداشتم. چندین روز ذهنم درگیر این مصاحبه بود. چه سخنانی که باید می‌گفتم و نگفتم و چه حرفهایی زدم که نباید به زبان می‌آوردم. از تقدم و تأخر مطالب هم راضی نبودم، بالاخره به‌ این نتیجه رسیدم که تمام مصاحبه‌ها با همین مشکل روبروست.

این مصاحبه‌کننده است که با سوالهایش به گفت و گو جهت می‌دهد و تو را به سویی می‌برد که میل و خواسته اوست و قالب و محتوی مصاحبه را او تعیین می‌کند و تو اختیار چندانی در انتخاب مسیر و گزینش کلام نداری و درحقیقت صاحب و مالک گفت وگو، مصاحبه‌کننده است نه مصاحبه شونده. درنتیجه این بار دلم نمی‌خواست همان اتفاق تکرار شود، دلم می‌خواست خاطراتم را به همان شکلی با مخاطب در میان گذارم، که در ذهن خودم حضور دارند و تقٌدم، تاخر و گزینش با خودم باشد.

نمی‌خواستم در این یادداشت‌ها به چگونگی فیلمها و سریالها و کیفیتشان بپردازم، (این کار احتمالاً در زمان تولید و نمایش شده یا نشده) برای من مهم این بود که از شرایط زندگیم سخن بگویم و از تلاش و کوشش و صبر و تحملی بگویم که به گمانم ضرورت این کار است و از تاوانی که برای ورود و حضور و ماندنم در این عرضه پرداخت کرده‌ام. همچنین از نگاهم به سینما و هنرهای نمایشی بگویم، از فضای سینمای قبل از انقلاب، از نحوه هماهنگی‌اش با انقلاب و تشکیلات صنفی و سینمایی بعد از انقلاب بگویم که به گمانم تاکنون مغفول مانده بود.

به هرحال آنچه پیش روی شماست پیش از آنکه زندگینامه باشد سفرنامه است. سفرنامه کودکی جنوب شهری که از سالن سینمایی مخروبه شروع کرد و تا صحنه تئاتر و پرده سینما و جعبه تلویزیون ادامه یافت. سفری که بیش از چهل سال طول کشیده و در این سفر دور و دراز از وادیهای دل انگیز و دل آزار، از درٌه‌های سر سبز و لم یزرع و از چشمه‌های جوشان و خشک شده عبور کرده و هنوز در راه است و ظاهراً مقصدی مقابلش نمایان نیست. هرچه هست راه است و راه است و راه».

به گزارش ایسنا،کتاب «سینما و من» با شمارگان 1500 نسخه، توسط آموزشگاه سینمایی «هنر و اندیشه» منتشر شده و با قیمت 35 هزار تومان جلد شومیز و 45 هزار تومان جلد سخت عرضه می‌شود.

از مهدی فخیم‌زاده فیلم «آذر، شهدخت، پرویز و دیگران» به کارگردانی بهروز افخمی که برای بازی در آن کاندید دریافت سیمرغ بلورین شد، روانه اکران شده است.

انتهای پیام